Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Shkruan: Arjan KALLÇO

http://gazetakritika.net

TË GABOSH ËSHTË NJERËZORE... POR

            Nuk ka rëndësi të bësh gjëra të mëdha që të jetosh emocione të mëdha. Më shumë i japim rëndësi qëllimit dhe më pak rrugës që përkundrazi është gjëja më e rëndësishme. Dashuria e vërtetë është ajo që arrin ta shumëfishojë secilën ndjenjën tonën...

            Të gabosh është njerëzore është shprehja që na ndjek pas qysh nga kohët e lashta e deri në ditët tona. Vetë fjala gabim përfshin në vetvete një sërë kuptimesh, nga më i thjeshti e deri tek më kompleksi, nga ai i paqëllimtë e deri tek ai i prodhuar me kujdes për të parë rrjedhojat që sjell.

            Një gabim në konceptin filozofik të fjalës do të thotë gjithashtu që mund ta konsiderosh të vërtetë atë që është e rreme, ose anasjelltas. Filozofët thonë se gabimi nuk është vetëm një verbim, por diçka që përfshin në mënyrë më radikale jetën tonë: që të ecim drejt me këmbët tona, në vegjëli secili prej nesh është penguar shumë herë, para se të ngrihej përfundimisht në këmbë. Por edhe në këmbë nga pakujdesia mund të pengohesh, për të mos folur për kuptimin e figurshëm që fsheh fjala, si pengesa drejt njohjes. Nga gabimet mësojmë dhe gabimet bëhen pësime. Gabimi njerëzor është pjesë e pandarë e jetës dhe si i tillë shfaqet si një prej figurave tepër të diskutuara të mendimit që lidhet pazgjidhmësisht me shumë fusha të dijes, sepse tek fjala gërshetohen shumë koncepte themelore si opinione, faje, dhimbje, lumturi.

            Që nga filozofët e parë Platoni e më tej Agostini, Kartezi, apo dhe modernët Haidegeri gabimi ka qënë një sfidë e fort, prandaj para tyre lindte ideja e gabimit dhe synonin që ta grisnin vellon e qytetërimit Maja, të bindur plotësisht se pas saj fshihej e vërteta apo të vërtetat. Askush, në gjithë historinë njerëzore, nuk e zbuloi krejtësisht të vërtetën. Sipas filozofit italian Masimo Dona' gabimi nuk duhet parë si ana negative e arsyes sonë, por si një impuls vendimtar për evolucionin e intelektit dhe të jetës. Një njeri sado i përkryer nuk mund të thotë kurrë se nuk gabon, apo nuk ka gabuar më parë. Do të ishte një prej të pavërtetave qesharake që do të vinte në vështirësi këdo, përfshi këtu edhe vetë filozofët. Por është tjetër gjë të gabosh në mënyrë të pavullnetshme dhe tjetër me vullnet dhe vetëdije të plotë. Merr nuanca arti, kur këto koncepte dhe ide trajtohen në një roman për të thënë një të vërtetë të madhe: askush nuk është i paprekur nga gabimi, gabimet.

            Jemi mësuar me idenë e një premtimi se nuk do të gaboj dhe tingëllon tepër humoristike e kundërta, që të premtosh se do gabosh përsëri. Natyrisht do të ishte më mirë një premtim i tillë se si të gjithë njerëzit edhe unë gaboj, sesa të thuash se nuk do gaboj e më pas të dalë i pavërtetë premtimi.

            Pedro Chagas Freitas, shkrimtar, gazetar dhe mësues i shkrimit krijues në Portugali, është autori i volumit Premtoj se do gaboj, libër i cili u shndërrua në bestseller ndërkombëtar, pasi gjetën në të pikërisht anën njerëzore të marrëdhënieve mes çifteve. Në takimi me lexuesit secili prej të pranishmëve solli një pësullë ku shkruante gabimin më të madh që kishte bërë në dashuri. Në fund ai i mblodhi të gjitha, zgjodhi një dhe duke u frymëzuar prej saj do të shkruajë një tregim të shkurtër. Më poshtë po sjellim disa nga mendimet e tij lidhur me filozofinë e sjelljes përballë gabimit dhe opinionet e tij personale rreth gjithë marrëdhënies në një çift. "Personat janë të gjithë të ndryshëm mes tyre dhe secili përbën një univers. Prandaj mund të shkruhen 100 milionë faqe për dashurinë pa qënë banalë, sepse asnjë dashuri nuk është ë barabartë me tjetrën. Mua më pëlqen të shkruaj tregimtarinë e shpirtit dhe të syve. Një tregimtari ndjenjash dhe jo të ngjarjeve".

            Dashuri dhe jo përsosmëri...

