Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

P. D. OUSPENSKY

Shqipëroi: Hasan HAMËZBALA

Ligjërata e tretë (1)

PSIKOLOGJIA E EVOLUCIONIT TË MUNDSHËM TË  NJERËZIMIT

( Hyrje në mësimet e Gurxhievit )

            Njeriu duhet ta kuptojë pozitën e vet, vështirësitë e pozitës së vet dhe mundësitë që ka; ai duhet ose të ketë dëshirë tejet të fuqishme që nga gjendja e vet e tanishme të dalë, ose të jetë shumë i interesuar për gjendje të re, të panjohur, e cila duhet të pasojë së bashku me ndryshimin. Thënë shkurt, duhet tepër fuqimisht ta refuzojë gjendjen e tij të tanishme ose duhet tepër fuqimisht ta tërheqë gjendjen që do të mund të pasojë.

            LIGJËRATA E TRETË

Ideja se njeriu është një makinë nuk është e re. Ai është vërtet i vetmi këndvështrim i mundshëm shkencor, gjegjësisht këndvështrim i bazuar mbi eksperimentin dhe vrojtimin. Definicion mjaft të mirë mbi mënyrën mekanike të veprimin të njeriut ka dhënë e ashtuquaj-tura “psikofiziologjia” në gjysmën e dytë të shekullit nëntëmbëdhjetë. Në të konsiderohet se njeriu nuk është i aftë të bëjë kurrfarë veprimi po qe se nuk pranon mbresa të jashtme. Shkencëtarët e kësaj kohe kanë pohuar se njeriu, po qe se do të ishte e mundur, që nga fëmijëria, të privohej nga të gjitha mbresat e jashtme e të brendshme, e që gjatë kësaj megjithatë të mbetej gjallë, nuk do të ishte në gjendje të bënte kurrfarë lëvizjeje.

Një eksperiment i tillë natyrisht se është e pamundur të realizohet, madje as me shtazët, pasi që procesi i mbajtjes së jetës, i frymëmarrjes, i ushqimit e kështu me radhë do të prodhonin mbresa të shumta të cilat në radhë të parë do të shkaktonin lëvizje të shumta refleksive, e pastaj do ta zgjonin edhe qendrën motorike.

Kjo ide, sakaq, është interesante sepse qartë tregon se aktiviteti i makinës varet nga mbresat e jashtme dhe se (ky aktivitet) fillon si përgjigje ndaj këtyre mbresave.

Secila nga qendrat në makinë është përsosmërisht e sinkronizuar për të pranuar llojin e vet të mbresave dhe ndaj atyre mbresave të përgjigjen në mënyrën gjegjëse. E kur qendrat punojnë si duhet, është e mundur që puna e makinës të përllogaritet dhe që shumë ngjarje dhe reaksione të ardhshme të makinës të studiohen, e madje të parashihen e të parathuhen, e sigurisht edhe të udhëhiqen.

Por, fatkeqësisht, qendrat tepër rrallë punojnë ashtu siç do të duhej, madje edhe kur fjala është për atë që quhet njeri i shëndoshë dhe normal.

Shkaku i kësaj dukurie qëndron në faktin se qendrat janë të bëra në atë mënyrë që të mund ta zëvendësojnë njëra-tjetrën. Në planin fillestar të natyrës kjo pa dyshim ka pasur si qëllim që puna e qendrave të bëhet e përhershme dhe që të krijohet mbrojtje nga ndërprerjet e mundshme në punën e makinës, duke qenë se ndërprerja në disa raste mund të jetë fatale.

Porse aftësia e qendrave që të punojnë njëra palë për tjerat në makinën e paushtruar e të pazhvilluar – siç janë të gjitha makinat – bëhet e tepërt, kurse rezultati është ai se makina vetëm rrallë punon ashtu që çdo qendër të kryejë punën e vet. Gati se në çdo moment kjo apo ajo qendër lë punën e vet dhe provon ta kryejë punën e qendrës tjetër, e cila nga ana tjetër gjithashtu provon të punojë në vend të qendrës së tretë.

