|
Në parathënien e librit „Ta
kuptosh natyrën e njeriut“ të Alfred Adlerit, të botuar nga SHB „Fan Noli“
Tiranë 2010, shkruan: „Ky libër është një përpjekje për ta njohur lexuesin
me bazat e psikologjisë së individit. Në të njëjtën kohë, në të bëhet fjalë
për zbatimin praktik të parimeve psikologjike jo vetëm për rregullimin e
marrëdhënieve tona të përditshme me botën që na rrethon dhe njerëzve tjerë,
por edhe për organizimin e jetës sonë të brendshme. Në bazën e këtij libri
është vënë cikli vjetor i leksioneve të lexuara përpara një auditori që
përbëhet nga qindra burra dhe gra të të gjitha moshave e profesioneve në
Institutin Popullor të Vjenës. Qëllimi i këtij libri është, së pari, të
tregojë se si linja e zgjedhur jo drejt e sjelljes së një njeriu sjell
mungesë harmonie në jetën tonë shoqërore; së dyti, t’i mësojë njerëzit e
veçantë të njohin e të pranojnë gabimet e tyre dhe, më në fund, t’u tregojë
atyre se si të përshtaten në mënyrë harmonike me mjedisin shoqëror. Gabimet
në shkencë dhe në biznes kushtojnë shtrenjt dhe meritojnë keqardhje, kurse
gabimet në zgjedhjen e rrugës jetësore mund të vënë nën rrezik vetë jetën.
Në këtë mënyrë, detyra e këtij libri është të ndriçojë rrugën e njerëzimit
për të kuptuar më mirë natyrën e njeriut.“
( Moderatori i www.pashtriku.org )
NATYRA E PSIKËS SË NJERIUT
Psikologjia individuale për
objekt shqyrtimi ka veçantinë e çdo individi. Alfred Adler bëri shumë punë
në studimin e mënyrës së jetës së individëve, duke u përpjekur që aty t’i
gjejë rrënjët e zhvillimit të personalitetit. Duke u marrur me probleme
jetësore në fusha të ndërveprimit me njerëzit e tjerë, çdo njeri përshtat
një tip të veçantë të mënyrës së jetës.
Natyra shoqërore e qenieve
njerëzore u dikton atyre që të motivohen nga interesat e përgjithshme, duke
hyrë në aso raportesh dashurie dhe bashkëpunimi me të gjithë. Fëmijët vuajnë
nga kompelksi i inferioritetit dhe duke u rritur përpiqen deri në pjekuri
t’i kompenzojnë dobësitë e tyre. Në këtë vazhdë ata mbikompenzojnë atë që
synojnë dhe gradualisht zhvillojnë kompleksin e superioritetit. Theksi i
Alfred Adlerit mbi proceset sociale dhe kognitive ka ndikuar edhe te
teoricientët e tjerë të personalitetit. Në studimin e tyre të përbashkët më
1893 Brajer dhe Frojdi dëshmuan se simptomet histerike të të sëmurit mund të
mënjanohen me gjetjen e shkaqeve të tyre psikologjike. Alfred Adleri
konsideron se nevojat organike luajnë rol të parëndësishëm në jetën psikike
të njeriut. Qëndrim të njëjtë mbajtën Horni dhe Fromi. Ajo që e vë njeriun
në lëvizje nuk janë nevojat trupore por disa synime: si vullneti për fuqi
tek Adleri dhe ankthi bazal te Fromi dhe Horni, që shkaktohen nga situata pa
rrugëdalje e fëmiut në shoqëri. Të gjithë ne tepër pak e njohim njeriun, kjo
ngase jemi në lidhje të izoluar me jetën tonë… Që nga fëmijëria mes nesh ka
fare pak kontakte. Familja na izolon. Është fakt i dhembshëm se njërëzit
edhe në fjalë, por dhe në vepër nuk kuptohen se nuk mund të gjejnë kontakte
të përbashkëta, kështu që mbeten të huaj për njëri tjetrin, jo vetëm në
ndonjë rreth të gjerë shoqëror, por edhe në vetë rrethin e ngushtë familjar.
