Mjeshtėria artistike e njė poeti
Duke vėshtruar librin e 128 me poezi Rrugės
qante njė stėrqok, nga autori Adem Zaplluzha, secili lexues mund tė pyesė
se nga janė tėra kėto vepra, ndoshta pėrgjigje tė kėnaqshme mund tė jep
vetėm vetė autori Zaplluzha, pastaj dhe lexuesi i tij i rregullt. Poeti nė
vėllimet e veta poetike hidhet nė gjitha fushat e jetės dhe vargjet e tij
pothuaj se shkrihen nėpėr poret e saj, duke na dhėnė njė shpirt poetik, apo
kambanė qė tingėllon pėrherė nė fushėn e letėrsisė.
Vargu i Zaplluzhės pėrveē figurės nė pėrbėrje ka
edhe metafora tė fuqishme qė lexuesi ka mundėsi ta vėrejė lehtė, ajo qė atė
e magjeps mė sė shumti, por edhe shpeshherė autori ėshtė real i
drejtpėrdrejtė me figuracione dhe me njė fjalor tė pasur, qė vargut i jep
intonacion tė mjaftueshėm dhe tė plotė.
Poezia e Zaplluzhės ėshtė e thjeshtė, e
kėnaqshme dhe melodike, e cila lidhet me urtėsi dhe mjeshtri artistike, qė
do tė thotė se, poeti pėrveē se ka njė talent tė jashtėzakonshėm , ai di tė
investojė me kujdes dhe mjeshtri nė kėtė fushė krijuese.
Gjithsesi, duke folur pėr vargun e Zaplluzhės,
ėshtė diēka inkurajuese pėr tė zėnė nė gojė edhe diēka tė veēantė nė punėn e
tij krijuese, duke shtuar se para ca kohe mė kishte thėnė atėherė kur ishte
nė parathėnien e librit me numėr rendor 120, dhe mė tha se ky vėllim
ndoshta ėshtė i fundit, por pėr mos tė hyrė nė detaje i shkrova, nuk e besoj
se e ke marrė njė vendim tė tillė, sepse memoria e juaj ėshtė e shėndoshė
dhe vitale, qė do tė prodhojė edhe shumė mendime e vargje tė bukura, sikur
janė edhe kėto nė vėllimin e 128-tė, me radhė Rrugės qante njė stėrqok.
Pėrndryshe, kjo vepėr ėshtė njė mozaik i veēantė
vargjesh, tė cilat mund ti quajmė peizazhe shumė tė vlershme, qė
karakterizohen edhe me disa dijalogje tė qarta dhe tė gjalla, drejtuar mė tė
dashurit e kombit dhe popullit tė vet. Por, hasim edhe nė ekzaltime tė
ndryshme, entuziaste, rinore dhe naive, njerėzore e banale, ashtu sikur qė
ėshtė edhe vetė jeta njerėzore e mbushur me kėto karakteristika, apo me
mozaik tingujsh tė tillė.
Rrugės qante njė stėrqok, ky libėr pėrbėhet
nga tri cikle, tė cilat e krijojnė kompletin e njė vepre tė veēantė tė
autorit Zaplluzha, tė shprehur me njė frymė tė lirė dhe me tematika tė
ndryshme. Nga cikli i parė vargjet;
KUR VALON MALLI PĖR NĖNĖN
Edhe trarėt e ēatisė sė vjetėr
Kėndonin njė kėngė malli,
Njė copė mishi tymosej nė tra
Njeriu i moshuar,
Sprante me ison e tij tė vajit
Valonte edhe malli pėr nėnėn time
Valonte shpirti i pathyeshėm i gjetheve.
Nga njėherė malli ėshtė i veēantė, sikur qė
ėshtė edhe pėr poetin, i cili personazhin Nėnė, e vė nė pozitė nė mėnyrė
dhe me njė mall tė veēantė, sa e shprehė edhe nė vargje shumė tė fuqishme.
Mandej, nė poezinė tjetėr tė ciklit parė,
UNĖ KTHEHEM I VERBĖR NĖ ATDHE
Kthimi im nuk i pėrngjanė
Ardhjes sė trenave,
Unė kthehem i verbėr nė atdhe
Sytė i lashė diku larg
Nėpėr metropolet e shthurura tė dynjasė
Pse poeti Zaplluzha shprehet aq i prekur me kėto
vargje, tė cilat janė shkėndija tė forta nė lėndėn qė trajton poeti, duke
shprehė indinjatė tė thellė pėr gjithė mėrgimtarėt e vendit tė vet, qė po
tretėn akoma nė mėrgim dhe kthehen jo tė tillė, jo ata qė shkuan, por edhe
tė gjymtė nė njė mėnyrė.
