|
KOKAJ1
- NJĖ VENDBANIM NĖ MALĖSINĖ E
KARADAKUT TĖ SHKUPIT - MALET E KARADAKU (MALĖT E ZEZA) - KOKAJT ME RRETHINĖ2
Malet e Karadaku, (Malet e
Zeza) , e qė nė shumicėn e rasteve njihet si Karadaku i Shkupit, shtrihet
nga Gryka e Karadakut, gjegjėsisht nga Lumi Llapushnicė nė lindje Letnicė nė
perėndim e deri te Gryka e Konēulit te lumi Morava e Binēės nė juglindje, me
njė gjatėsi rreth 50 km dhe ndėrmjet Anės Moravės nė veri, Lugina e
Preshevės nė juglindje dhe fushės sė Shkupit nė jug. Struktura e relievit
ėshtė mjaft e copėtuar. Kėtė e bėjnė luginat e lumenjve si pjesė mė tė ulėta
dhe majet e maleve si pjesė mė tė larta tė relievit.
Sendimentet reja nė pjesėn
perėndimore, mesozoike, nė pjesėn e mesme dhe ato tė vjetra tė paleozoikut
nė lindje
1Kokaj ėshtė
katund i komunės sė Gjilanit, 18 km. larg tij, i shtrirė nė Karadak. Ky
vendbanim ka emėrtime tė ndryshme nga pushteti administrativ serb. Ėshtė njė
emėr i ri i quajtur Inatoc pėr shqiptarėt dhe emėr tjetėr Renatoc pėr
muhaxhirėt e Kokajve. Deri mė 1999 ka pasur 15 shtėpi, kurse tani janė 4-5
sosh. Janė dy lagje: e Epėrmja e dhe e Poshtmja. Ėshtė njė shkollė
katėrklasėshe e quajtur Liria, njė paralele e ndarė e Pogragjės.*(
http://www.klaiqi.com/libri,
shtegtime rrugėve tė ngrira, R.Klaiqi).
1Kokaj ėshtė
katund i komunės sė Gjilanit, 18 km. larg tij, i shtrirė nė Karadak. Ky
vendbanim ka emėrtime tė ndryshme nga pushteti administrativ serb. Ėshtė njė
emėr i ri i quajtur Inatoc pėr shqiptarėt dhe emėr tjetėr Renatoc pėr
muhaxhirėt e Kokajve. Deri mė 1999 ka pasur 15 shtėpi, kurse tani janė 4-5
sosh. Janė dy lagje: e Epėrmja e dhe e Poshtmja. Ėshtė njė shkollė
katėrklasėshe e quajtur Liria, njė paralele e ndarė e Pogragjės.*Ismail
Idriz Koka.
2 Kokajt
gravitojnė kah qyteti i Gjilani, qendėr kazaje nė sanxhakun e Prishtinės tė
vilajetit tė Kosovės pranė njė lumit qė derdhet nė Moravė. Sipas Sami
Frashėrit, ky qytet ndodhet 35 km nė juglindje tė Prishtinės, e cila ka 4500
banor. Gjilani ka 2 xhami, 1 kishė, 2 shkolla fillore. Kazaja e Gjilanit
kufizohet nga juglindja me kazanė e Prishtinės, nė veriperėndim me sanxhakun
e Shkupit dhe nė verilindje me Serbinė. Sė bashku kazaja ka rreth 190
fshatra me 30000 banor. Nė territorin e saj shtrihen fushat pjellore dhe e
rrethuara me vargmale tė Malit tė Zi (Karadakut) qė pėrbėn kufirin
juglindor, nė kufirin me Serbinė gjendet mali Goljak (Gollaku), kurse nė
anėn perėndimore shtrihen malet e Zagovcit (Zhegocit) dhe Koniēa. Nga kėto
male zbresin lumenjtė qė formojnė Moravėn dhe nėpėr kazanė e Gjilanit zbret
nė Serbi ku derdhet nė Detin e Zi. Kjo kaza ėshtė e njohur pėr ujėra
minerale dhe pėr disa kisha e kala e sidomos pėr kalanė e Novobėrdės e cila
gjendet nė pjesėn veriore tė kazasė. Pra, Gjilani zuri njė vend tė
rėndėsishėm mė enciklopedinė e njohur dhe tė parėn nga njė autor shqiptar
siē ishte Sami Frashėri.?