Njerëzit shumë më mirë do të jetonin në bashkësi sikur të njihnin më mirë
natyrën njerëzore. Kështu që vëzhgimi i jetës psikike të fëmijëve u bë pika
kryesore mbështetëse e shkencës sonë…
Shumë punë iu përkushtuan
studimit të atyre viteve të para jetësore. Njohja e njeriut duhet të
paramendohet si një art me ç’rast kemi mjaft mjete në dispozicion… që duhet
të na shërbejnë pikësëpari për shtimin e dijenive tona. Vështirësi në këtë
pikë paraqet fakti se njerëzit përkitazi me këtë janë të ndjeshëm. Të pakët
janë ata që nuk mendojnë për vete se janë njohës të njerëzve. Njerëzit shumë
më mirë reciprokisht do të pajtoheshin dhe shumë më tepër do t’i afroheshin
njëri - tjetrit atëherë kur kuptohen mirë. Zhvillimi i jetës psikike është i
lidhur me lëvizjen… Të paramendojmë njeriun, të cilit ia privojmë çdo
mundësi të lëvizjes, E tërë jeta e tij psikike do të jetë e gjykuar të
stagnojë tërësisht. Ne as që mund të paramendojmë jetën psikike si të
izoluar, por se vetëm si të tillë të rrethuar lidhur me gjithë atë që është
e rrethuar dhe me qëllim kah i cili zhvillohet e tërë lëvizja dhe e gjithë
dinamika e jetës psikike. Psikologjia individuale i sheh të gjitha dukuritë
njerëzore (të psikës së njeriut) nga ky kënd, si të drejtuara kah ndonjë cak.
Ideali dhe qëllimi i njeriut shfaqet qysh në muajt e parë të jetës së tij.
Qysh atëherë do të luajnë rol ato ndjenja, në të cilat fëmija reagon me
gëzim ose hidhërim.
NJERIU ËSHTË QENIE E DOBËT
Që ta kuptojmë se ç’po ngjet me
ndonjë njeri, është e nevojshme që ta shqyrtojmë sjelljen e tij ndaj të
afërmëve. Njeriut i duhen përpjekje të mëdha që të sigurojë të drejtën e tij
për ekzistencë dhe që të shpëtojë nga zhbërja. Shikuar nga këndvështrimi
natyror, njeriu është qenie e dobët. Mirëpo, kjo dobësi e mpiksur në të dhe
e cila vie nga vetëdija - si ndijim se është i shkëputur dhe i pasigurt,
vepron si stimulim permanent që ai ta gjejë rrugën e përshtatjes në jetë.
Gjuha ka rëndësi të fuqishme dhe të thellë për zhvillimin e jetës psikike të
njeriut. Mendimi logjik është i mundur vetëm me presupozimin e gjuhës, e
cila na mundëson dallimin e koncepteve.
FËMIJA DHE EDUKIMI I TIJ NË
SHOQËRI
Bashkësia na shtron kërkesa të
shumta dhe kësisoj ndikon në të gjitha normat dhe format e jetës sonë, në
këtë mënyrë edhe në zhvillimin e organit tonë të të menduarit. Në ato kushte
të thjeshta dhe në atë synim të fëmiut që ta zotërojë dobësinë e vet, çka
sërish nxit në zhvillimin e aftësive të ndryshme, bazohet aftësimi i fëmiut
për edukim. Në një anë ky mjedis nga fëmiu i pranon përshtypjet armiqësore
dhe këto përshtypje ia tregojnë botën si diçka armike… Nëse nuk ndërhyn
edukata, psika e fëmiut të tillë mund të zhvillohet në drejtim të tillë që
tërë botën ta konsiderojë si rreth armiqësor. Shpesh njeriu rritet në lidhje
afrie vetëm me të vetmin person dhe s’mund ta zgjerojë rrethin e tij
shoqëror tej një personi.. Fëmiu, i cili rritet në rrethin e tillë familjar
ku të rriturit i drejtohen me fjalët: “Duhet të veprosh kështu ose ashtu,
këtë ose atë, sepse përndryshe nuk të dua”, mësohet që gjithnjë përmes
butësisë, me mjete të njëjta, ta shtojë edhe varshmërinë ndaj të tjerëve.
