Sakras Art Gallery

Ėshtė plotėsuar me 17 piktura aktuale tė piktorit Sabir Krasniqi (shkurt 2025)

Sekuenca filmike

 
Vegėza

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

TV KLAN

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZĖRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

NACIONALE

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRĖ

ZĖRI I AMERIKĖS

PSIKOLOGJIA

SHĖNDETI

DITURIA

PRESHEVA.AL

KOSOVARJA

Kulturė 8 - SKĖNDERBEU ME -2 MARS 1444-KRIJON  USHTRINĖ  E PARĖ

Nga: Hysen S. Dizdari

Studjues i Historisė // Kapiten e Parė, Artileri Toksore  // Tiranė me, 2 Mars 2025

SKĖNDERBEU ME -2 MARS 1444-KRIJON  USHTRINĖ  E PARĖ KOMBĖTARE SHQIPĖTARE

2 MARS 1444 - 2 MARS 2025

NĖ KJUTIM TĖ 581 VJETORIT  BESĖLIDHJES LEZHĖS

 

Gjergj Kastrioti Skenderbeu ishte jo vetėm udhėheqės i popullit shqiptar nė luftėrat e tij pėr liri e pavarėsi kombėtar nė shekullin e XV ,por ishte Gjeneral e Strategu mė i madhi ushtarak i kohės tij sepse ai e kishte studiuar artin ushtarak tė kohės, gjatė viteve tė marrjes peng nė prendorinė otomane ,ku arriti tė pėrfundoi ,shkollat mė mira ushtarake tė Perandorisė Osmane.

Njė nga aftėsitė e tij tė rralla ishte mėsimi dhe zotėrimi i 6 gjuhėve tė huaja pėrveē, gjuhės shqipe.

Ja  sa bukur e pėrshkrua libri: “Jetėshkrim i Njerėzve tė Ēmuar” – “Les Hommes Celebres” pėrkthyer nga Perto Qirias, botuar nė Konstancė, 1921, nė faqen 108:

 “Skėnderbeu u stėrvit bukur nė hipjen e kuajve dhe mė mirė nė pėrdorimin e shpatės, mėsimėt ė gjeografisė, tė matematikės dhe tė historisė u bėnė pėr tė ushqimi mendorė i pėrditshėm. dhe me ndihmen e kėtyre ariu nė shkallėn aq tė naltė nė shkencėn e luftės, qė kudo gjendeshe as qė nuk u mundet qė tė mejtonte (mendonte) kurrė humbjen. Vetė pėrsoni i tij ishte fitimi i luftės. midis mėsimeve tė tjera dhe ai i gjuhės merrte njė shkallė tepėr tė nalt dhe me ndihmen e kėtyre ariunn nė shkallėn aq tė naltė nė shkencėn e luftės, qė kudo gjendeshe as qė nuk u mundet qė tė mejtonte (mendonte) kurrė humbjen. vetė pėrsoni i tij ishte fitimi i luftės Midis mėsimeve tė tjera dhe ai i gjuhės merrte njė shkallė tepėr tė naltė.

HEROJI SHQIPTARĖ FLISTE BUKUR VEĒ GJUHĖS AMTARE,(GJASHTĖ GJUHĖ TĖ HUEJA)  TURQISHTEN,  ARABISHTEN, GREQISHTEN, SLLAVISHTEĖN, ITALISHTEN, DHE LLATINISHTEN.

Oratoria (bukur-folja) ishte mjeti mė i fortė pėr tė zbutur dhe pėr tė ndezur zemren e gjithė kujt. Nuk ishte vetem oratoria(bukur-folja) me tė cilėn Skėnderbeu ndizte zemren e gjithėkujt, virtyte tė nalta tė tij, nderi, zemra e butė e gjerė, urtėsia, mėshira, shpirt madhėsia, dashuria si dhe goja e embėl, altruizmi hidhnin cilindo nė dashurinė e tij…”

Njė nga aftėsitė e tij si Gjeneral e strateg ushtarak ėshtė krijimi i Ushtrisė Kombėtare Shqiptare, nė Kuvendin e Lezhės me 2 Mars 1444.