Pėrshkimi i
Gjilanit sipas enciklopedisė Kāmūs Al aLām
/2lonline/
tregojnė njė lloj-llojshmėri nė
ndėrtimin gjeologjik. Nė formimin e relievit kanė ndikuar rrjedhat e
lumenjve qė kėsaj pjese i kanė dhėnė njė pamje tė copėtuar. Ato, duke
zbritur prej viseve tė larta, kanė thelluar shtratin e tyre, me vete kanė
bartur material tė eroduar. Lumenjtė mė tė rėndėsishėm tė kėsaj krahine
janė: Golemareka, Letnica, Karadaku, Llashtica, Pasjani, Llapushnica etj. Tė
gjithė kėta derdhen nė Moravėn e Binēės. Relievi i lartė i kėsaj zone pengon
depėrtimin e masave tė nxehta tė jugut, ndėrsa ndaj veriut ėshtė e hapėt.
Zonėn e Karadaket tė Shku-pit e pėrshkon izoterma e vjetore 9ŗC e 10ŗC,
kurse reshjet mesatare vjetore janė midis 700 e 800 mm. Kushtet e tilla
natyrore janė shprehur nė fizionominė e peizazhit. Sipėrfaqet mė tė mėdha
janė pyje, duke pėrfshirė mė se gjysmėn e territorit tė trevės. Sipėrfaqet
me ara pėrfshijnė 31% tė territorit dhe janė pėr gjysmė mė tė vogla se nė
Drenicė. Kullotat dhe livadhet pėrfshijnė rreth 11 % tė sipėrfaqeve tė
tokave. Njė strukturė e tillė e tokave ka kushtėzuar qė popullsia tė merret
me shfrytėzimin e tokave punuese dhe sipėrfaqeve me pyje. Blegtoria, pėr
shkak tė bazės ushqyese tė vogėl, ėshtė mė e kufizuar. Janė male tė larta
prej 700 - 1.500 m. Pikat mė tė larta tė kėtyre maleve jan: Maja e Kopilaqės
me 1.490 metra lartėsi, Maja e Zeza me 1.219 metra lartėsi dhe Maja Topan me
1.178 metra lartėsi. Malet e Karadakut pėrfshijnė njė sipėrfaqe prej 389 km2
dhe ėshtė e banuar me afro 50 000 banorė, pėrkatėsisht 120 banorė nė njė
km2.3
Qendrat e
vendbanimeve tė Karadakut Shkupi, HaniElezit, Kaēaniku, Vitia, Gjilani,
Bujanoc Presheva, Kumanova
Vija qarkore e njėres prej
trevave mė tė pasura tė Kosovės juglindore gjatė gjithė asaj tė kaluare
historike me vlera tradicionale dhe tė pėrpunuara tė etnosit kombėtar, deri
mė tashti ėshtė treguar tė jetė edhe territori mė kompakt i varg- maleve tė
alpeve dardano-ilire dhe shqiptare, Malėsia e Karadakut qė e pasur me
histori dhe reliev tė bukur duhej patjetėr tė kishte njė busull pėr ēdo
udhėtar nga gjithandej etnisė ose nga vende tė tjera tė botės. Zona malore e
Karadakut paraqet pjesėn mė tė lartė tė rajonit tė komunave tė Karadakut
(Shkupi-Hani i Elezit-Kaēaniku-Vitia-Gjilani- Presheva-Kumanova), nė tė
cilėn veēanėrisht spikatet pjesa e saj jugore, nė tė cilėn disa male kalojnė
lartėsinė mbidetare mbi 1000m, ku edhe gjendet maja mė e lartė nė gjithė
komunėn, Ostrovica (1168 m). Tipar kryesor i morfologjisė sė kėsaj treve
ėshtė copėtmi i madh horizontal dhe energjia e relievit. Nė kėtė pjesė tė
Karadakut ėshtė shteruar lumi i Stanecit me sistemin e tij dhe lumi i
Kurbalisė.
3
Wikpedia shqip -
Karadaku
Pjesė nga liri "Shtegtim nė histori"
|
