Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

P. D. OUSPENSKY

Shqipëroi: Hasan HAMËZBALA

Ligjërata e katërt (3)

PSIKOLOGJIA E EVOLUCIONIT TË MUNDSHËM TË  NJERËZIMIT

( Hyrje në mësimet e Gurxhievit )

Fatkeqësisht, nuk ka gjasa që ndjenjat negative të zhduken. Ato mund të ngadhënjejnë dhe mund të zhduken vetëm me anë të diturisë shkollore dhe metodave shkollore. Lufta kundër ndjenjave negative paraqet një pjesë të përgatitjes shkollore dhe është ngushtësisht e lidhur me punën e gjithëmbarshme shkollore.

Gjithsecili kishte për të thënë: “S’ka asgjë më lehtë”! Njerëzit, ndërkaq, çdo gjë tjetër do të flijonin më me gëzim sesa ndjenjat e tyre negative. Nuk  ka përjetime e kënaqësi të cilat njeriu nuk do t’i flijonte për arsye krejt të imëta, por kurrë nuk do ta flijojë vuajtjen e vet. E për këtë, në një kuptim të caktuar, ka arsye.

Njeriu bestytnisht pret se flijimi i kënaqësive të veta diçka do t’i sjellë, por për flijimin e vuajtjes së vet nuk mund të presë asgjë. Kur fjala është për vuajtjen, është përplot me ide të gabuara – akoma mendon se vuajtjen ia ka dërguar Perëndia, apo perënditë, si ndëshkim apo si mësim moral, dhe ka frikë madje edhe të dëgjojë për mundësinë që nga vuajtja të çlirohet në mënyrë aq të thjeshtë. Këtë ide edhe më tepër e rëndon ekzistenca e shumë vuajtjeve nga të cilat njeriu vërtet nuk mund të lirohet, si edhe shumë të tjerave të cilat plotësisht janë të bazuara mbi fantazinë e tij dhe prej të cilave nuk mundet dhe nuk dëshiron të heqë dorë, si, për shembull, ideja mbi padrejtësinë dhe të besuarit në mundësinë që padrejtësia të çrrënjoset. Shumica, përveç kësaj, edhe nuk kanë kurrgjë tjetër pos ndjenjave negative. Të gjithë “unat” e tyre janë negativë. Po qe se do t’ua kishit marrë emocionet negative, thjesht do të rrëzoheshin dhe do të zhdukeshin.

E çfarë pa ndjenjat negative do të ndodhte me jetën tonë? Ç’farë kishte për të ndodhur me atë që art e quajmë: me teatrin, me dramën dhe me shumicën e romaneve?

Fatkeqësisht, nuk ka gjasa që ndjenjat negative të zhduken. Ato mund të ngadhënjejnë dhe mund të zhduken vetëm me anë të diturisë shkollore dhe metodave shkollore. Lufta kundër ndjenjave negative paraqet një pjesë të përgatitjes shkollore dhe është ngushtësisht e lidhur me punën e gjithëmbarshme shkollore.

Nëse ndjenjat negative janë artificiale, të panatyrshme dhe të padobishme, cila atëherë është origjina e tyre? Duke qenë se origjina e njeriu nuk na është e njohur, mbi këtë çështje nuk mund të diskutojmë, dhe jemi në gjendje që mbi ndjenjat negative të flasim vetëm duke u bazuar në vetveten dhe jetën tonë.

Duke vrojtuar fëmijët mundemi, ta zëmë, të vërejmë se në ç’mënyrë ata i mësojnë ndjenjat negative, dhe se në ç’mënyrë vetëmësohen duke imituar fëmijët më të mëdhenj dhe të rriturit.

Sikur fëmijët, që nga ditët e para të jetës, të mund të ishin në mesin e njerëzve që nuk kanë ndjenja negative, sigurisht se as ata vetë nuk kishin për t’i pasur, ose do t’i kishin pasur aq pak saqë do të kishte qenë lehtë për t’i menaxhuar me edukim të drejtë. Në jetën konkrete, sakaq, gjërat qëndrojnë krejtësisht ndryshe dhe fëmija dhjetë vjeç, me ndihmën e shembujve që sheh dhe dëgjon, me ndihmën e literaturës, të filmave e kështu me radhë, veçse e ka njohur tërë gradacionin e ndjenjave negative dhe është në gjendje t’i mendojë, t’i reprodukojë dhe që me to të identifikohet po aq mirë sa edhe i rrituri.

Në njerëzit e rritur emocionet negative i mban arsyetimi i tyre i përhershëm dhe glorifikimi në letërsi e arte, si dhe justifikimi personal i vetvetes dhe lëshimi pe ndaj vetvetes. Madje edhe kur lodhemi prej tyre, nuk besojmë se prej tyre mund të çlirohemi krejtësisht.

