Njė ndėr krijimtaritė mė tė
lėvruara tė letėrsisė shqiptare, ėshtė edhe POEZIA. Gjini e letėrsisė ku
bota e brendshme, ndjenjat mė sublime, frymėzimi hyjnor... shprehen
pėrmes shkronjave tė cilat krijojnė vargje... vargjet, pastaj, shpalosin
mendime, mendimet krijojnė energji, energjia ndez dritat e dijės, rrezet e
artė tė sė cilės i japin ngrohtėsi zemrės, mendjes dhe shpirtit, e me kėtė,
edhe kuptim dhuratės mė tė shtrenjtė, vetė jetės.
Qė nga Lekė Matrėnga e Pjetėr Budi, kjo energji nuk u ndalė asnjėherė sė
hedhuri farėn e dijės, duke e kultivuar atė me dashurinė mė tė ēiltėr nė
shpirtin e pastėr e fisnik tė popullit shqiptarė. Duke i mposhtur tė gjitha
sfidat e kohės, kjo frymė e shpirtit tė popullit, xixat e saja tė arta, si
njė pishtar i shpresės, u bartėn gojė mė gojė, mendje mė mendje, zemėr mė
zemėr... brez pas brezi... nga kokat mė tė ndritura tė kombit si: Naimi,
Ēajupi, Mjeda, Asdreni, Shiroka... pėr tė vazhduar tek Fishta, Konica, Noli,
Migjeni... e deri nė kohėn tonė, duke u kthyer ai pishtarė nė flakadan tė
pėrhershėm qė tashmė nuk ka forcė nė botė qė mund ta shuaj fuqinė e zjarrit
tė tij...
Dua ta falėnderoj nga zemra mikun tim dhe poetin e mirėnjohur,
ADEM ZAPLLUZHA,
qė me pėrkushtim tė jashtėzakonshėm, vizitorėve tė kėsaj faqeje, por edhe mė
gjerė, do tua prezantoj disa nga poetėt mė tė njohur tė kohės sonė, e me
kėtė, do e plotėsoj e pasuroj edhe mozaikun e mrekullueshėm tė letėrsisė
shqiptare.
(www.sa-kra.ch)
Pėrgatiti:
Adem ZAPLLUZHA
ANTOLOGJI E POEZISĖ MODERNE SHQIPE
ROBERT
SHKURTI
Hyrje
U
lind nė qytetin e Durrėsit me 24 nėntor 1962. Nė vitin 1981, kreu
shkollėn e mesme Industriale.
Pasioni pėr letėrsinė e shoqėroi qė nė fėmijėri. Nė moshėn 10
vjeēare lexoi librin e tij tė parė pėr tė rritur, romanin Kėneta tė
shkrimtarit Fatmir Gjata.
Autori nisi tė shkruajė nė moshė tė madhe. Libri i tij i parė
ėshtė vėllimi me tregime Sotto il cielo delle aquile (Nėn qiellin e
shqiponjave) me temė nga Shqipėria e viteve tė para dhe
postdiktaturės, botuar nė Itali nė vitin 2010. Mė pas vijoi po nė prozė me
tre romane; Drejt jetės, roman me temė shoqėrore viti 2011; Ndėrmjet dy
kohėve viti 2013, ku trajton temėn e emigrimit duke ballafaquar dy
realitetet, tė shkuarėn dhe tė tashmen. Nė vitin 2014 autori vjen me njė
roman tjetėr Luftė dhe tragjedi nė Suharekė, ku i bėhet jehonė luftės sė
popullit shqiptar tė Kosovės nėpėrmjet ngjarjeve tragjike dhe heroizmit
kundėr pushtuesit serb.
Nė fillim tė vitit 2015 boton vėllimin e tij tė parė poetik me
titull Regėtimė deti i shtėpisė botuese Nacional. Mė pas vazhdon me njė
vėllim tjetėr poetik me titull Ajėr shprese botuar nga shtėpia botuese
Ada nė muajin shtator tė vitit 2016.
