Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Shkruan: Sabir KRASNIQI

     SUGJESTIONI DHE AUTOSUGJESTIONI

    „Ndërdija  mund të krahasohet me tokën ku rriten të gjitha llojet e bimëve, si ato të mirat, ashtu   edhe ato të dëmshmet. Dikush korr fruta e dikush baroja. Secili mendim, qoftë i juaji apo i  imponuar, është shkas, ndërkaq të tjerat janë vetëm pasoja“

            NATYRA E MENDJES

            Sipas fizikës, realiteti objektiv  është vetëm lëvizje e vazhdueshme  e llojeve të ndryshme  të energjisë, të cilat njeriu i regjistron falë organeve shqisore dhe sistemit nervor. Kështu që, çdo gjë që përjetojmë gjatë gjithë kohës, vjen deri tek ne nëpërmjet shqisave.  Shqisat: të pamurit, të dëgjuarit, të nuhaturit, të shijuarit, të prekurit si dhe shqisa e gjashtë  ( e padefinuar ende), janë të ndërtuara për të kapur llojet  e veçanta të ngacmimeve, për të cilat ne bëhemi të vetëdijshëm përmes  proceseve të ndijimit dhe përceptimit. Sipas psikologjisë së sotme, ndijimi konsiderohet  si proces pasiv, përmes së cilit ngacmimet kapen nga receptorët ndijues dhe shndërrohen në impulse nervore, ndërsa përceptimi  si një proces më aktiv, në të cilin impulset nervore përcillen përmes sistemit nervor deri në tru, ku bëhet organizimi dhe interpretimi i tyre.

            Pasi që mjedisi ku jetojmë është i mbushur me ngacmime  të llojllojshme, ne, në çdo moment, përjetojmë një numër të madh të tyre. Meqenëse s’mund t’i përgjigjemi njëkohësisht, këtij numëri  kaq të madh të ngacmimeve  të jashtme, ne i zgjedhim dhe u kushtojmë vëmendje vetëm një numëri të kufizuar të tyre, të cilat kanë ndikim më të thellë në jetën tonë. Kështu që, gjatë eksperiencës, ne mësohemi që t’i kapim vetëm të dhënat që kanë të bëjnë  me qëllimet tona, dhe ky frymëzim dhe ndikim në psikën tonë quhet  sugjestion.

            Me të arritur ngacmimet në tru, siç thamë, ato organizohen dhe interpretohen. Ne e posedojmë, sipas psikologjisë, natyrën e dyfishtë të mendjes: vetëdijen (mendja e ndëgjegjshme) dhe ndërdijen (mendja e pandërgjegjshme). Këtu nuk janë në pyetje dy mendje të ndryshme, por dy fusha të aktivitetit brenda mendjes.

            „Për ta kuptuar më mirë funksionin e mendjes suaj - thotë Xh. Marfi, paramendojeni atë si një kopsht. Ju jeni kopshtari  që tërë ditën diçka mbjell (mendon v.j.). Atë që e keni mbjellur në ndërdije, do ta korrni në trupin tuaj në marrëdhënie me botën e jashtme“. Me fjalë të tjera: ju jeni  mendimi juaj.

            „Ndërdija  mund të krahasohet me tokën ku rriten të gjitha llojet e bimëve, si ato të mirat, ashtu   edhe ato të dëmshmet. Dikush korr fruta e dikush baroja. Secili mendim, qoftë i juaji apo i  imponuar, është shkas, ndërkaq të tjerat janë vetëm pasoja“. Mu për këtë duhet t’u kushtohet rëndësi mendimeve, sugjestioneve, pavarësisht se a janë tuajat apo të huaja, sepse,  kur ato i pranon vetëdija, kalojnë në ndërdije, pastaj si forcë krijese, nga thellësitë e  ndërdijes udhëheqin  veprimet e individit. Kështu që, tek ata individë që janë më të ndieshëm emocionalisht, edhe sugjestionet më të thjeshta bëjnë efektin e vet, qoftë pozitiv, qoftë  negativ.

            Duhet ta kemi parasysh se, për pranimin e sugjestioneve, rolin kryesor e luan vetëdija. Këtë e vërtetojnë edhe eksperimentet e shumta që i kanë bërë psikologët dhe ekspertet me anë të hipnozës. Pra, ndërdija  i pranon si të gatshme të gjitha sugjestionet që vijnë nga  vetëdija. Qofshin të mira apo të liga, të vërteta apo të pavërteta etj. P.sh: në qoftë se hipnotizuesi (pasi që nën hipnozë sugjestioni pranohet plotësisht) i sugjeron mediumit ta pranojë identitetin e një individi tjetër, ose të shndërrohet në fëmijë  etj., ai pa kundërshtim do ta pranojë rolin e imponuar. Ngjashëm do të ndodhë p.sh. edhe në qoftë se mediumit i sugjerohet se po i kruhet koka, po i dhembë dhëmbi, po kollitet etj. Këta shembuj na tregojnë sesa është  e fortë  forca e sugjestionit apo autosugjestionit të pranuar si  të vërtetë. Prandaj, përmbajuni atyre sugjestioneve që i kontribuojnë  fatit, shëndetit dhe kënaqësisë suaj.