Kurse kundrejt ndjenjat negative kemi shumë më tepër mundësi sesa që mendojmë, veçanërisht kur e dimë se në ç’masë ato janë të rrezikshme dhe se në ç’masë lufta kundrejt tyre është detyrë mbi detyrat. Ne, ndërkaq, për këto ndjenja gjejmë shumë fjalë dhe notojmë në detin e vetankimeve e të vetiaksisë, duke e gjuajtur fajin eventual mbi gjithçka tjetër përpos mbi veten.

Krejt kjo që realisht kemi thënë na tregon se në raport me qendrën tonë emocionale ndodhemi në pozicion shumë të çuditshëm. Ajo nuk e ka pjesën pozitive e negative. Shumica e funksioneve të saj negative janë të sajuara dhe ka plot njerëz që kurrë në jetë nuk kanë shijuar ndjenjë të vërtetë, duke qenë se kohën në masë të madhe ua mbushin ndjenjat e paqena.

Prandaj, nuk mund të thuhet se qendrën emocionale e kemi të ndarë në dy pjesë, pozitive dhe negative. Mund ta themi vetëm atë se kemi ndjenja të këndshme dhe të pakëndshme, dhe se të gjitha ndjenjat të cilat në momentin e dhënë nuk janë negative munden që nga provokacioni më i vogël, e madje edhe pa provokacion fare, të shndërrohen në negative.

Kjo është fotografia e vërtetë e jetës sonë emocionale, dhe po qe se vetveten e shikojmë me sinqeritet, duhet të vëmë re se gjithnjë derisa këto ndjenja të helmatisura i kultivojmë në vete dhe gjithnjë derisa ato i adhurojmë, nuk mund të presim se do të jemi në gjendje që në vetvete të kemi unitet, vetëdije apo vullnet. Sikur një zhvillim i tillë të ishte i mundur, tëra këto emocione negative do të hynin në qenien tonë të re dhe do të bëheshin të përhershme në ne. Kjo do të thotë se kurrë nuk do të kishim mundur të liroheshim prej tyre. Për fat tonin, diçka e tillë është e pamundur. Në gjendjen tonë të tanishme çfarëdo që bëhet e përhershme, ajo do të thotë sëmundje. Vetëm të krisurit mund të kenë ego të përhershme. Ky fakt njëherazi na sjell edhe gjer tek një termin tjetër i gabuar, i cili në gjuhën psikologjike bashkëkohore është futur nga e ashtuquajtura psikanalizë: mendoj te fjala “kompleks”. Në psikiatrinë e shekullit 19 ajo që sot quhet “kompleks” është quajtur “ide fikse”, kurse “idetë fikse’ janë konsideruar si shenja sëmundjeje. Kjo edhe më tej është plotësisht e saktë. Njeriu normal nuk mund të ketë “ide fikse”, “komplekse” apo “fiksione”. Është e dobishme të rikujtohet kjo në rast se ndokush provon që në ju të gjejë komplekse. Të këtillë siç jemi edhe ashtu kemi përplot veti të këqija dhe shanset, madje edhe pa komplekse, i kemi tepër të vogla.

Po qe se tani kthehemi tek çështja e punës me veten, nuk mundemi e që të mos pyetemi se sa në të vërtetë kemi gjasa. Në vete duhet t’i zbulojmë ato funksione dhe ato dukuri të cilat së paku në masë të caktuar jemi në gjendje t’i kontrollojmë, dhe atë kontroll duhet ta ushtrojmë dhe duhet të përpiqemi ta rrisim sa të jetë e mundur. Ta zëmë, kontrollin e caktuar e kemi mbi lëvizjet tona, dhe puna me veten në shumë shkolla, veçanërisht të Lindjes, fillon me vënien nën kontroll për sa të jetë e mundur të lëvizjeve. Për këtë, ndërkaq, janë të nevojshme: trajnimi special, një kohë shumë e gjatë, dhe studimi i ushtrimeve tepër të ndërlikuara. Në kushtet e jetës bashkëkohore kontroll më të madh kemi mbi mendimet tona, dhe në këtë kontekst ekziston metoda speciale sipas të cilës në zhvillimin e vetëdijes sonë mund të punojmë duke u shërbyer me instrumentin i cili e dëgjon më së shumti vullnetin tonë; kjo është mendja jonë, gjegjësisht qendra intelektuale.

