|
Alarmante, trishtuese, nė vendet e zhvilluara
nėntė nga dhjetė persona pėr ēdo ditė marrin nga njė lloj tė drogės
psihotrope (substanca tė cilat ndryshojnė punėn e trurit tė njeriut). Ėshtė
e pabesueshme por e vėrtetė se kjo bėhet pikėrisht duke konsumuar pėr ēdo
ditė kofein.
Tani ėshtė bėrė shprehi tek njerėzit qė bile njė
here nė ditė tė pijnė nga njė filxhan kafe, ose njė gotė ēaj me tein, dikush
tjetėr pėrdor tableta me pėrmbajtje tė lartė tė kofeinės si terapi pėr
shėrimin e ndonjė sėmundje. Ose tė tjerėt pėrdorin pije joalkoolike tė
gazuara me pėrmbajtje tė konsiderueshme kofeine etj.
Substancat tė cilat shkaktojnė varshmėri
pėrcillen me efekte negative nė aspektin fizik dhe mental, nė momentin kur e
ndėrpreni konsumimin e tyre. Simptomat tė cilat menjėherė reflektohen tek
njeriu janė: dhembja e kokės, shfaqja e migrenės, lodhja, humbja e apetitit,
vjellja etj. Aspekti psiqik i varshmėrisė ėshtė me i rrezikshėm se ai fizik
sepse shpesh personi vie deri tek depresioni (gjendja depresive).
Ndryshimet mė tė theksuara nė trupin e njeriut
vėrehen nė stimulimin e tepruar tė sistemit nervor qė manifestohet me
dridhje tė trupit, shfaqja e nervozes, merakosje dhe probleme me gjumin.
Pastaj pėrdorimi i pijeve me dozė pėrmbajtje tė kofeinės shkaktojnė ngacmime
nė lukth, vetė kofeina vepron nė enėt e gjakut tė sistemit tė tretjes dhe me
kėtė e vėshtirėson tretjen normale nė organizėm. E veēantė pėr ta theksuar
se ėshtė vėrtetuar se pėrdorimi i pijeve tė gazuara me kofeinė mundėson
largimin e sasive tė mėdha tė acidit nga lukthi qė ėshtė element shtesė nė
ērregullimin e sistemit tė tretjes.
Kofeina tek njeriu shkakton njė ndjenjė
momentale tė energjisė sė tepruar e cila shpjegohet me rritjen e sasisė sė
sheqerit nė gjak. Mirėpo, pasojat janė tė kundėrta sikur ajo energji e marrė
pėrmes pijeve ėshtė e rrejshme, sepse njeriu shpejtė mbetet pa energji dhe
ndjen lodhje e plogėshti. Prandaj e logjikshme ėshtė qė organizmi tė kėrkojė
edhe njė pije me kofeinė, pastaj edhe njė, dhe kėshtu tė konsumojė sasi tė
kofeinės nė mėnyrė tė pakontrolluar.
Kur tė zgjoheni nga gjumi duke e pjekur njė kafe
ju do tė ndjeheni aromėn e saj, por droga e juaj e preferuar nuk gjendet
vetėm nė kafe apo nė pije me kofeinė; Futja e sasive tė pakontrolluara tė
kofeinės nė organizmin e njeriut shkakton:
rritjen e sasisė sė sheqerit nė gjak,
rritjen e shtypjes sė gjakut,
rritjen e sasisė sė triglicerideve nė gjak,
humbja e kalciumit dhe magnezit pėrmes
urinimit, dhe
humbja e ritmit tė punės sė zemrės.
Ēfarė duhet bėrė qė ju tė largoheni nga vesi i
pėrdorimit tė tepruar tė kofeinės?
1. Gradualisht zvogėloni sasinė e kofeinės duke
zvogėluar numrin e kafeve.
2. Tė zvogėloni numrin e pijeve me pėrmbajtje tė
lartė kofeine.
3. Filloni tė pėrdorni ujin duke shtuar sasinė.
4. Ngadalėsoni aktivitetet tuaja tė pėrditshme.
5. Ushtroni nė ajėr tė pastėr.
Duhet te krijoni shprehi qė nė restaurant nė
vend tė njė pije tė gazuar tė kėrkoni njė shishe me ujė tė pagazuar.
Gjithashtu mos bleni lėngje me pėrmbajtje tė kofeinės pėr nė shtėpi sepse
pastaj edhe fėmijėt mund tė mėsohen qė ato ti pėrdorin nė mėnyrė tė
pakontrolluar.
|