Nė vitin 2015 publikon, po nė italisht, librin e tij tė dytė,
romanin Tra due epoche (Ndėrmjet dy kohėve) dhe tani sė fundi romanin
Guerra e tragedia a Suva Reka (Luftė dhe tragjedi nė Suharekė).
AKT
Gushtin e ka mbėshtjellė zagushia,
tek ia lidh fytin me litar ankthi.
Me krahė na ka mbėrthyer dashuria,
tek rrekemi nėn velenxė krevati
Dy trupa qepur majė njė shtrati,
si njė i vetėm pezull nė litar,
dy zemra kyēur prej njė dryni,
si dy shpirtra nga njė plumb vrar'.
Tek notojmė nė det vullkani,
zhytur thellėsive tė panjohura,
ti mbledh me grushte e prush tė pėrvėluar pi,
shtrydhur nga zjarri e nga droja.
Nė vullkanin me lule shtruar,
u deha keqas si saharosh,
kur tė kuqen ta kėputa
e gjithė shpirti u ngjyros.
MEREMETIM
Ē'ėshtė dashuria do tė thoni ju?
Unė do tė thosha njė kėshtjellė e ngritur
nga dy njerėz me materie tė pastėr zemre.
Janė tė shumtė elementėt pėr ta ngritur atė.
Kėshtjella do gurė tė fortė, rėrė tė ėmbėl, hekura,
guralecė me shkėlqim diamantesh, plloēa tė lėpira,
dėrrasa tė pakalbura, gozhdė qė s'tė shpojnė,
uj qelibar malesh, nakatosur me bar tė njomė,
lule tė freskėta me aromė, mbledhur fushave rinore.
Ajo do ruajtur nga tėrmetet,
tė mos dridhet, tė mos tundet.
I keni provuar ndonjėherė dridhjet e gjunjėve?
Ndaj i do gurėt e fortė,
tė mos dridhet si kėmbėt e urave pas njė tsunami.
Po hekurat pėrse i duhen?
I keni provuar rrahjet e zemrės qė, kur ēmendet,
kėrkon tė fluturojė nga kafazi i eshtrave?
Ndaj duhen hekurat,
qė ta mbajnė tė kyēur e tė lidhur me mishin,
qė tė mos shtegtojė mbi dete tė trazuar.
Po duart e qullura?
Sikur tė kishin shtrydhur retė
dhe shirat e zemrės tė mos ndalonin sė rrjedhuri.
Ndaj duhen plloēat e lėpira, qė uji tė shkasė
e tė mos lagė ndenjat e holla e tė nxehta tė shpirtit.
I keni parė sytė
qė ndrijnė si vetėtimat nė qiellin e grisur?
Ndaj rrufetė bien dhe ngulen mbi kėshtjellė,
si shigjetat nė mishin e butė tė zemrės.
Po fytin e tharė?
Njėlloj si tė ndodheshit nė njė shkretėtirė
dhe, papritmas, t'ju shfaqet oaza i dėshiruar.
Po gojėn e mekur?
Njėlloj sikur t'ju kenė vėnė para trekėmbėshit
dhe litari t'ju mbledhė e pėrkėdhelė fytin.
Do tė thoni:
- Ja, e ndėrtove. Po mė pas?
Ajo nuk qėndron gjithmonė e re.
Elementėt qė e thurėn,
fillojnė ta hanė dhe ta gėrryejnė atė.
Uji ndotet, hekurat ndryshken, gurėt plasin,
plloēat hollohen, bie suvaja,
dėrrasat kalben, bari zverdhet, lulet vyshken ...
- Po si t'ia bėjmė?
Si ta mbrojmė kėshtjellėn
nga elementėt e rrezikshėm atmosferikė?
Eh, kėtu ka njė sekret.
Kėshtjella do meremetuar, se bie.
Po ra, tė zė brenda dhe s'ka shpėtim.
