|
Një ndër krijimtaritë më të
lëvruara të letërsisë shqiptare, është edhe POEZIA. Gjini e letërsisë ku
bota e brendshme, ndjenjat më sublime, frymëzimi hyjnor... shprehen përmes
shkronjave të cilat krijojnë vargje... vargjet, pastaj, shpalosin mendime,
mendimet krijojnë energji, energjia ndez dritat e dijës, rrezet e artë të së
cilës i japin ngrohtësi zemrës, mendjes dhe shpirtit, e me këtë, edhe kuptim
dhuratës më të shtrenjtë, vetë jetës.
Që nga Lekë Matrënga e
Pjetër Budi, kjo energji nuk u ndalë asnjëherë së hedhuri farën e dijës,
duke e kultivuar atë me dashurinë më të çiltër në shpirtin e pastër e fisnik
të popullit shqiptarë. Duke i mposhtur të gjitha sfidat e kohës, kjo frymë e
shpirtit të popullit, xixat e saja të arta, si një pishtar i shpresës, u
bartën gojë më gojë, mendje më mendje, zemër më zemër... brez pas brezi...
nga kokat më të ndritura të kombit si: Naimi, Çajupi, Mjeda, Asdreni,
Shiroka... për të vazhduar tek Fishta, Konica, Noli, Migjeni... e deri në
kohën tonë, duke u kthyer ai pishtarë në flakadan të përhershëm që tashmë
nuk ka forcë në botë që mund ta shuaj fuqinë e zjarrit të tij...
Dua ta falënderoj nga zemra
mikun tim dhe poetin e mirënjohur,
ADEM ZAPLLUZHA, që me përkushtim të
jashtëzakonshëm, vizitorëve të kësaj faqeje, por edhe më gjerë, do t’ua
prezantoj disa nga poetët më të njohur të kohës sonë, e me këtë, do e
plotësoj e pasuroj edhe mozaikun e mrekullueshëm të letërsisë shqiptare.
(www.sa-kra.ch)
Përgatiti: Adem ZAPLLUZHA
ANTOLOGJI E POEZISË MODERNE SHQIPE
XHEVAHIR CIRONGU
Hyrje
Ka lindur në fshatin Leskovë, Tomorricë-Skrapar,në vitin 1959.
Arsimin fillor e të mesëm e mbaroi në vendlindje, viti 1981. Vazhdoi për
Kulturën Masive (Degën e Librit) në Korçë, dhe mbaroi atë shkëlqyeshëm në
vitin 1990. Pranë gazetës "Jehona e Skraparit", ka kryer kursin e
gazetarisë. Nga viti 1978 deri më 1987, ai ka bashkëpunuar me kabinetin e
gjuhësisë së rrethit skrapar, (sektorin e leksikologjisë dhe
leksikografisë).
Krijimtarinë e ka nisur herët, që kur ishte nxënës në bankat e
shkollës 8- vjeçare. Fillimisht ka botuar në revistat "Fatosi" e "Pionieri".
Më vonë, prej vitit 1976 e deri sot, shkruan e boton në gjithë medien e
shkruar dhe atë elektronike. Në vitin 1984, merr çmim të parë në festivalin
kombëtar të këngës për fëmijë që u organizua në qytetin e Shkodrës; me
titullin e këngës "Ligjëron nëna për djalin" të kompozuar nga Hajri Xhamëni.
Po kështu, ka shkruar tekste këngësh folklorike. Kënga me motive të dasmës
së krahinës së Skraparit "Moj nuse, faqe simite" merr çmimin e dytë në
festivalin folklorik të Gjirokastrës. Është autor i katër këngëve, që janë
hedhur në disk të kënduara nga këngëtarët popullorë Asllan Ibro e Bajram
Haxhillari, në vitin 2009 dhe 2013 -ën. Tekstet e këngëve iu kushtohen
dëshmorëve të Vlushës (të vrarë në luftën e dytë botërore-1944); si dhe
Astrit Suli, Dëshmor i Kombit, i cili dha jetën për çlirimin e Kosovës në
vitin 1999.
Në vitin 2009 merr pjesë në konkursin letrar për tregimin më të
mirë të organizuar nga shtëpia botuese "Ada" për revistën "Obelisk", ku
tregimi me titull "Hijet e harresës" hyn në antologjinë "Tregimit e
obeliskut". Me poezinë "Nëna" merr pjesë në antologjinë "Lotët e Virgjër"
me autor Agim Mato – Fatmir Terziu, botuar nga "APCO" 8 mars 2012 në Londër.
