|
Që me marrjen e qeverisjes nga xhonturqit,
populli ynë do të kalonte tri vitet më të vështira në historinë
përfundimtare të pushtimit otoman.
Shqiptarët, të dërmuar nga reprezaljet e
pareshtura perandorake, gjatë viteve 1909,1910 dhe 1911, nga përkrahës të
pa-rezervë, para ardhjes së tyre në pushtet, do të ktheheshin në kundërshtar
të vendosur pas ardhjes së xhonturqve në qeveri.
Madje, përpjekjet e pa suksesshme të elitës së
atëhershme kombëtare, para refuzimit kategorik xhonturk për njësimin e katër
vilajeteve, krijimin e një etniteti kombëtar dhe pranimin e tij si shtet
autonom në kuadër të Perandorisë, siç ishte vepruar edhe me shtetet tjera
ballkanike, para arritjes së pavarësisë së tyre, detyruan deputetët shqiptar
që gjendjen e tensionuar nga arenat e luftës në atdhe, ta bartnin në
Parlamentin perandorak otoman.
Atje dhe në atë kohë, siç dëshmohet edhe nga
dokumentet historike, në seancën e tretë plenare të Parlamentit turk,
mbajtur më 11 janar të vitit 1912, në emër të grupit të 25 deputetëve
bashkëkombës dhe popullit shqiptar në përgjithësi, fjalën do ta merrte Hasan
Prishtina, i cili me guxim dhe vendosmëri të pashoqe, do të deklaronte;
......nëse edhe kësaj radhe nuk merrni parasysh
kërkesat tona të arsyeshme, përsëritur disa herë këtu para jush, si
përdorimin e lirë të gjuhës, njohjen e kombit dhe pranimin e shtetit autonom
shqiptar në trojet e tij etnike, unë do të jem i pari, ai që me flamurin e
lirisë në dorë, do ti prijë popullit tim, për çlirim nga Perandoria.
Sipas një shkrimi të Dr. Kristo Frashërit te
"Ora e Shqypnisë" me titull "Hasan Prishtina: 11 janar 1912, fjalimi në
Parlamentin turk", i impresionuar nga fjalët e guximshme të tij, Ismail
Qemali, menjëherë pas përfundimit të seancës plenare, do të shkonte në
shtëpinë e Hasan Prishtinës, ku që të dy, thellësisht të brengosur, do të
bisedonin kokë më kokë dhe gjerë e gjatë për gjendjen e rëndë në trojet
shqiptare. (oraeshqypnise.blogspot.com /.../ hasan-prishtina-11-jan...)
Shpërndarja e Parlamentit osman, më 11 janar të
vitit 1912, ,do ti qonte Hasan Prishtinën dhe Ismail Qemalin- që më 12 janar
të atij viti të takoheshin edhe një herë, në hotelin "Pera Palace" të
Stambollit, ku do të merreshin vesh për mbajtjen e një tubimi të fshehtë me
pesë-gjashtë deputet të besueshëm shqiptar.
Takimi do të mbahej mbrëmjen e po asaj date(12
janar 1912) në shtëpinë e Syrja Vlorës në lagjen Taksim n ë Stamboll dhe
sipas vendit ku ai u mbajt, në histori do të njihej si “Kuvendi i Taksimit”.
Aty, u mor vendim që të organizohej një
kryengritje e përgjithshme kombëtare, për çlirimin përfundimtar të trojeve
shqiptare nga Perandoria osmane.
Ndaj, nga kryeqyteti perandorak, Hasan Prishtina
do të kthehej me urgjencë në Atdhe, për organizmin e Kryengritjes, kurse
Ismail Qemali do të ndërmerrte një udhëtim të gjatë nëpër kancelaritë
Evropiane për marrjen e pëlqimit dhe përfitimin e mbështetjes për Shtetin e
ri Shqiptar, pavarësia e të cilit parashihej të shpallej po atë vit.
Ishte koha kur Bajram Curri vepronte në Shkup,
prej nga mbante lidhje të ngushta me të gjitha qendrat e vendit, i cili- me
tu njoftuar për vendimin e marrë në “Kuvendin e Taksimit”, Shkupin do ta
kthente në epiqendër të veprimit kombëtar.