Tiparet kryesore tė artit ushtarak tė  Skėnderbeut ishin ndėrtimi i njė taktike dhe strategjie tė re tė  pa parė, nė luftėrat e principatave feudale Evropiane tė shekullit X-XIV.

Skėnderbeu ishte i pari strateg ushtarak qė e studioj, pėrpunoi dhe pėrshtati, artin ushtarak tė kohės tij, pėr kushtet e konkrete tė Shqipėrisė. Gjenialiteti i tij qėndron se Gjergj Kastrioti Skėnderbeu krijoj artin e tij  ushtarak pėr ushtrinė  shqiptare.

Arti ushtarak i Skėnderbeut solli risi tė reja nė kalorėsinė shqiptare. Ai hoqi  dorė nga kalorėsia feudale Evropiane e karrocuar e ngadaltė dhe e pa manovrueshme e kohės tij  dhe krijoje njė kalorėsi tė re, tė ushtrisė shqiptare, tė armatosur lehtė, e shpejtė dhe tė manovrueshme duke vepruar si nė mbrojtje dhe nė sulem.

Komandantėt dhe drejtuesit e ushtrisė Skėnderbeut, rridhnin nga familjet e mėdha feudale shqiptare si mė poshtė:

Familja e Aranitve, Familja Muzakajve, Familja e Dukagjinve, Familja e Topiajve, Familja e Balshajve, Familja e Spanve  e tjerė.

Skėnderbeu duke njohur mirė artin ushtarak tė kohės, taktikėn dhe strategjinė e ushtrisė otomane ndėrtoi njė Art ushtarak tė ri, dhe krijojė njė ushtri tė pėrberė nga bijtė e populli shqiptare, tė cilėt luftonin pėr njė ēėshtje tė drejtė, pėr tė mbrojtur Trojet Arbėnore dhe shtėpitė e veta nga pushtuesit e huaj.

 

 

PĖRBĖRJA DHE STRUKTURA E USHTRISĖ SKENDĖRBEUT:

1. Ushtria e Skėnderbeut pėrbehej nga kėmbėsoria e cila kishte nė pėrbėrje  rreth 6500-7500 ushtar tė cilėt i kishte stėrvitur dhe i komandonte Ajdin Muzaka, djali i motrės sė Skėnderbeut, komandant i zoti dhe me provoje tė gjatė nė luftarake, ai ishte trim, guximtar, i pamposhtur dhe besnik i Skėnderbeut.

2. Kalorsia e lehte e cila pėrbehej nga 8000 kalorės, tė cilėt ishin stėrvitur dhe komandohej nga djali i vėllait tė Skėnderbeut. Hamza Kastrioti, i cili kishte provojė tė madhe luftarake, gjatė qėndrimit nė ushtrinė Osmane, ai kishte drejtuar dhe marre pjesė nė shume beteja luftarake.

3. Gjenerali Vrana Konti ishte njė nga komandantėt mė tė zotėt nė organizimin dhe drejtimin e ushtrisė Skėnderbeut.

Ai kishte provojė tė madhe  luftarake nė  zbulimin e forcave tė armikut, nė organizimin e pritave, dhe goditjet e befasishme tė armikut.

Ai organizoj dhe stėrviti kalorėsin e shpejtė tė ushtrisė sė Skėnderbeut, sepse  kishte provoje tė gjatė luftarake pasi kishte shėrbyer disa kohe si komandat nė ushtrinė e aleatit tė Skėnderbeut, me Mbretin e Napolit Alfonsit V.