Ku midis 143 poetëve nga gjithë trojet shqiptare është edhe emri i poetit
Xhevahir Cirongu. Deri tani ka marrë pjesë me poezitë e tija të botuara në
antologjitë me poezi që boton shtëpia botuese"Muzgu" në Tiranë. Po kështu,
autori Xhevahir Cirongu është edhe redaktor e korrektor i mbi 50 librave .
Poezitë e Xh.Cirongut janë vlerësuar edhe nga kritikë e studiues të
ndryshëm. Të tillë janë Faik Xhani – Tiranë e Pjetër Cara – Durrës, i cili
vlerëson poezitë te libri me titullin "Bisedë me poezinë" midis autorëve të
tjerë edhe krijuesin e trevës së Skraparit, poetin e ri nga Leskova e
Tomorricës, Xhevahir Cirongu.
Ka punuar në Kulturë e telekom deri në vitin 1990. Edhe sot
shkruan në mediat e shkruara dhe ato elektronike në të gjitha fushat
gazetareske e letrare. Deri tani është autor i 6 librave. Ka në proces
botimi edhe 7 të tjerë me tematikë të ndryshme. Deri më sot, publicisti,
poeti e shkrimtari Xhevahir Cirongu, në fushën e gazetarisë ka botuar
rreth 3000 mijë artikuj të fushave të ndryshme.
Jo vetëm kaq, xhevahiri është edhe një kritik e vlerësues i mirë
letrar. Janë me dhjeta kritika vlerësuese që u ka bërë shumë autorëve rreth
librave të tyre. Ai di të qëndisi bukur fjalën e shkruar dhe të bëjë
vlerësim real që mirëpritet nga lexuesi i mirëfilltë letrar.
Ka bashkëpunuar dhe është bashkëpunëtor i shumë gazetave e
revistave brenda dhe jashtë vendit. Ai ka shkruar në revistat: "Fatosi’,
"Pionieri", "Shqiptarja e re", "Hosteni", "Obelisk", "Dituria", "Metafora",
"Vegime letrar" etj. Por edhe në gazetat "Jehona e skraparit", "Luftëtari",
"Puna", "Zëri i rinisë", "Bulevard", "E vërteta", "Ndryshe", "Zëri i
popullit", "Republika", "Kushtrim brezash", "Telegraf", por edhe në
"Drita", "Muzgu", "Dielli i Tomorrit" ,"Nacional", etj.
Botime të autorit:
- Vëllimin me poezi "Kush ia shkeli syrin Ildës", viti 2005. "Gutenberg"
Kavajë.
- Poezi "Shpirtit i therës", maj 2009, "Gutenberg" Kavajë.
- Cikël me poezi në librin me titull "Mall nga oqeani", botimet
"Ada", viti 2010 -Tiranë (ese, tregime, kritikë, portrete, skica).
- "Tomarrica zemra jonë "libër historik" -2010.
- Vëllim me tregime "Misteri i një gruaje" -2012.
- "Bisqet e gjakut" libër historik, viti 2013.
- Është anëtar i Klubit të Shkrimtarëve e Artistëve të qytetit
Durrës.
NISJA E TRENIT
Shiu i imët fillon
të bjerë…
Në stacion vijnë grumbuj-grumbuj
njerëz,
Cigaren e parë sapo e kisha
ndezur.
Nga larg sirena lajmëron:
më prisni- erdha!
Më përshëndet një vogëlush
nga dritarja,
Pastaj, lokomotiva ecën me të shpejtë
e në horizont humbet.
Kurse dielli me rrezet e përflakura
çan retë e përkëdhel
valët e detit.
SHI NË QYTETIN TIM
Mbi kodrën e qytetit tim
Si pulëbardha retë zbresin atje,
Në dallgët e detit lënë puthjet
Dhe lotin e qiellit te një ulli.
Atje në tapetin e gjelbër diku
Këmbëkryq ulem e pi vesën,
Ndërsa nëpër degët e pemëve
Qëndrojnë varur retë e yjet.
Pse u larguan yjet e retë
Mos i tremba unë ato!?
Nëpër kaltërsinë qiellore
Nxitojnë që të marrin ,
një grusht ujë për të shuar etjen.