Atje, ai me bashkëpunëtorët do të formonin
“Komitetin për Shpëtim” i cili kishte për detyrë organizimin e kryengritjes
së përgjithshme në të gjitha trojet shqiptare.
Me nismën e Hasan Prishtinës nga 21 deri më 25
maj të vitit 1912, do të mbahej Kuvendi i Junikut, ku do të vendosej për
shpalljen e Kryengritjes së Përgjithshme Kombëtare.
Në bazë të këtij vendimi, forcat kryengritëse,
nga maji deri në fillim-gushtin e vitit 1912 do të çlironin shumicën e
vendbanimeve më të mëdha dhe qytetet kryesore shqiptare.
Kurse më 9 gusht të vitit 1912,kryengritësit do
ti paraqisnin Memorandumin e fundit qeverisë xhonturke, me një ultimatum
prej 48 orësh, për plotësimin e kërkesave të shqiptarëve, para se ata ta
çlironin edhe Shkupin.
Plani për çlirimin e tij, me vendimin e Hasan
Prishtinës,do ti besohej Bajram Currit, i cili tanimë me 6000 luftëtarë,
ishte vendosur në Ferizaj, dhe priste sinjalin nga Hasan Prishtina për
çlirimin përfundimtar të kryeqytetit të atëhershëm të Kosovës.
Kurse për “Bajraktar” dhe arkitekt të ngritjes
së Flamurit mbi Shkupin e lirë, Bajram Curri zgjodhi Bajram Daklanin,
si udhëheqësi kryesor i luftës nga Krasniqja e Reka, i cili siç e thoshte
edhe kënga; “ai jo vetëm se e kishte adet, nga një Qaush me vra për vjet”,
por ishte edhe njëri nga prijësit më të besueshëm, në radhët e udhëheqësve
që kishin mësy Kryeqytetin Dardan.
Ndaj, Bajram Curri personalisht, do ta pajiste
atë me një Flamur të madh Shqiptar dhe vinte në krye të 200 luftëtarëve, me
detyrën që të hynte i pari nga të parët në Kryeqytet dhe vendoste Flamurin
Kombëtar të fitores mbi Shkup.
Më 12 gusht të vitit 1912,kështu edhe do të
ndodhte kur Bajram Daklani në krye të 200 bashkëluftëtarëve pararojë, ga
Ferizaj do të futej triumfalisht në kryeqytet dhe sipas gazetës “Shkupi” të
datës19 gusht të vitit 1912, pas 500 vjetësh sundimi turk, ai i pari do ta
ngrinte lartë dhe me krenari, Flamurin Kombëtar të fitores.
Në ish kryeqytetin e çliruar të Kosovës,do të
mblidheshin prijësit kryesor të kryengritjes me mëse 30 mijë luftëtar, me ç
‘rast Udhëheqja Shqiptare e luftës, si në Shkup ashtu edhe në qytetet e
tjera të çliruara do t`i shkarkonte të gjithë qeveritarët dhe
administratorët turq, si dhe përkrahësit e mbetur fanatik të Perandorisë së
shuar osmane, pushtueses së kamotshme të shqiptarëve.
Pas çlirimit të Shkupit si kryeqytet i vilajetit
të Kosovës, do të trazohej e gjithë qeveria xhonturke, madje kjo ngjarje
historike për kombin dhe popullin shqiptar , do ta rrëzonte edhe vet
kryeministrin e atëhershëm të Perandorisë osmane, Seid Pasha-in, nga
pushteti perandorak.
Por, sukseseve të luftës së kryengritësve
shqiptar, siç nuk do tu gëzohej Turqia nuk do tu gëzohej as Rusia dhe vendet
hegjemoniste përreth trojeve tona, me ç ‘rast, sipas Dr.Hakif Bajramit,
vetëm tri dit pas ngritjes së Flamurit Kombëtar në Shkup, më 15 gusht të
vitit 1912,nga Beogradi në Shkup do të arrinin tre diplomat të lartë
evropian, një rus, një anglez dhe një austriak me një ultimatum në dorë.
Ata kërkonin ndalimin e luftimeve, çarmatosjen
dhe demobilizimin e të gjithë kryengritësve, me arsyetimin se nuk do të
pranohej ndryshimi i kufijve të Perandorisë me forcën e armëve.