Skėnderbeu nė krijimin e kalorėsisė sė lehtė, kujdes tė posaēėm i kushtonte zgjedhjes sė kuajve tė  racave mė tė mira tė kohės tė  cilėt i kishte stėrvitur, pėr tė  pėrballuar ngarkesa fizike dhe pėr tė kryer manovra dhe lėvizje tė shpejta duke shfrytėzuar me mjeshtėri terrenin. Kalorėsia e Ushtrisė Skėnderbeut, ishte e stėrvitur mirė nė pėrdorim me mjeshtėri tė manovrėn tė goditjet befasishme dhe tėrheqjes kur  raporti i forcave ishte i madh sipas situatės konkrete tė betejės.

 

4. Skenderbeu nuk ishte vetėm Gjenerali, por edhe Komandant i Pėrgjithshėm i Ushtrisė Shqiptare, por ai drejtonte ushtrinė dhe merrte pjesė vete nė beteja luftarake.

Skėnderbeu komandonte vetė njė pjesė tė ushtrisė tij e cila pėrbehej nga njė pjesė e zgjedhur e kalorėsisė dhe kėmbėsorisė tė cilit ishin tė  pėrgatitur dhe stėrvitur mirė pėr beteja sulmi tė befasishme nė pikat mė tė dobta tė armikut.

Kjo pjesė e ushtrisė qėndronte jashtė kėshtjellave nė vende tė mbrojtura dhe tė  sigurta, duke shfrytėzuar mirė terrenin, kėto forca futeshin nė luftim nė moment vendimtare tė betejės, duke pėrdorur, befasinė, manovrėn, guximin, trimėrinė dhe shpirtin luftarak  tė ushtrisė shqiptare.

Tek Arti Ushtarak i Skėnderbeut, tek taktika dhe strategji e re nė organizimin e betejave  qėndron pikėrisht sekreti i fitoreve tė njė ushtrie shqiptare me 10.000 mijė deri 12 mijė ushtarė  mbi ushtrinė e njė Perandorisė Osmane me njė ushtri 100.000 deri 150.000 ushtarė ,mė raport 10-15 herė mė tė madhe nė numėr .

Por tė  arritur kėto fitore Skėnderbeu e stėrviti dhe  pajisi ushtrinė me armėt mė  tė  mira tė kohės, si shpata e mburojat e lehta, heshta, harqet, topuzė, shigjetat, flakadanė dhe me artilerinė e kohės tij.

Armėt personale tė Skėnderbeut janė shumė tė  famshme dhe sot ato gjenden nė  njė nga muzetė e Vjenės.

Poeti Kombėtar i Shqipėrisė, Naim Frasheri, kur vizitoj kėtė  muze shkroi disa vargje kushtuar armėve tė  Skėnderbeut.

Mėsuesja dhe atdhetarja e pa lodhur e shkollės  tė  parė tė  vashave shqiptare Sevasti Qirjazi nė  njė  shkrim, nė  vitin 1925 thekson:

“Vjershat e Naimit e zgjuan Kombin Shqiptare nga gjumi i rendė  qė  e kishte pushtuar dhe i dhanė  fuqi e guxim tė  fillojė  luftėn kundėr tiranisė.”

 

PĖRSHENDES TĖ GJITHĖ SHQIPTARĖT ME NJĖ PJESĖ NGA POEMA :

HISTORIA E SKĖNDERBEUT, NAIM FRASHĖRI:

Zjente bota, tundej dheu,

u ngrit gjithė Shqipėrija,

duke thėn’ erth Skender-beu,

erdhi vetė Perėndia. …

Mbret i gjithė Shqipėrisė

sot tė jetė Skender-beu,

Erdhi ng’ an’ e Perėndisė,

tė shpėtonjė mėmėdheu;....

Kėndo, kėndo Skėnder-benė,

qė s’ka pasur shok nė jetė,

qė lartėsoj Mėmėdhenė,

kordhėtari trim me fletė! ….

Lum oj Shqipėri o lule!

qė pate trim tė vėrtetė,

kurrė nė turp nuk ungule,

tė la nder tė madh pėr jetė.

Nga Historia e Skėnderbeut, Naim Frashėri, kreu VI, 1898.