Fëmiu mund të zhvillohet në kuptim tejet të dëmshëm në drejtim të arritjes
së qëllimit të tij, por mund që të bëhet edhe i vlefshëm dhe me qëllim të
dobishëm përpara vetes. Njeriun duhet ta vëzhgojmë domosdo si qenie
shoqërore.
PËRSHTYPJET E PARA TË FËMIUT NGA
BOTA OBJEKTIVE
Nevoja për t’iu adaptuar mjedisit,
e zhvillon te njeriu aftësinë e pranimit të përshtypjeve dhe që përmes
ndonjë mekanizmi të veçantë psikik gjithnjë të shkojë kah një qëllim…
Lëvizjet psikike mund të përjetohen vetëm atëherë kur në ne tangon ndonjë
qëllim para sysh. Fëmiu, i cili për herë të parë ngritet nga dyshemeja, në
atë moment hynë në një botë tërësisht të re dhe ndjen një atmosferë
armiqësore. Përshtypjet e tilla dhe këto ngjajre të cilat neve të rriturve
na duken si imtësira të parëndësishme, ngjashëm ndikojnë në jetën psikike të
fëmisë, para së gjithash në krijimin e imazhit e tij për botën. Bota e
dukshme është e para gjë që në veçanti i imponohet njeriut dhe i shërben si
pikëmbështetje e parë për përvojën e tij. Kësisoj sajohet imazhi vizuel i
botës. Ne mund të kuptojmë një njeri, vetëm atëherë kur e dimë edhe atë se
me cilin organ më së drejtëpërdrejti reagon në jetë. Njeriu shfrytëzon vetëm
atë çka dhe si ia kërkon qëllimi i tij. Në trajtimin e fantazisë ajo hynë në
sajesë artistike (ëndrrat ditore) e organit psikik që më vonë shfaqet në
stadin e gjykimit të jetës reale dhe shërben që njeriu të tërhiqet nga jeta
reale. Të gjitha përjetimet tona janë në lidhje të ngushtë me kënaqësinë.
Është rrahur edhe problemi i ndikimit të njeriut mbi tjetrin përmes hipnozës
dhe sugjestionit dhe reagimit të individëve në mënyrë nduarndurshme ndaj
tyre.