Ndaj, duhet meremetim!
Ashtu bėj unė.
Ia laj ujin me ilaē zemre.
Ia ēndryshk hekurat me limfė shpirti.
Ia lėmoj plloēat me gjuhė.
Gurėt e plasur ia ngjes me mjaltė nga luzma.
Ia lidh hekurat me litarė lotėsh malli.
Ia thur eshtrat e kraharorit,
siē thuren penjtė nė avlėmend.
Tymin e djegur tė kohės,
dalė nga oxhaqet e nxirė tė sherrit,
e shndėrroj nė flakė zjarri, tek djeg zemrat nga malli.
E rrethoj me gjelbėrim kėshtjellėn
dhe, nė kopshtin e saj,
mbjell lule me erė mirėsie.
Shpirtin e vesh me mėndafsh qetėsie.
Kėshtu e ruaj kėshtjellėn unė,
tek e meremetoj.
QYTETI KU JETOJ
Pėrtej detit erdha me njė valixhe mėrgimi nė dorė,
dhimbjen e qytetit dhe mallin e detit ngarkuar nė tė.
Gruaja trashėgimtarin nė bark,
unė princeshat nė krahė.
Ngjaja me njė pemė tė rėnė,
shkulur me gjithė rrėnjė.
Shtriva kėmbėt nė kėtė truall qė mė priti krahė gjerė.
Ushqeva me kripė deti kokrrat lidhur mbi degė,
u shkriva me jetėn, punova dhe kalanė rindėrtova,
nė tė korra mblodha mė shumė se ē'mbolla.
Tė them "faleminderit", i dashur Rexho, i imi qytet,
me agimin e diellit e perėndimin tėnd marr frymė.
Mjegulla jote mė ėshtė bėrė si flladi Adriatikut,
dėbora e ėmbėl si shkuma mbi dallgėt e detit.
S'e fsheh, jam i sinqertė e s'dua tė jem hipokrit.
Mė mungon pulėbardha, pėrplasja e dallgės nė breg.
Gjithsesi, jam burrė qė mbaj nė zemėr dy tė dashura;
Durrėsin tim tė dashur dhe Rexhon e pasur!
PEMĖ NGULUR
E shkulur nga njė tokė
Nė njė tjetėr tė kanė ngulur
Por, rrėnjėt e thella nga u shkule
Vėshtirė tė ngjizin, si mė parė ku ishin futur
Tokė tjetėr, tjetėr materie
I butė, i fortė, por edhe i ashpėr qėllon
Punon, gėrmon, pėr zogjtė ndėrton ēerdhe
Por gjithsesi, ka diēka qė pengon
Dhe vite shumė, vite shumė kalojnė
Pema, rrėnjėt me tokėn nis e bashkon
Tė parat sythe lulesh lulėzojnė
Dhe stina vjen, kokrra prodhon
Kokrrat fara lėshojnė
mbi truallin e tokės sė huaj rėndojnė
Rrėnjėt, trungu, gjethet, frutat, tashmė pėrzier janė
shumė kanė humbur, nga toka jonė!
SHOH
Shoh qiellin tė thinjur nga ndjenjat
Qė su tretėn hapėsirave tė Galaktikės
Shoh diellin tė zbehur nga mėrzitja
E rrezeve, qė sndritėn qiejve tė ngrysur
Shoh tokėn qė su ngop me lotėt e shkrirė
Stalagmiteve dhe akullnajave tė shpirtrave
Shoh detin qė valėn e butė e shndėrroi
Nė njė arratisje tė natės nga dita
Shoh rrokullisjen e kalendarėve tek bien
Zhurmshėm mbi tapetin gri tė kujtimeve
E gjurmė tė thella plage lėnė.
Koha nė perėndim tė stinės, kėrkon ti mbulojė
Me gjethet e rėna, zverdhur nga mendimet
Dhe degėt ngjajnė me shpirtrat
Shoh...
|