Zen: Shkollė e Mahajana Budizmit e cila pohon se ndritja mund tė arrihet
pėrmes meditimit, vetėnjohjes dhe intuitės mė mirė se sa pėrmes fesė dhe
devotshmėrisė dhe kjo praktikohet kryesisht nė Kinė, Japoni, Kore, dhe
Vjetnam. Gjithashtu quhet edhe Zen-Budizėm.pran.pėrkth.
Koan: Janė anekdota paradoksale, shpesh paraqiten si
formulim paradoksal tė tregimit, pėrdoren nė Zen-Budizėm si ndihmesė pėr
meditim dhe si mjet pėr arritjen e zgjimit shpirtėror.
Lulja bie edhe pse ne e duam atė,
baroja rritet edhe pse ne nuk e duam atė
Nėse druri bie nė mal dhe ska
askush pėrreth pėr ta dėgjuar, a do tė shkaktojė prapė rėnia e drurit
zhurmė?
Ai i cili i mund tė tjerėt ėshtė
i fortė; ai i cili e mund vetveten ėshtė i fuqishėm; ai i cili i kontrollon
tė tjerėt mund tė jetė fuqishėm, por ai i cili e kontrollon vetveten prapė
ėshtė mė i fuqishėm.
Kur e pushtoni majėn e malit,
vazhdon ngjitjen.
Posedimi i njohjes sė madhe ėshtė
sikurse me i pasur njėmijė metra litar peshku me grepa, por peshku gjithmonė
ėshtė njė milimetėr larg grepit.
Vetėm tė mendojmė pėr drunjtė:
ata ua lejojnė zogjve degėt dhe fluturimin, pa qėllim qė ti thėrrasin ata
pėr tė ardhur dhe nuk mallėngjehen kur ata shkojnė. Nėse zemrat e njerėzve
mund tė bėhen si drunjtė, ato nuk do tė jenė tė vetmuara.
Rrini tė qetė duke mos bėrė
asgjė pranvera vjen dhe bari rritet vetvetiu.
Zogjtė gjithmonė e gjejnė rrugėn
pėr nė folenė e tyre...Lumenjtė gjithmonė e gjejnė rrugėn e tyre pėr nė
oqean.
Si do tė ecni nga maja e shtyllės
100metėrshe?
Uji rrjedhė, por prapė mbrapa nė
oqean; Hėna fshihet, por nė mbrėmje ėshtė nė Qiell.
Ana e kundėrt gjithashtu e ka
anėn e kundėrt.
Kalurone kalin tuaj nėpėr tehun e
shpatės; fshiheni veten nė mes tė flakės.
Udhėtimi prej njė mijė milave
fillon me njė hap tė vetėm.
Tė gjitha mendimet e kushtėzuara
janė tė pėrkohshme. Stėrvitja juaj personale ju shpėton me zell. Fjalėt e
fundit tė Budės
Ēfarė ėshtė zėri kur me njė dorė
duartroket?
Mos mendo pėr Zot, mos mendo pėr
djall, mė thuaj, cila ka qenė fytyra jote origjinale para se tė jenė tė
lindur nėna dhe babai yt?
Natyra nuk nxiton, tash mė
gjithēka ėshtė e pėrkryer.
Asgjė sėshtė mė e dobėt se uji
dhe asgjė sėshtė mė e fortė se shkėmbi, rrjedha e qetė dhe e ngadalshme e
ujit mund ti pres malet shkėmbore.
Me qenė i kėnaqur me atė qė ke;
kėnaqesh nė mėnyrėn nė tė cilėn janė gjėrat. Kur ju realizoheni atje ska
asgjė qė mungon, e gjithė bota ju pėrket juve.
Milingona me njė lėvizje bėnė mė
shumė sesa kau i dremitur.
Mendja e cila nuk kupton ėshtė
Buda. Nuk ka tjetėr.
Ai i cili kudo qė shkon lidhet me
jo-njeri dhe me jo-vend dhe me jo-trup; kush e pranon Zotin dhe djallin
ngjashėm, asnjė mirėseardhje dhe asnjė nderim nga tė tjerėt nuk nevojitet
qė njė i tillė ta arrijė Pėrsosurinė.