            Ç’ËSHTË SUGJESTIONI DHE AUTOSUGJESTION?

            Njerëzit sugjestionin e përcaktojnë në mënyra të ndryshme. Prof. Ch. Baudauin thotë: „Sugjestioni është krijim i një ideje nëpërmjet  ndërdijes“, ndërsa psikologu Fritz Lambert konsideron: „Gjithçka që në ne ndikon shpirtërisht, është sugjestion, sepse në momentin kur i  nënshtrohemi  ndikimit shpirtëror lind besimi që i përgjigjet atij ndikimi“. Kurt Tepperwein thotë: „Sugjestioni është thelbi i çdo  ndikimi hipnotik“. Prof. G. Lazanov në librin e tij „Sugestiologia“,  botuar në Sofje më 1971, paraqet 27 karakteristika, me të cilat autorë të ndryshëm u munduan ta përcaktojnë konceptin e sugjestionit.

            Me sugjestion, kryesisht dhe më së shpeshti, nënkuptohet pranimi i një  ideje apo mendimi të huaj. Sipas fjalorit, fjala sugjestion, që  rrjedh nga latinishtja, do to të thotë frymëzim, zgjuarje e  mendimeve të caktuara në mendjen e dikujt, gjegjësisht, pranim në procesin mendor, në kuadër të së cilit ndonjë  mendim pranohet, adaptohet a jetësohet.

            Njerëzit reagojnë në mënyra të ndryshme ndaj sugjestionit të njëjtë, varësisht nga dëshira, besimi dhe vullneti i tyre. Ja një shembull klasik nga libri i Xh. Marfit „Forca e ndërdijes“: „Merreni me mend sikur i afroheni ndonjë  udhëtari të zbehtë në anije dhe i thoni: -Dukeni shumë keq. Sa i zbehtë që jeni?! Sigurisht vuani nga sëmundja e detit. Më lejoni t’ju përcjell deri në kabinën  tuaj... Udhëtari me siguri edhe më shumë do të zbehet. Sugjestioni juaj  është bashkuar me frikën e tij. Por, po nëse i drejtoheni p.sh. marinarit me të njëjtat fjalë, varësisht nga temperamenti, marinari do t’ju buzëqesh ose do t’ju fyej. Në këtë rast, sugjestioni ka hasur në rezistencë, sepse në mendjen e marinarit bashkohet bindja e tij e fortë se nuk mund të sëmurët nga sëmundja e detit. Në këtë rast, marinari nuk i frikohet sëmundjes së detit; ai është i  bindur se kurrë nuk mund të mposhtet, prandaj, sugjestioni negativ tek ai nuk ka mundur të ngjallë frikë. Ndërsa, tek udhëtari i parë, sugjestioni  në plan të parë e vë frikësimin  e tij të fshehur  nga të menduarit,  dhe mu kjo forcë e brendshme e drejton jetën e secilit prej nesh“.

            Por edhe diçka duhet ta  kemi të qartë: sugjestioni ndikon vetëm atëherë, kur me ndihmën e autosugjestionit pranohet si i vërtetë. Pra, që të pranohet sugjestioni, duhet atë ta pranojmë, dhe në imagjinatën tonë, ta transformojmë në autosugjestion. Kështu që, çdo sugjestion, i cili vie nga jashtë, në fakt është autosugjestion, dhe të gjitha paraqitjet hipnotike janë pasojë e sugjestioneve, gjegjësisht, autosugjestioneve.

            Nga jeta e përditshme e dimë se  ndikimi i faktorit psikik në organizmin e njeriut (përgjithësisht), si dhe në organet veç e veç, është shumë i madh. Posaçërisht janë  të ndieshme enët e gjakut. Kur njeriu ka frikë ose gëzim të papritur, mund të ketë si pasojë apopleksinë etj. Të gjithë e kemi të qartë se, para ndryshimit të disponimit, ndryshohet ngjyra e fytyrës. Pastaj, një fëmijë është në gjendje ta ndërpresë tërë orkestrën, në qoftë se para tyre befas lëpin një limon. Gjithashtu, na është e njohur se, nëse dikush tërheq pirunin nëpër pjatë, mund të na nxisë të dridhura nëpër trup, ndonjëherë edhe vetëm mendimi në një gjë të tillë e bën efektin e njëjtë. Apo, në qoftë se në një sallë koncerti  dikush papritmas bërtet „ikni zjarri!“, nuk është rast i rrallë kur, jo vetëm individët, por  edhe masën e gjërë e kaplon paniku, ashtu që të gjithë fillojnë të  ikin dhe bërtasin. Ose, në aeroplan ku është frika e pranishme vazhdimisht, një provokim më i vogël, nxit panik marramendës etj.