Hasan Prishtina me gjeneralët e tij, Bajram Currin, Isa
Buletinin, Idriz Seferin, Bajram Daklanin etj., do të ngulnin këmbë në të
drejtën e çlirimit të vendit dhe formimin e shtetit kombëtar, ndaj sipas
historianit Dr. Hakif Bajrami, në Shkup dhe rrethinë për 4 ditë me radhë, do
të thirrej gjendja e jashtëzakonshme.
Më 18 gusht të vitit 1912 do të arrinte
përgjigja e qeverisë perandorake, sipas së cilës, do të pranoheshin,12 nga
14 pikat e parashtruara në emër të popullit shqiptar, nga Hasan Prishtina.
Dy pikat e refuzuara, ishin kërkesat kryesore që
kishin të bënin me njohjen e kombit dhe pranimin e shtetit, me të cilat as
në momentet e fundit, kur Perandoria otomane po jepte shpirt, turqit nuk
donin ta njihnin popullin tonë dhe pranimin e shtetit autonom shqiptar,
qoftë edhe në kuadër të Perandorisë së tyre, tashmë në grahmat e fundit të
vdekjes.
Mospranimi i atyre dy pikave vinte në pikëpyetje
edhe ekzistencën e shqiptarëve në Ballkan.
Megjithatë “Mikja jonë e madhe-Turqia”,
“dashurinë” e saj të pashuar për popullin tonë e ka ruajtur pothuajse të
njëjtë, qysh nga shekujt e gjatë nën pushtimin e saj. Ajo, nga atëherë, as
tani nuk ua njeh gjuhën as pranon kombësinë miliona shqiptarëve, të cilët
ende, edhe sot e kësaj dite, ndoshta si i vetmi popull në Turqi dhe rajon,
jetojnë pa të drejta kombëtare dhe pa asnjë shkollë të vetme në gjuhën e
tyre.
Madje në vend se Perandoria turke të paktën në
muajt e fundit të vitit 1912,i cili ishte thuaja-se edhe fundi i ekzistencës
së saj si perandori, ta njihte dhe pranonte Shtetin tonë të Pavarur,
vazhdonte edhe më tej, me kokëfortësi të deklaronte se si tokat shqiptare i
takonin Perandorisë së saj.
Kështu, pretendimi turk, u kthye edhe në një
fatkeqësi të madhe për shqiptarët dhe pretekst i mirëseardhur për Serbinë,
Malin e Zi, Greqinë dhe Bullgarinë, të cilat, në emër të "çlirimit" të
popujve ortodoksë nga shteti "osman" të ndihmuara edhe nga Rusia ,në tetor
të vitit 1912, do ti shpallnin luftë Turqisë, për të pushtuar me forcën e
armëve, tokat shqiptare.
Atëbotë, Fuqitë e Mëdha si Rusia dhe Franca nuk
pranonin krijimin e shtetit shqiptar, sado i vogël dhe i kufizuar qoftë
ai, kurse Anglia dhe Italia, nuk pajtoheshin me formimin e një shteti të
pavarur në hapësirat e kufijve të Shqipërisë etnike në Ballkan.
Ndaj, megjithëse më 28 Nëntor të vitit 1912,
Shqipëria do të shpallte Pavarësinë kombëtare dhe kërkonte njohjen e shtetit
të sapo-shpallur shqiptar si dhe tërheqjen e ushtrive pushtuese të shteteve
fqinje, të cilat pothuajse kishin zaptuar të gjitha trojet tona kombëtare
nga të katër anët, Fuqitë e Mëdha, për rreth një vit, gati sa heshtën fare.
Kurse pas një viti, po ato Fuqi, do ti
shpërblenin -jo shqiptarët, por agresorët me më tepër se gjysmën e trojeve
tona të pushtuara që më parë, duke pranuar vetëm rreth gjysmën e mbetur të
tyre, si gjysmë-shteti shqiptar, sipas vizatimit famoz, nga ambasadorët e
Fuqive vendimmarrëse më datën 29 korrik të vitit 1913, në Konferencën e
Londrës.
Pra edhe Shpallja e Pavarësisë pa ndihmën e
miqve të mëdhenj e besnik nga jashtë, siç u dëshmua disa herë gjatë
historisë, do mbetej vetëm histori.