Që ta kuptoni më mirë atë që do t’ju them, duhet të përpiqeni ta keni në mendje se nuk e kemi kontrollin mbi vetëdijen tonë. Kur kam thënë se mund të bëhemi më të vetëdijshëm, gjegjësisht se njeriu në moment mund të bëhet më i vetëdijshëm thjesht duke i parashtruar pyetjen “a je i vetëdijshëm”, fjalët “i vetëdijshëm” dhe “vetëdije” i kam përdorur në kuptimin relativ. Vetëdija ka tepër shumë shkallë dhe çdo shkallë më e lartë në raport me të ulëtën do të thotë “vetëdije”. Por, po qe se mbi vetë vetëdijen nuk kemi kurrfarë kontrolli, ne atë kontroll e kemi mbi të menduarit tonë për vetëdijen dhe jemi në gjendje që të menduarit tonë ta përdorim në mënyrën e cila na sjell tek vetëdija. Dua të them se duke ua dhënë mendimeve tona kahjen drejt asaj që do ta kishin në çastin e vetëdijes, mund ta zgjojmë vetëdijen.

Tani provoni ta formuloni atë që e keni vërejtur gjatë tentimeve tuaja të vetëvrojtimit.

I keni vënë re tri gjëra: Së pari që vetveten nuk e mbani mend, e kjo do të thotë se atëherë kur provoni të vrojtoni veten, për vetveten nuk jeni të vetëdijshëm. Keni vënë re, pastaj, edhe se vrojtimin e vështirëson rrjedha e pandërprerë e mendimeve, e fotografive, e jehonave të bisedave si dhe fragmentet e kujtimeve që rrjedhin nëpër mendjen tuaj e të cilat vëmendjen tuaj shumë shpesh e largojnë nga vrojtimi. Si e treta, keni vënë re se në të njëjtin çast kur e filloni vetëvrojtimin, diçka në ju fillon së fantazuari dhe vetëvrojtimi, nëse për këtë vërtet përpiqeni, paraqet luftë të përhershme kundër fantazimit.

Kjo është ajo që në punë me vetveten është kryesorja. Ai i cili e kupton se të gjitha vështirësitë në punë varen prej faktit se nuk është në gjendje ta mbajë mend vetveten, ai veç e din se çfarë duhet bërë.

Duhet të fillojë ta mbajë mend vet-veten.

Që kjo të arrihet, duhet të luftojë me mendimet mekanike dhe fantazinë.

Po qe se kjo bëhet me ndërgjegje dhe këmbëngulësi, rezultatet do të jenë të dukshme për një kohë relativisht të shkurtër. Nuk guxoni, sakaq, të mendoni se kjo është e lehtë apo se këtë mund ta zotëroni menjëherë.

E ashtuquajtura të mbajturit mend e vetvetes paraqet diçka që është shumë vështirë të mësohet dhe realizohet. Ajo nuk guxon të bazohet në pritjen e rezultateve, pasi që njeriu në të kundërtën do të identifikohet me përpjekjet e veta. Bazamentin duhet ta paraqesë të kuptuarit e faktit se vetveten s’e mbajmë dot mend, dhe që në të njëjtën kohë vetveten mund ta mbajmë mend po qe se këtë tentojmë ta bëjmë me mjaft këmbëngulësi dhe në mënyrën e duhur.

Nuk mund të bëhemi të vetëdijshëm vullnetarisht, në momentin kur ne dëshirojmë, sepse nuk e kemi kontrollin mbi gjendjet e vetëdijes. Jemi në gjendje, sakaq, që vullnetarisht ta mbajmë mend vetveten për kohë të shkurtër, sepse disponojmë kontroll të caktuar mbi mendimet tona. Nëse vetveten fillojmë ta mbajmë mend me ndihmën e strukturës speciale të mendimeve tona, gjegjësisht duke e kuptuar çfarë do të thotë ajo, kjo ka për të na sjellë gjer tek vetëdija.

Duhet ta keni parasysh se kemi gjetur vendet e dobëta në murin e mekanikës sonë. Ato janë njohjet se vetveten nuk e mbajmë dot mend dhe të kuptuarit se mund të provojmë ta mbajmë mend vetveten. Gjer në këtë moment detyrë jona ka qenë vetëm studimi i vetvetes. Tani, me të kuptuarit se është e domosdoshme që në ne të ndodhë ndryshimi i vërtetë, fillon puna.

    Më vonë keni për ta mësuar se realizimi i të mbajturit mend të vetvetes, që është i lidhur me vetëvrojtimin dhe me luftën kundër fantazisë, nuk e ka vetëm kuptimin e vet psikologjik, por se gjithashtu kjo i ndryshon dhe pjesët më subtile të metabolizmit tonë dhe në trupin tonë kryen ndikime të caktuara kimike, apo ndoshta më mirë do të ishte të themi alkimike. Kështu sot nga psikologjia kemi mbërritur tek alkimia, përkatësisht, me fjalë tjera, gjer tek ideja mbi transformimin e elementeve të vrazhda në aso të rafinuara.

    Fund i ligjëratës së katërt

(1)    (2)