            Në qoftë se në rastet e lartpërmendura, të pranishmit së pari pyesin: ku  është zjarri? Ku është defekti? Në cilën pjesë?, atëherë, ai më nuk është sugjestion i suksesshëm, pra nuk është pranuar nga masa, sepse është përzier gjykimi kritik normal dhe ka krijuar rrugën  e gjykimit normal.

            Kur tregëtari lavdëron mallin, i riu i fletë vajzës, nëna e ledhaton fëmijën etj., të gjitha këto, diku më shumë e diku më pak, në mënyrë të vetëdijshme apo  të pavetëdijshme, kryejnë ndikim sugjestiv. Sesa  do të jetë i suksesshëm sugjestioni, në radhë të parë varët  nga sugjestibiliteti i personit (ose grupit), si dhe nga cilësitë  sugjestive të sugjestionit. Pa marrë parasysh se për çfarë flet dhe me  ç‘fakte disponon, ne më shumë do t’u besojmë  atyre fjalëve që mund të na i thotë ndonjë personalitet i lartë apo ndonjë person më i vjetër, sesa kur ato  rrjedhin nga goja e ndonjë personi të ri ose të rëndomtë.

            Për ne, gjithsesi sugjestioni është  me interes si mundësi më e shpejtë dhe më e mirë për  mësim dhe shërim. Në librin e tij, Lazanov më së shumti ndalet  në  sugjestopedi - mësim me  ndihmën e përdorimit të sugjestionit, sepse atëherë mund t’i zbulojmë, jo vetëm rezervat e personalitetit tonë në lidhje me kujtesën, por edhe shumë mundësi të tjera si p.sh.: mund të aktivizohen procese të ndryshme intelektuale, mund të formohen shprehitë e të folurit bukur etj. Lazanovi gjithashtu thekëson rezultatet e programit të madh kërkimor, të ndërmarrur në  bashkëpunim me UNEKS-in, lidhur me mësimin e gjuhëve të huaja. Rezultatet ishin befasuese, sepse shpejtonin procesin e mësimit të gjuhëve të huaja për pesë-gjashtë herë.

            Mënyrat e mësimit janë të ndryshme dhe gjasojnë me ato të hipnozës. Por te mësimi  me sugjestopedi, pjesëmarrësi nuk futet në gjendje hipnotike, por mbetet në gjendjen e quajtur alfa, as gjumë as hipnozë. Gjatë çdo seance  shpejtohet mësimi i gjuhëve të huaja dhe gjithnjë rritet kapaciteti i të mbajturit mend. „Ka raste, thotë Lazanov, kur pjesëmarrësi i ka mbajtur në mend mbi 100 fjalë  gjatë një seance, derisa mesatarja e të mbajturit mend të fjalëve të huaja është  50.

            Përdorimi i sugjestionit është i madh edhe në mjekësi për shërimin e neurozave, astmës, alergjisë, të thatit në bark etj., në përgjithësi te të gjitha sëmundjet  psikofiziologjike. Sidomos Freudi dhe shumë të tjerë pas tij, e kanë përdorur  këtë mënyrë të shërimit. Freudi, siç e kemi cekur edhe disa herë, pasi vëren se të gjithë pacientët  nuk mund t’i hipnotizojë, e zhvillon metodën e njohur të psikoanalizës e cila, krahas metodave tjera,  përdoret edhe sot e kësaj dite si terapi shumë e suksesshme, e që është e bazuar plotësisht në mënyrën e shërimit verbal, pra nëpërmjet sugjestionit. Një metodë të tillë e përdoren edhe E. Caue, Schlutzi etj.

            Gjithashtu, me anë të sugjestionit është arritur  (pa anestezi) operim pa dhembje te pacientët. Për intervenim kirurgjik pacienti është përgatitur 20 ditë me radhë, me anë të bisedave dhe sugjestioneve për operim pa dhembje. Më në fund, intervenimi është kryer plotësisht me sukses, pa dhembje, dhe me  një shërim të shpejtuar pas intervenimit. Ky intervenim kirurgjik u xhirua edhe në film dhe u paraqit në Kongresin  Ndërkombëtar për Mjekësi Psikosomatike, që u mbajt në Romë, në vitin 1967.

            Nëpërmjet bisedave dhe sqarimeve bindëse, të zhvilluara në ambiente të posaçme duke i folur me zë të ulët pacientit që gjendet i shtrirë dhe i relaksuar, mjeku ndikon në psikën e tij në mënyrë sugjestive. Shërimi zgjatë disa ditë, varësisht nga sëmundja.