SI FILLON JETA PSIKIKE E FËMIUT
Duhet pranuar fakti se jeta
psikike fillon me ndjesinë e thellë, të pakët ose të tepërt të
inferioritetit personal. Kjo është ajo forca lëvizëse nga e cila lindin dhe
zhvillohen të gjitha synimet e fëmijërisë, fuqia që kërkon cakun e vet,
kurse kjo është kënaqësia dhe sigurimi i jetës në të ardhmen. Në këtë
pozicion specifik të fëmijës, që është ngusht i lidhur me organet e tij të
aftësimit, qëndron baza e mundësisë për edukimin e tij. Secili fëmijë,
përpos se është ndodhur në mes të të rriturve është i ekspozuar faktit që
veten ta konsiderojë të imët dhe i krijuar me pafuqi. Në këtë disponim ai
s’mund të ketë besim në vete se do të mund efektivisht dhe pagabim t’u
përgjigjet detyrave që shtrohen dhe si ato nga ai priten. Poqëse nga fëmiu
presim së tepërmi do t’ia mbjellim në shpirt edhe më fuqishëm ndjesinë e
faktorit kurrfare. Ndjesia e vlerës së pakët, pasigurisë dhe lënies pa
ndihmë, shkakton parashtrimin e qëllimit në jetë. Qysh në ditët e para të
fëmijërisë te fëmiu hetohet synimi që të shquhet dhe që të tërheq vëmendjen
e prindërve në gjithçka. Këto janë shenjat e para të synimeve të zgjuara të
njeriut se vlen diç, synim ky që zhvillohet nën ndjenjën fëmijërore të
dobësisë dhe motivit të fëmiut që t’i shtrojë vetes qëllim ashtu që do të
dukej më dominant mbi rrethin e tij. Organi psikik nën presionin e
kërkushësisë, dobësisë dhe ndijesisë së inferioritetit do të orvatet me
vrullshmëri që ta mbizotërojë atë ndijesi dhe ta menjanojë. Synimi për fuqi
dhe predominancë kalon në sëmundje. Fëmijët e tillë më nuk janë të kënaqur
me rutinën e jetës normale. Atyre më tepër u përshtatet distancimi (distanca
sa më e madhe), dallimi më i theksuar mes tyre dhe të tjerëve, që t’i
nënvlerësojnë të tjerët etj. Bartjen e ndijesisë së vlerës së pakët te fëmiu
mund ta shkaktojnë edhe metodat e ashpra edukative. Ka fëmijë që në shkollë
sillen krejtësisht ndryshe sesa në familje. Nëse e kuptojmë se mendimi dhe
veprimi njerëzor i nënshtrohet një qëllimi do ta kuptojmë edhe atë se prej
nga rrjedhin gabimet më të mëdha në jetën individuale. Sa më tepër që njeriu
të gjitha sukseset dhe triumfet e tij të jetës i kthen në mënyrën e vet, aq
edhe më me vetëmohim i shfrytëzon ato që edhe më fuqishëm t’i verifikojë
shabllonet e tij individuale të jetës dhe linjën e jetesës. Kjo ndodhë ngase
njeriu asgjë nuk analizon, por se veç pranon dhe përvetëson në errësirën e
vetëdijes dhe pavetëdijes. Shkenca do të ndihmojë që të sillet drita në
mënyrë që të zbulojmë dhe të kuptojmë gjithë atë që ngjet. Përshtypjet
fëmijërore gjithnjë rishtazi veprojnë në jetën e njeriut.
PËRGATITJA E NJERIUT PËR JETË
Një ndër pikëpamjet themelore të
psikologjisë individuale thekson që çdo dukuri e shfaqur e jetës psikike
duhet kuptuar si pranim për ndonjë qëllim të parashtruar. Përrallat,
tregimet dhe bindjet fetare dëshmojnë dhe tregojnë se për parajsë,
ringjallje, reinkarnim shpirtëror, te njeriu asnjëherë nuk shuhet shpresa
për ardhmëri të lumtur. As lojën s’duhet kuptuar kurrsesi si prodhim i
shpikur nga pridërit dhe edukatorët, por veç si ndihmesë edukimi, ngritje
shpirtërore, e fantazisë dhe lëvizshmërisë, si përgatitje për ardhmëri. Në
lojë vërehet se si fëmiu sillet ndaj jetës. Në lojë para së gjithash
plotësohet ndjenja për afilacion. Fëmijët të cilët eskivojnë lojën gjithnjë
janë nën dyshimin se kanë ndonjë mungesë (mangësi). Frika se rolin që u
jepet do ta luajnë dobët, është shkaku kryesor i shfaqjes së tendencës që
ata në inkuadrimin e tyre brenda lojës me të tjerë ose duan të tërhiqen ose
e prishin lojën. Ka shumë lojra në të cilat theksohen në veçanti momentet
krijuese. Në jetë shpesh ka ndodhur që njerëzit më parë të kenë qepur rrobe
për kukulla e pastaj për njerëz. Loja nuk mund të ndahet nga zhvillimi
psikik i fëmijës. S’duhet trajtuar si humbje kohe.
