ABRAHAM LINKONL-I DHE
LIGJĖRATA E GETTYSBURG-UT
Shėnime tė
Pėrkėthyesit
Disa dit mė parė se
ti hipnja vaporit pėr tu kthyer nė Shqipėri kėtė herė, marrijti nadresėn
time nė New-York njė librezė e vogėl me titullin The Perfect Tribute.
Librėza, e shkruar prej autoreshės sė njohur mirė nAmerikė, zonjės Mary
Raymond Shipman Andrews, mė dėrgohej si dhuratė pėrcjellėse prej zonjės
Gertrude M. S. McClintock, njė nga studenteshat e mia nė kursin e Theorive
Politike qė dhashė nUniversitetin National tė Washington-it nė vitin
1924-1925.
Ska dyshim qė zonja
Mc Clintock vinte me idenė qė do tė kėndoja librėzėn udhės sė gjatė qė kisha
pėrpara. Por, udhėtimi plot ngjarje tė kujtushme, si me det edhe me tokė,
arrijtja nė Shqipėri pas njė mėrgimi tė gjatė, pritja gazmore nga miq dhe
farefis, pjekja dhe ēmallja me shokė tė vjetėr, e bėnė kohėn tė rriedhė me
ėmbėlsinė qetėsore tė muzikės sė jazit qė kėndon pėrpara shtėpisė sime nė
fshat. Dhe tėrė kėtė kohė, librėza po rrinte e harruar, e pakėnduar. Mė nė
funt, e hapa ti heth njė sy kur ardha nė Tiranė, pėr herėn e dytė, kur,
midis bukurive natyrale tė pa-shoqta dhe vapės dhjamė-shkrinjėse tė
kryeqytetit, kisha nisur tė velem me praktikimin e kėshillės lazzarone
dolce far niente1. Se ahere mė morri malli qė tė leēit diē gjė nė gjuhėn
inglishte, me shpresė se tingėlli i saj energji-ngjallės munt tė zgjonte
sė-rish nė mua dėshirėn pėr punė.
Dhe mrekullia qė
prisnja ngjau me tė vėrtetė. Vakėsia, gjysmė e kėndėshme dhe gjysmė e
mėrzitur, nė tė cilėn e kish hedhur shpirtin tim atmosfera e qetė, e ngeshme
dhe e ēkujdesur u tret me kėndimin e faqėve tė para tė librezės. Shtylli
elegant, bukuria e fjalėve, vargimi i kėndėshėm i mėndimeve, zotėsia e
shpėrfaqjes sė tyre, pėnda e mprehur dhe e stėrhollė e shkrimtares plot
shpirt dhe imagjinatė, kapnė edhe shpirtin tim nė leqet e tyre targjentė.
Por, pėrveē kėtyre
cilsive tė ralla tė kėsaj vepre, hasa ne tė edhe dy subjekte qė kishin
tėrhequr vėrejtjen dhe interesin tim qė nė kohėn qisha student nAmerikė:
personaliteti aqė i kėndėshėm sa edhe dramatik i Abraham Linkolnit, i ēunit
tė lindur e tė rritur nė njė kasolle prej drasash nė njė pyll tė Shtetit
Kentucky qė tė bėhėj mė von President i Amerikės nė kohėn mė tė kritikėshme
pėr Shtetet e Bashkuara; dhe ligjėrata e bujėshme qė dha Presidenti dėshmor
nė fushėbetejėn e Gettysburg-ut. E vėrteta ėshtė qajo ligjėratė
mallėngjyese qėshtė monumenti mė i math i madhėrisė sė tij shpirtėrore, mė
kish tėrhequr aqe shumė sa e pėrkėtheva nė gjuhėn shqipe, shtatė vjet mė
parė, dhe e pėrmblodha nė librėn Letra, Shkresa, Fjalėtore, tė botuar nė
Boston.
Dhe tani qė gjenja tė
bashkuar tre elemente nga mė tė ēmuarėt personin e Linkoln-it tė math,
ligjėratėn e tij mė tė famėshme, dhe pėndėn artistike tė zonjės M.R.S.
Andrews dhe tė lidhur nė njė romancė tė gjallė e dramatike, a munt tė
gjendej nonjė fuqi qė tė munt tė mė ndalonte nė punėn e pėrkėthimit nė
gjuhėn shqipe tė librezės The Perfect Tribute?
Sė, kryepari, Abraham
Linkoln-i ėshtė njė nga fytyrat e pavdekėshme nė historinė, jo vetėm
tAmerikės, po edhe tė njerėzimit tė tėrė. Se tani qė muarr funt, pas mė
tepėr se gjysmė shekulli, polemikat e vrerta tė Luftės Civile tAmerikės dhe
u zbutnė gjakrat, Linkoln-i nderohet aqė prej pėrkrahėsve tė tij sa edhe
prej atyre qiu pėrgjegjnė zgjedhjes sė tij si President me shpalljen e njė
lufte vėllavrasėse. Dhe sot emri i tij lavdėrohet an e mbanė Amerikės sė
madhe si emri i njeriut mė tė math qė ka nxjerrė ay vėnt, ndofta mė i math
edhe nga George Washington-i, Kryekumandanti i ushtėrisė nė Luftėn e
Independencės (1776-1783) dhe President i parė i Shteteve tė Bashkuara.
1- Lazzaronėt,
lypėsit e lumur tė Napolit, kanė gjetur shijėn e pėrplottė tė jetės nė
dergjien e ēkujdesur dhe nė mefshtėsinė mė tė plottė, si tregon edhe
kryefjala e tyre qė ka kuptimin se ska gjė mė tėmbėl se sa tė mos bėnjė
gjė njeriu.
Pjesė nga libri
"Shpėrblesa e pėrplotė"
|