Mjerisht! bota ėshtė plotė me
dritė enorme dhe fshehtėsira, dhe njeriu e largon kėtė nga vetja me njė dorė
tė vogėl!
Jepi njeriut peshk dhe ti do ta
ushqesh atė pėr njė ditė. Mėsoje atė se si tė peshkojė dhe do ta ushqesh pėr
gjithė jetėn.
Mbusheni tasin deri nė grykė dhe
ai do tė derdhet. Mos e mprihni thikėn tuaj dhe ajo do tė topitet.
E lejuara tė shkojė i bėn tė
gjitha. Bota fitohet nga ata tė cilėt e lejojnė tė shkojė. Por kur ju
pėrpiqeni e pėrpiqeni. Bota mbete pėrtej fitimit.
Njė hėnė shihet nė ēdo pus, dhe
nė ēdo pus vetėm njė hėnė.
Pasi qė krejt kjo ėshtė aq e
qartė. Me kalimin e kohės kjo kuptohet. Kur e kuptoni se kjo ėshtė aq
qesharake sikur ta mbyllėsh zjarrin me zjarr nė zjarr. Ushqimi veē ėshtė
zier.
Nė mendjen fillestare ka shumė
solucione, por nė mendjen njohėse vetėm disa.
Jeta ėshtė e vlershme vetėm tė
jetohet.
Jeta ėshtė si ecje mbi barkė e
cila lundron nėpėr det dhe fundoset.
Asgjė nuk ėshtė e saktė ashtu siē
duket, e as nė mėnyrė tjetėr.
Kur jeni tė zhgėnjyer dhe plotė
mosbesim, edhe njė mijė libra e skripta nuk mjaftojnė. Kur e realizoni
kuptueshmėrinė, edhe njė fjalė bėhet e shumėt.
Kur jeni atje, nuk ėshtė askush
atje qė ėshtė.
Nė ēdo moment tė caktuar, unė i
ēeli sytė dhe ekzistoj. E para kėsaj, gjatė gjithė pėrjetėsisė, ēka qe atje?
Hiēėsi.
Deri tek mendja e cila akoma
ėshtė, e rrethuar nga i gjithė universi.
Nėse kurrsesi nuk mund ta gjeni
tė vėrtetėn aty ku pikėrisht jeni, ku tjetėr mendoni se do ta gjeni atė?
Bėhuni mė tė heshtur, mė shumė do
tė ndini.
Nė fund tė tė gjitha gjurmimeve
tona do tė arrim aty prej nga jemi nisur, dhe vendi i njohur pėr tė parėn
herė.
Vetėm Zen-i ju gjen nė maje tė
maleve se Zen-i ju ēon atje.
Prej pishės, mėso pėr pishėn.
Prej bambu, mėso pėr bambu.
Ecė dhe rruga do tė ēilet.
Sė pari gėrvisht, e ma vonė
kruaje.
Madje edhe gjėja e mirė nuk ėshtė
mė e mirė se asgjėja.
Tė vdekurit le ti varrosin tė
vdekurit.
Kur ecė, ec. Kur han, ha.
Kur e kėrkoni atė, ju nuk mund ta
gjeni atė.
Ky nuk ėshtė Buda, ky ėshtė
Buda.
Nėse rrugės e takoni njeriun e
dijshėm, mos e thuani asnjė fjalė, mos heshtni!
I lindur pėr tė qenė i
papėrmbajtur - jeto pėr ta zvogėluar kėtė.
A ėshtė gota e ujit e zbrazėt?
Jo, ajo ėshtė plotė me ujė. Por nėse unė e derdhi ujin dhe ju pyes pėrsėri,
ju mund tė thuani po ajo ėshtė e zbrazėt. Por e zbrazėt nga ēka?..Gota ime
ėshtė e zbrazėt nga uji, por nuk ėshtė e zbrazėt nga ajri. Me qenė e zbrazėt
ėshtė me qenė e zbrazėt nga diēka