Ēka ėshtė Vaji i Lirit dhe cilat janė dobitė
shėndetėsore tė tij? Nėse ke dėgjuar shumė rreth vajit tė lirit dhe ke
filluar tė pyetesh se cilat janė dobitė shėndetėsore tė tij, atėherė tash e
ke rastin ti mėsosh pėr to.
Vaji i Lirit bėhet nga farat e lirit e liri
ėshtė njė lule me petale ngjyrė blu. Ky vaj natyral shumė rekomandohet pėr
mirėqenie dhe ushqim tė trupit dhe se konsiderohet tė jetė burimi mė i pasur
nė natyrė me acide yndyrore omega-3 qė kėrkohen pėr shėndetin e mirė tė gati
secilit sistem trupor.
Vaji i lirit pėrmbanė acide yndyrore esenciale
omega-6 dhe omega-9, Vitaminat B, potas, leitin, magnez, fiber, protein dhe
zink, e gjithashtu ofron rreth 50% mė shumė omega-3 vaj se sa do tė mund tė
marrėsh duke marr vaj peshku, plus nuk e ka shijen e tmerrshme ashtu sikur
pasi te marresh vaj peshku.
Disa hulumtues dhe shkencėtarė besojnė se vaji i
lirit mund tė jetė suplementi (zėvendėsuesi) mė i rėndėsishėm pėr shėndet tė
mirė. Gati secili sistem nė trup mund tė pėrfitoj nga vaji i lirit dhe
pėrbėrėsit natyral tė tij. Sistemi kardiovaskular, sistemi imunitar, sistemi
i qarkullimit tė gjakut, sistemi reproduktiv, sistemi nervor, nyejt e
shumėēka tjetėr pėrfiton nga pėrbėrėsit e vajit tė lirit.
Thjeshtė shiko listėn e fakteve dhe studimeve nė
atė se ēka mund tė bėj vaji i linit pėr ty:
-Hulumtimet tregojnė incidencė mė tė ulėt (mė
pak raste) tė kancerit nė gji dhe nė zorrė tė trash nė popullata qė kanė
sasi tė larta tė lignanit nė dietėn e tyre. Liri ėshtė 100 herė mė i pasur
me lignan se sa cilido drithėrat tjera.
-Studimet tregojnė se Acidet Yndyrore Omega-3
ndihmojnė nė uljen e kolesterines dhe triglicerideve tė gjakut, dhe
parandalojnė mpiksjen e gjakut nė arterie, qė mund tė shpie te goditja nė
tru, sulm ne zemer dhe trombozė.
-Ndihmon trupin kundėr shtypjes se larte te
gjakut, inflamacionit, mbajtjes sė ujit dhe funksionit tė ulėt imunitar.
-Shkurton kohėn e mėkėmbjes tė muskujve tė
lodhur pas ushtrimeve.
-Shton prodhimin e energjisė e gjithashtu shton
qėndrueshmėrinė (staminėn).
-Pėrshpejton shėrimin e ndrydhjeve dhe tė
mavijosjes.
-Rrit normėn metabolike duke e bėrė mė tė lehtė
pėr tė djegur yndyrėn e tepėrt (dhjamin).
-Pėrmirėson absorbimin e Kalciumit.
-Forcon thonjtė e duarve dhe tė kėmbėve.
-Mund tė pėrmirėsoj pamjen dhe perceptimin e
ngjyrave.
-Shpesh pėrmirėson funksionimin e mėlēisė.
-Lehtėson disa raste tė astmės.
-Ndihmon nė trajtimin e ekzemės, psoriasit dhe
zbokthit.
-Lehtėson simptomat e Artriti Reumatoid. Mundet
qė gjithashtu tė lehtėsojė simptomat e Diabetes Mellitus.
-Lehtėson disa alergji
-Ndihmon nė parandalimin e arteriosklerozės
(akumulimit tė depozitave yndyrore brenda enėve tė gjakut, veēanėrisht tek
arteriet e mėdha dhe ato tė madhėsisė mesatare, qė shumė njerėz vuajnė prej
saj gjatė procesit tė plakjes).
-Ulė shtypjen e lartė tė gjakut tek ata qė
vuajnė nga hipertensioni.
-Ėshtė vėrtetuar nė mėnyrė shkencore qė trajton
(shėron) disa raste tė depresionit.
-Mund tė pėrmirėsoj funksionin mendor tė shumė
tė moshuarve.
-Mund tė ndihmoj nė trajtimin e Sklerozės sė
shumėfishtė.
-Lehtėson disa raste tė Sindromit Primenstrual
tek femrat.
e shumė gjėra tjera
!
Fatkeqėsisht dietat tona tė sotme as pėr sė
afėrmi nuk pėrmbushin nevojat tona pėr AYE (acidet yndyrore esenciale).
Burimet mė tė pasura me AYE sikur vaji i lirit dhe vaji i peshkut gjenden
rrallė nė ushqimet tona tė zakonshme. Pėrveē kėsaj, ushqimet mė tė zakonshme
si mishi i kuq dhe tė bardhėt e vezės mund tė inkurajojnė trupin qė tė
prodhoj prostagladin tė keq. E vaji i lirit ndihmon qė trupi tė kthej
bilancin natyral tė prostagladineve tė mirė dhe tė keq nė trup.
Sa duhet tė marrim nė ditė?
Doza ditore qė rekomandohet pėr shumicėn e
njerėzve ėshteė 1000 mg njė herė deri 3 herė nė ditė. Edhe mė mirė do tė
ishte nėse ushqimeve si buka dhe sallatat qė hani ju shtoni vaj liri.
Studimet shkencore qė janė bėrė kanė pėrdorė deri 30 gram vaj liri nė ditė
sigurt dhe pa efekte anėsore.
Ēka duhet tė shikoj kur blej vaj liri?
Ėshtė me rėndėsi qė tė blini vaj liri tė
kualiteti tė lartė pėr shkak se ėshtė i cenueshėm ndaj prishjes. Drita dhe
oksigjeni ngadalėsojnė zbėrthimin e acideve yndyrore esenciale. Kėshtu qė
kur blini kapsule shiko dhe blej kapsule me ngjyrė tė errėt dhe kur blini
vaj liri gjeni atė qė ėshtė nė shishe ngjyrė kafeje sepse kėto janė mė tė
qėndrueshme ndaj dritės dhe oksigjenit. Gjithashtu sigurohu qė ta futėsh nė
frigorifer pėr tė zgjatur afatin.
Vaji i linit merr kohė qė tė absorbohet nė trup
para se tė shfaqen efektet e plota tė dobive shėndetėsore qė ka, e kjo kohė
mund tė zgjas nga disa ditė e deri nė gjashtė javė, varėsisht nga mirėqenia
e pėrgjithshme a juaj.
Pėr fund po them kėshtu: fut vajin e
lirit nė dietėn tuaj dhe shiko se ēka bėn pėr ju!
|