            Nëse dashuria e vërtetë do të thotë ta pranosh papërsosmërinë e tjetrit? Më mirë të pranosh një gabim, ta brendësosh dhe të ndërtosh raporte mbi të. Kush është i përsosur, është i mërzitshëm. Ndryshimi në papërsosmëri është ai që i bën njerëzit të bukur dhe interesantë. A mundet dashuria të kurojë dhimbjet më të mëdha? Jo, por në dhimbje dashuria mund të bëhet më e madhe.

            U përpoqa të jem njeri i ndryshëm, t'i kuptoj ata brenda. Të moshuarit janë më të mençurit, jo sepse dinë më shumë, por sepse kanë gabuar më shumë. Kur dashurojmë e rëndësishme është ajo që arrijmë të bëjmë me dhimbje që pashmangshmërisht ndodh në jetën e të gjitha ditëve. Kjo e bën çdo ekzistencë më të veçantë. Rutina duhet të jetë poemë. Problemi qëndron se jemi gjithmonë në mes asaj që jemi realisht dhe asaj që duam të jemi. Por gjëja më e rëndësishme është ajo që provojmë, ndërsa veprojmë, ndërsa bëjmë gjëra, ndërsa gabojmë apo edhe kur ndonjëherë bëjmë ndonjë gjë të drejtë. Na duhet pak marrëzi që të jemi të shëndetshëm. Por kjo nuk do të thotë të bësh gjëra të çuditshme. Gjërat më të rëndësihme janë ato të voglat. E dimë të gjithë, por e harrojmë gjithmonë. Dhe nuk e shijojmë kurrë atë që po bëjmë saktësisht në atë çast. Mund dhe duhet ta duash çdo gjest të veçantë të jetës sonë.

            Pa dashuri nuk bëjmë asgjë...

            Saramago thoshte se për çdo libër duhet shkruar: "Kujdes, ky libër përmban një njeri". Unë jam në këtë libër. I jetova gjithë këto momente jete në sajë të personazheve. Qaja dhe qeshja me ta. Çastet më të rëndësishme të jetës sime janë ato që ende nuk i kam jetuar, janë ato të këtij libri. Magjia e shkrimtarit është pikërisht se ndihet dhe jeton ndërsa shkruan. Një shkrimtar jeton dhe nuk jeton në të njëjtën kohë. Procesi i krijimit është një proces, ku ndihet vërtet diçka që nuk e ke jetuar. Gjërat që më bëjnë të ndihem se jetoj janë gjërat e vogla, të thjeshta: ta puth gruan time, ta përqafoj babanë tim, t'i shoh macet e mia që luajnë. Nuk ka rëndësi të bësh gjëra të mëdha që të jetosh emocione të mëdha. Më shumë i japim rëndësi qëllimit dhe më pak rrugës që përkundrazi është gjëja më e rëndësishme. Dashuria e vërtetë është ajo që arrin ta shumëfishojë secilën ndjenjën tonën. Jeta ime do të thotë të shkruash dhe ndihmosh të tjerët të shkruajnë. Për mua është lexuesi që komandon. Nuk e përcaktoj unë atë që shkruaj, e përcakton ai që lexon. Ndonjëherë duhet t'i futësh një shqelm shoqërisë dhe nevojës së saj për kategorizime.

            Ky është një libër që mund të them se po e përgatit prej kohësh, sepse përmban atë që shikoj dhe që më shtyn të krijoj çdo ditë. Unë jetoj dhe krijoj. P.sh këtë mbrëmje pashë shumë njerëz, shprehje, gjeste që më frymëzojnë. Kjo për të thënë se është një libër i vështirë për tu shpjeguar dhe i lehtë për ta ndjerë. Gjëja më e mirë është se mund të lexohet pa asnjë rend. Nuk është një manual dhe nuk jep përgjigje. Këshilla për ata që aspirojnë të bëhen shkrimtarë? Shkruani atë që ndjeni, që ju pëlqen. Gjatë procesit të krijimit mos mendoni për publikun. Përpiquni të jeni të lirë. Lexuesi e vë re kur nuk ka spontanitet.

            Them gjithmonë se një shkrimtar është një profesionit i djersitjes. Një artist duhet të ketë rezerva të shumta me parfume. Na duhet shumë punë dhe përqëndrim. Mbi të gjitha t'i rezistosh hutimit. Jeta është fragmentare... Përse e zgjodha këtë formë fragmentarizmi? Romani im është një portret i ditëve të sotme. Si e ndihmojnë librin lexuesit? Bëhet fjalë për lexues që në një farë mënyre (peronalisht apo përmes rrjeteve) më kanë dhënë ide dhe unë më pas i zhvillova. Më pëlqen që lexuesit e mi të marrin pjesë në procesin tim krijues.

            Një libër është i përbërë nga dy pjesë: një e autorit, sepse krijimi është vetëm i tij dhe tjetra e lexuesit, sepse një libër pa lexues nuk ekziston. Ajo që bëj është se i ftoj në një shtëpi me pak mobilje. Mua më intereson që lexuesi të gjendet komod dhe të ketë lirinë të lëvizë.