Herët në mëngjes atë ditë gri
Filloi të lotojë syri i kaltër vjeshtak.
Pas kësaj, ashtu në fshehtësi
U lanë muret e kalasë së lashtë.
Ndaloj e vështrimin hedh në horizont
Pas shiut një fjongo ylberi ullishten vesh,
Unë, së bashku me njerëzit e qytetit tim
Bisedojmë me valët e bardha të detit.
LETËR NËNËS
Malli për ty o nënë më ka marrë
Për sytë e tu plot dritë e çiltërsi,
Për gjoksin tënd të ngrohtë si zjarr
Aty ku mbështeta kokën kur isha fëmi.
..Dhe për flokët e thinjur më ka marrë malli
E për ledhatimet e ngrohta me ato duar,
Ah!Rrudhat e thelluara nga vitet mes ballit
O nënë, njëri pas tjetërit ty t’i kanë shtuar.
Malli im o nënë është prej refugjati
As thuhet me fjalë,as shuhet s’shkruari në letër;
Dhe zemra ime hapet si brazë ugari
Atëherë zë e nis për ty një mall tjetër.
Dhe malli im tretet në vetvete
E shtohet për ty pa pushim,
Ah s’të thashë dot të ëmblën fjalë
Kur po mbushje ujë te pusi i shtëpisë.
Do vij së shpejti o shtrenjta ime nënë
Të puth gurët e dheun e vedlindjes sime,
Le të tretet malli si kripa e detit në valë
Lotët e dhimbjes do ti dërgoj atje nën dhe.
POETIT ADEM ZAPLLUZHA
Takohem te vargu yt
Aty lë një mendim,
Pastaj,… vargu shkrihet
dhe trupi im bëhet një,
Aty me trupin e atdheut tim.
I PUTHA GJETHET E VJESHTËS
Erdhi vjeshta me ngjyrat e saj
peizazhi i gjetheve,
nëpër degët e pemëve
në gji zjarre ndezur mban.
…Kurse dielli i përflakur vjeshtak
nga syri i zjarrtë në perëndim,
ngadalë mbi kolorin e gjetheve
lë ngrohtësi,
pastaj, nën zë me to kuvendon.
Degët lakuriqe të një peme
qanin në vetminë e pyllit,
kolori i gjetheve të viteve
qe tretur së bashku me gjethet.
Pse u venitët,
ju gjethe të gjelbra?!
Aty mbi trung,
në degët e thata
këngën e vajit latë.
As këngën bilbilat
më aty s’e këndojnë,
sa herë ata kthehen
te dega e thatë,
flatrat e krahëve shkundin
si për t’i thënë lamtumirë.
Pas kësaj
në ditën gri të vjeshtës,
edhe unë vrapove te pema e thatë
te shelgu lotues degëvarur,
një gjethe vjeshte kolori
PUTHJET E GJYSHES, YLBEREDRITE
Ah, sa mall kam për gjyshen time
Kanë kaluar shumë vite,zërin s’ja dëgjoj,
Më thoni pra, ku ndodhet ajo mysafire
Në ç’planet sekret duhet ta kërkoj?!
Në gjunjë u ula e putha qemerin e portës
Buzët mbi gur etjen e mallit aty shuanë,
Si dikur i thirra me gjysëm zëri gjyshe Fatimes
Nga qielli si hije zbriti portreti i saj
Më kapi për dore e më puthi ngadalë.
Eja më tha nipi im të përqafoj fortë
Mos vallë isha në ëndërr, syri gjyshes lotoi,
Atje te gurët e portës së shtëpisë së vjetër
Oshëtima e ujrave të përroit Raven e Selgjin
Kujtimet e vjetra sërisht ato m’i rizgjoi.
Fjongo ylbere malli u derdhën mbi mua
Dhe gjyshja ime Fatime tretur te yjet,
Thinja të bardha mbi kokë,valë ujë krua
Si ylberedrite gjyshja ka lënë puthjet.
Në kopshtin e zemrës time, e shtrenjta gjyshe
Lulet e dashurisë njerëzore në shpirt mi mbolli,
Gjurmët e viteve u tretën ashtu si bora.
Ah, s’ju vure atyre dot fre,
S’bashku me mallin e dhimbjes te yjet
Lulet e lotin dhuratë t’i çova atje nën dhe.
Durrës, nëntor 2014.
|