Poezia:
E LASHĖ BORĖ E GJETA DIMĖR
Ende kėndohet kėnga e rapsodit Dervish,
E lashė borė e gjeta dimėr
Unė akoma nuk pashė pranverėn
Kurse ēdo ditė po mė thyhet kjo zemėr
Kjo poezi pėrputhet me kohėn e njėjtė, kur
rapsodi Dervish Shaqa, para njė gjysmė shekulli, kur iku nga pėrndjekjet e
armikut serb dhe kaloi nė shtetin shqiptarė nė Shqipėri, i cili e kėndon
kėtė kėngė, duke e lėnė Kosovėn nė njė gjendje tė mjerė dhe tė acaruar, po
ashtu e gjeti anėn tjetėr shqiptare edhe mė keq nėn diktaturė. Por se, poeti
Zaplluzha tė njėjtin personazh e kėndon edhe sot me vargjet e veta, kur
thotė:
Unė akoma nuk e pashė pranverėn,
Kurse ēdo ditė po mė thyhet kjo zemėr,
qė kuptojmė se brenga e poetit akoma nuk ėshtė
qetėsuar dhe i thyhet zemra, kur edhe sot e kėsaj dite populli shqiptarė nuk
ėshtė i lirė nė tėrėsi
Kriens- Luzern, 4 Mars 2015
Poezi nga libri
i autorit Adem Zaplluzha "Rrugės qante njė stėrqok"
TĖ FUNDOSEM NĖ
SHPIRTIN E GOTĖS
Kam mall tė ulem
pranė gotės sė dehur
Dhe ti dėgjoj
gjėmat e sazeve
Atė vaj shpėrthyes
prej teli
Qė bluan e bluan
Edhe gurin e
stralltė tė mallit
Tė fundosem nė
shpirtin e gotės
Ta ndjejė dehjen e
kėngės
Vetėm lahutari i
verbėt
Ka mundur tė ua
kalojė sazeve
Me lahutėn e tij
prej mishi e gjaku
Ta ndjejė zėrin e
erės nė shpirt
Ta ndjejė me mall
Se si fshikullon
stuhia e melosit
Vetėm me kėtė
instrument tė lashtė
Mund ti dalim
pėrballė fyellit magjik
Kam mall aq shumė
Sa qė pėrmallohem
si fėmijė
Pėr zėrin e erės
E cila kur fryn
nėpėr zgėrbonja shpirtrash
I shėron plagėt e
pashėruara tė drurėve
NJĖ DORĖ NJERIU
I LEDHATONTE
Nuk di a thua vallė
ishin dehur sazet
Ose qanin
sazexhinjtė
Por nata atė
mbrėmje ishte
Njė ndėr netėt mė
tė shkurtra
Nė jetėn time
Mbi kokėn e njė
kėnge
Thyheshin meloditė
me tė bukura shqiptare
Yjet ishin ulur nė
kopsht
Dhe i dėgjonin
vetėm ato kėngė
Qė kėndonte
kthjelltėsia e ujit
Njė dorė e uruar
njeriu i ledhatonte
Pemėt e lazdruara
Rrėnjėt ishin ēuar
peshė
Dhe skishte njeri
nė botė
Qė mund ta ndalte
ison e asaj melodie
Nėn degėt e
ngarkuara me lule
Piqeshin stinėt
Aspak smbetėn pa u
pjekur as nerenxat
Vetėm zėrat e
sazeve
Shikonin me mall se
si piqeshin kumbullat
KUR VALON MALLI
PĖR NĖNĖN
Me tėrė pikėllimin
e njė zogu
Nėn njė ēati tė
rrėnuar
Mbrėmė mjaullinin
sazet
Njė gotė e dehur
nga melankolia
Ishte strukur nė
mendimet e saja
Edhe trarėt e
ēatisė sė vjetėr
Kėndonin njė kėngė
malli
Njė copė mishi
tymosej nė tra
Njeriu i moshuar
Sprante me ison e
tij tė vajit
Jashtė shkundeshin
flokėt
E thinjura tė
dėborės
Malet e mira
sprajnė duke u kollitur
Nga acari kolliten
edhe lisat
Pėrroi i vjetėr i
gėrryen nėpėr kujtime
Nė hanin e vetmuar
Fasulja zihej me
pastėrmanė
Nė njė vorbė tė
vjetėr
Valonte edhe malli
pėr nėnėn time
Valonte shpirti i
pathyeshėm i gjetheve
KAH SHKON KJO
UDHĖ QORRE
Nuk di kah tė nisem
Nėpėr tė cilėt
kujtime rriten pemėt
Mbrėmė shkela
rrugėve tė kujtesės
Asnjė plagė
dhembjeje nuk u shėrua
Diku larg nė njė
fshat tė varfėr
Dėgjoheshin zėrat e
sazeve
Kėndonte edhe
vetmia
Spushonin
cicėrimat e zogjve klandestin
Njė melodi e
shthurur dėgjohej diku
Dėgjoheshin edhe
sazet
Kush po kėndon atje
nė atė shtėpi
Kur kėtu dėnes
pėrmallimi im
Dy kuaj tė verbėr
pa dizgjin
E paskan humbur
rrugėn nė kėtė mal
Kah po shkon kjo
udhė qorre
Si mund tė dalė
pėrtej pamundėsisė sime
|