Vëmendja është veçori e organit
psikik, shpreh qëndrim gatishmërie, lidhshmëri personale me faktet,
gadishmëri për sulm ose mbrojtje, për shkak të ndonjë nevoje ose ndonjë
situate jo të zakonshme, me ç’rast e gjithë fuqia e jonë vihet në shërbim të
ndonjë qëllimi.
Faktori më i rëndësishëm për
zgjimin e vëmendjes është interesimi thellësisht i rrënjosur. Vëmendja e
zvogëluar sjell gjer te harresa dhe humbja e lëndëve të rëndësishme. Kjo
ndodhë për shembull, kur fëmijët i humbin librat e tyre, amviset që gjithnjë
i hudhin diku ose i humbin çelsat e tyre. Harrojnë ata që nuk duan të jenë
hapur vigjilent, por për këtë edhe me harresën e tyre janë privuar nga
interesimi dhe kanë përkushtim të dobët për detyrën e tyre.
Ka edhe aftësi të organit psikik,
të cilat s’mund të gjinden në sferën e vetëdijes, por të pavetëdijes.
Kësisoj ekzistojnë edhe dy tipe njerëzish: 1) që jetojnë objektivisht pa iu
frikuar asgjëje dhe me vetëdije dhe 2) që udhëheqin me pavetëdije.
Shumë njerëz zhvillojnë në veten
e tyre aso forcash vepruese e që për to ata nuk dinë gjë. Ato forca të
pavetëdijshme ndikojnë në jetën e njeriut dhe mund të sjellin gjer te
pasojat e rënda nëse nuk i zbulojnë. Për shembull, njerëzit të cilët
pahijshëm i hanë thonjët dhe rrëmihin në hundë, ata as që dinë për shkaqet
që i kanë sjellur gjer tek ato shprehi të këqija. Ajo çka na ndihmon bëhet
pra, e vetëdijshme kurse e pavetëdijshme mbetet ajo çka do të mund të
pengonte argumentin tonë. Problemet e jetës së njeriut zbulohen në ëndrra.
Të gjitha ëndrrat nuk mund t’i kuptojmë ashtu thjeshtë. Në të vërtetë
ëndrrën menjëherë ose e harrojmë ose nëse le mbresë zakonisht nuk e kuptojmë
se ç’fshihet pas saj. Në ëndërr përmes krahasimit dhe simboleve shihet linja
e lëvizshmërisë së njeriut.
RAPORTI PRIVILEGJUES I MASHKULLIT
NDAJ FEMRËS
Ndarja e punës është faktor kyq
për mbajtjen e shoqërisë njerëzore. Ajo kërkon që secili kudoqoftë të luajë
rolin e vet. Ai që nuk dëshiron të marrë pjesë në këtë, bie nga roli
ndërmarrës dhe bëhet prishës i qetësisë. Vlera e njeriut varet nga ajo se si
ai e plotëson vendin, të cilin ia ka ndarë ndarja shoqërore e punës. Çdo
individ simbas aftësive të tij merr (pjesë) zë vendin në procesin e
tërësishëm produktiv të shoqërisë njerëzore. Ndarja e punës doli si e tillë
që grupet e privilegjuara, meshkujve u është siguruar e drejta më e madhe
dhe për shkak të pozitës së tillë të fortë që ushtrojnë ata në dobi të tyre
decidivisht ndikojnë në pozitën e femrës në ndarje të punës dhe në procesin
prodhues. Siç qëndrojnë tash punët me tendencën e meshkujve për mbisundim
ndaj femrave shtohet nga ana tjetër edhe pakënaqësia e femrave për shkak të
kësaj predominance. Edhe edukimi i sotëm familjar sikur është krijuar që t’i
ndihmojë synimit për fuqi e lidhur me këtë edhe tendencës që privilegjet
mashkullore të vlerësohen më tepër dhe që për to më shumë të trumbetohet.