Presidentit Woodrow Winston në konferencën e
Versajës më 1919, garantoi vazhdimësinë e shtetit shqiptar, kohë kur ende
tentohej copëtimi edhe i asaj pjese të mbetur brenda kufijve të Shqipërisë
londineze.
Vatra në Amerikë me përpjekjet e saj dhe zjarrin
e pa shuar kombëtar, nga atje ngrohte zemrat e të gjithë shqiptarëve, duke
lobuar deri tek Presidenca Amerikane,kohë kur Fan Noli i frymëzuar nga
takimi dhe premtimet e Presidentit Winston, për mbrojtjen e Shqipërisë, do
të shkruante vargjet famoze të mbetura testament në histori, të cilat edhe
sot e kësaj dite këndohen me shumë dëshirë nga shqiptarët:
"Mbahu Nëno mos ke frikë
Se ke djemtë në Amerikë”.
Në qershor të vitit 1919, në prag të mbajtjes së
Konferencës së Versajës, në emër të shqiptarëve edhe Hasan Prishtina do ti
dërgonte një letër Presidentit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, z.
Woodrow Winston,për mbrojtjen e Shtetit Shqiptar, i cili rrezikohej më shumë
se kurrë,me copëtime të mëtejme, nga Greqia dhe Italia e cila tanimë kishte
pushtuar Vlorën.
I entuziazmuar nga përpjekjet e pareshtura
kombëtare, patrioti Sotir Kolea,në gazetën dyjavore shqiptare,"L`Albanie", e
cila atëbotë dilte në gjuhën frënge në Lozanë të Zvicrës, do të shkruante;
populli ynë nuk do të gjente përfaqësues më besnik se sa grupi i atdhetarëve
të udhëhequr nga Hasan Bej Prishtina”.
Të gjitha këto fakte dhe shumë argumente tjera
na bindin se,- festa jonë-28 Nëntori, përveç si festë gjithëkombëtare, është
edhe një ditë nderimi dhe mirënjohjeje të veçantë ndaj mikes tonë më të
madhe që kemi- SHBA-s, me falënderimet më të mira për Presidentin Woodrow
Winston, i cili mbrojti Shqipërinë më 1919 në Konferencën e Versajës, ashtu
edhe për Presidentët Bill Klinton e Gjorgj Bush- i “ri”, si dhe Shtetin mik
të Amerikës në përgjithësi.
SHBA edhe më 1999, ndihmoi Dardaninë dhe shpëtoi
popullin shqiptar nga tërbimi serb,e cila në krye të NATO-s, me sulmet 78
ditëshe-ajrore nga 24 marsi i atij viti, gjunjëzoi Serbinë dhe detyroj
tërheqjen e saj si okupatore nga Kosova.
Njëjtë siç do ta arrinte Kosova edhe mëvetësinë,
vetëm pas deklarimit të Presidentit Amerikan George W. Bush, me rastin e
vizitës së tij më 10 qershor të vitit 2007,në Shqipëri, i cili njoftoi
opinionin ndërkombëtar dhe garantoi të gjithë shqiptarët, se ajo së shpejti
do të bëhej e pavarur.
Pra, 28 Nëntori, ashtu siç është një festë
gëzimi për ne, është edhe një ditë falënderimi me pietet për miken më të
madhe të popullit tonë-SHBA-t, si dhe një datë kujtimi për të gjithë ata të
cilët që nga viti 1878 e këtej, luftuan për lirinë, bashkimin dhe jetën me
dinjitet të të gjithë shqiptarëve.
Rruga e nisur atëherë, duhet quar deri në fund,
duhet vazhduar deri në realizimin e idealit të rilindësve tanë, për
bashkimin e të gjithë trojeve, ashtu siç ëndërronin dikur ata dhe dëshirojnë
sot e gjithmonë bashkëkombësit tanë kudo, shumë prej të cilëve dhanë jetën
dhe sakrifikuan çdo gjë nga vetja- që një ditë-edhe shqiptarët të jetojnë të
lirë e të unisuar në një shtet të përbashkët kombëtar.
GËZUAR!
Cyrih, 28 Nëntor 2014
|