Mashkulli si prind më shpesh i ekspozohet fëmiut si ndonjë simbol fuqie.
Fëmiu shpejtë e heton rolin dominant që luan babai, ngase ai ngre zërin,
urdhëron dhe udhëheq me të gjitha, pra në çdo pikëpamje mashkulli në sy të
fëmijës duket i fortë dhe me pushtet.
Sa i përket prejardhjes historike
të pozitës më të fortë të mashkullit, vlen të thuhet se kjo nuk është
rrjedhë e faktorit natyror, ngase kalimi i fazës prej matriarkatit në
patriarkat është shoqëruar me luftë. Të mendojmë vetëm për atë se çdo të
thotë fakti për fëmiun ku në çdo kënd para syve i shfaqet pozita superiore e
mashkullit. Qysh kur ka lind është pritur shumë më me gëzim sesa vajza dhe
është pritur si princ. Fakt i njohur është dukuria e shpeshtë që prindërit
duan të kenë fëmijë (Kanti: “Në gjendjen kulturore çdo femër do të donte të
bëhej mashkull”). Ato i duan më tepër ato lojra dhe profesione që janë për
djem, për shembull: ngjiten në dru (lis). Këto dukuri mund t’i kuptojmë si
rrjdhojë e dominimit mashkullor.
PARAGJYKIMI PËR VLERËN E PAKËT TË
FEMRËS
Në koncilet fetare është debatuar
bujshëm rreth çështjes se a ka femra psikë. Janë shkruar diskutime rreth
çështjes se në përgjithësi a është femra në të vërtetë njeri. Nëpër shekuj
njihen dëshmitë keqardhëse për djegien e tyre nën pretekstin e djegies së
shtrigave. Shpeshë është akuzuar femra se prej saj rrjedhin të gjitha të
këqijat në këtë botë. Anegdodat dhe kritikat ndaj grave, të cilave u mvishet
pasaktësia dhe torollaksia (flokët e gjata ment e shkurta). Mprehtësi e
fortë mendore është shfrytëzuar në drejtim që të tregohet inferioriteti i
saj, si p.sh: Strindbergu, Mebiusi, Shopenhaueri, Vajningeri. Madje shtohej
edhe numri i madh i femrave që pranonin inferioritetin e gruas dhe pozitën e
saj. Edhe në pagesë puna e saj gjithnjë paguhet më dobët pa marrë parasysh
se a ka qenë ajo punë e barabartë me të mashkullit. Është e njohur
gjithashtu se ka meshkuj të cilëve s’mund t’u bëjmë ofendim më të madh se sa
nëse u themi se janë tip femre, gjersa njëkohësisht natyra mashkullore te
vajzat nuk ka domethënie të keqe. Theksi gjithnjë bie në atë që gjithçka që
kujton në femër tregohet si diç e ulët.
PARAGJYKIMI PËR VLERËN E MANGËT
TË FEMRËS
Për femrat që eskivojnë punëve
femërore, shumica mendojnë se tek ato fshihet ndonjë faktorë i lindur,
ndonjë substancë mashkullore që i detyron të mbajnë qëndrim të tillë. Duhet
theksuar edhe një dukuri, sepse edhe kjo shpesh merret si pretekst për
kritikë që nënçmon femrën. Kjo reflektohet në vitet e 50’ta në kuptim të
ashpërsimit gjatë ndryshimit të psikës në aspekt të karakterit.
Ndryshimet fizike bëjnë që femrës
t’i imponohet mendimi se tash arriti koha në të cilën ajo tërësisht do ta
humb edhe vlerën e fundit të mbetur. Paragjykimi për vlerën e mangët të
femrës e që lidhet me botëkuptimin e dominimit të mashkullit pengon
harmoninë gjinore. Në këtë suazë të mendojmë vetëm se sa të shumtë janë ato
vajza e djem që martesën e konsiderojnë si një e keqe e domosdoshme.
Mosbesimi që mbretëron ndërmjet gjinive rrëmih çdo sinqeritet dhe kështu nga
kjo vuan i gjithë njerëzimi.
Nuk kemi kurrfarë arsye që të
ngritemi kundër lëvizjes feministe për liri e barazi. Nga përpjekjet që janë
bërë që mes dy gjinive të vendosen marrëdhënie më të mira, theksojmë këtu
koedukimin, që ka edhe edhe përkrahës edhe kundërshtarë.
PRIVILEGJET E FËMIUT TË PARË
Fëmiu i parë i fshatit qysh nga
fëmijëria e di se çka e pret në të ardhmen, se shtëpia do të kalojë në duar
të tij, me ç’rast ai kalon në pozicion më të mirë sesa fëmijët e tjerë.
Përndryshe shumë familje llogarisin në atë se djali i madh do të bëhet zot
shtëpie. Për të parin fuqia është diçka që vetëvetiu kuptohet, diç që ka
vlerë dhe që duhet dëshmuar në vepër.
Djali i hasretit i është
ekspozuar sulmeve edukative të rrethit. Edhe prindërit me gjithë elanin e
tyre edukativ jepen pas tij. Ai gjithkund pret se si dikush do t’ia tregojë
rrugën, bëhet i varur dhe vazhdimisht kërkon ndonjë mbështetje. Fëmijët e
tillë do të kenë vështirësi në çdo veprimtari të pavarur dhe mund të bëhen
në jetë të paaftë. Disa herë jeta e tyre gjason në jetë parazite. Në veçanti
është e rëndë situata e një djali në mes të shumë vajzave. Motivi i tij për
t’u treguar i vlershëm has në tensionime kur lipset demonstruar në vepër.
Frika e tij mund të shkojë aq larg sa ai ndonjëherë pozitën mashkullore mund
ta ndjejë si veçori e dobët.
Kur ta vëzhgojmë njeriun në
zhvillimin e tij psikik, atëherë në figurën që kemi para nesh duhet shikuar
jo vetëm të kaluarën e tij, por pjesërisht edhe të ardhmen e tij. Vetëm
atëherë njeriu bëhet për ne në kuptim të vërtetë i gjallë.
ÇKA ËSHTË KARAKTERI
Karakteri është nocion social që
manifestohet me shfaqjen e formave të caktuara të shprehjes së psikës
njerëzore, që synon shtrimin e detyrave vetëvetes. Për karakterin mund të
flasim vetëm atëherë kur të kemi në mendje lidhshmërinë me të cilën njeriu
është i lidhur me rrethin. Karakteri është mënyra me të cilën sillet njeriu
ndaj mjedisit të tij. Nuk është siç mendon shumica: dhunti e lindur nga
natyra e dhënë.
NDJENJA E BASHKËSISË NË
ZHVILLIMIN E KARAKTERIT
Përveç synimit për fuqi rol me
rëndësi për karakterin luan edhe ndjenja e bashkësisë. Njeriu është pranues
i jashtëzakontë i ndjenjës së inferioritetit të çdo lloji. Mu në çastin kur
të paraqitet ndjenja e vlerës së pakët fillon procesi i vërtetë i jetës së
tij psikike. Nga kuptimi i ndjenjës së vlerës së pakët rrjedhin rregullat se
si duhet të sillemi ndaj fëmijës. Çështja kryesore e këtyre rregullave është
kërkesa e përgjithshme që të mos i bëhet fëmiut jeta aq e idhët, që fëmiut
t’i ruhet prezentimi kryesisht i anëve të errëta të jetës dhe që në masë më
të madhe tregohen edhe anët e ndritshme të jetës.
Vazhdon...
(2)
(3) |