Pra, qendrat mund ta zëvendësojnë njëra-tjetrën në masë të caktuar, porse jo plotësisht, prandaj për këtë arsye ato në këso rastesh punojnë më me pak efikasitet. Qendra motorike, ta zëmë, mundet që në masë të caktuar ta imitojë punën e qendrës intelektuale, por ajo është në gjendje të prodhojë vetëm mendime tepër të paqarta dhe të palidhura, siç janë, për shembull, ato në gjumë apo ato kur ëndërrojmë. Qendra intelektuale mundet, si kundërvlerë, të kryejë punën e qendrës motorike. Provoni, ta zëmë, të shkruani në atë mënyrë që do të mendoni për secilën shkronjë që dëshironi ta shkruani dhe mbi atë sesi keni për ta shkruar. Mund të eksperimentoni në këtë mënyrë dhe të provoni ta shfrytëzoni trurin tuaj për të bërë diçka që duart dhe këmbët tuaja të mund ta bëjnë atë pa ndihmën e tij. Mund të shkoni, ta zëmë teposhtë shkallëve dhe gjatë kësaj të shënoni çdo lëvizje, apo mund ta bëni ndonjë punë të zakonshme të cilën e bëni me duar dhe gjatë kësaj, me mend të planifikoni dhe përllogaritni çdo lëvizje të vogël. Menjëherë do ta vëreni sesa më e rëndë do të bëhet puna dhe sesa qendra intelektuale është më e ngadaltë dhe më e ngathtë se qendra motorike. Këtë mund ta vini re edhe kur bëni ndonjë lëvizje të re – ta zëmë kur mësoni të shkruani me makinë shtypi apo të kryeni more çfarëdo pune fizike – apo po qe se e vështroni ushtarin që e bën ndonjë ushtrim me pushkën. Ndonjë kohë të gjitha lëvizjet tuaja (gjegjësisht të tijat) do të varen prej qendrës intelektuale dhe vetëm pas një periudhe të caktuar do të fillojnë të kalojnë në motoriken.

Të gjithëve u është i njohur lehtësimi kur lëvizjet bëhen automatike, kur përshtatshmëria bëhet automatike, dhe kur më nuk ka nevojë që gjatë gjithë kohës të mendoni për secilën lëvizje e që çdo lëvizje të përllogaritet. Kjo do të thotë se lëvizja ka kaluar në qendrën motorike, ku normalisht e ka edhe vendin.

Qendra instiktive mund të punojë në vend të asaj emocionale, kurse qendra emocionale përkohësisht mund të kryejë punën e të gjitha qendrave tjera. Në disa raste qendra intelektuale duhet të punojë edhe për instiktiven, megjithëqë mund të kryejë vetëm një pjesë të vogël të punës së saj, atë që është e lidhur me lëvizjet e dukshme, siç janë për shembull lëvizjet e kafazit të kraharorit, në rastin e frymëmarrjes. Është shumë e rrezikshme të përzihemi në funksionet normale të qendrës instiktive, siç është, për shembull, rasti tek frymëmarrja e detyrueshme e cila ngandonjëherë quhet frymëmarrja e jogës dhe e cila asnjëherë nuk guxon të zbatohet pa këshillimin dhe kontrollin e mësuesit kompetent dhe me përvojë.

Sa i përket punës së gabuar të qendrave, më duhet të them se kjo mbush praktikisht gjithë jetën tonë. Mbresat tona të befta, mbresat tona të paqarta, mungesa jonë e mbresave, të kuptuarit tonë të avashtë të shumë gjërave, identifikimi ynë shumë i shpeshtë dhe të dhënit rëndësi, madje edhe gënjimi ynë, krejt kjo paraqet pasojën e punës së gabuar të qendrave.

Ideja mbi punën e gabueshme të qendrave nuk paraqet pjesë përbërëse të të menduarit të rëndomtë dhe të njohjes së zakonshme, dhe ne nuk e kuptojmë se ç’dëm na sjell ajo, se ç’energji pa nevojë harxhojmë në atë mënyrë dhe se në ç’vështirësi na hedh kjo punë e gabuar e qendrave.

Të kuptuarit jomjaftueshëm të punës së gabuar të makinës sonë rëndom është në lidhje me të vërejturit gabim të unitetit tonë. Kur ta kuptojmë se në ç’masë jemi të përçarë në vetvete, do të zëmë ta kuptojmë edhe rrezikun i cili mund të fshihet në faktin se një pjesë jona punon kundër tjetrës, e që ne këtë as që e dimë.

Në rrugën e vetëvrojtimit dhe të vetëstudimit është e domosdoshme të vëzhgohet jo vetëm puna e rregullt, por edhe puna e gabuar e qendrave. E domosdoshme është të njihen të gjitha llojet e punës së gabuar, e veçanërisht puna e gabuar që karakterizon individët konkretë. Është e pamundshme të njohim vetveten nëse nuk njohim mungesat dhe gabimet tona. E gjithsecili prej nesh, përveç mungesave të përgjithshme që të gjithë i posedojnë, i ka edhe ato të veçantat të cilat i përkasin vetëm atij e të cilat po ashtu duhet të studiohen në kohën e duhur.

Në fillim jua kam tërhequr vëmendjen për atë se ideja që njeriu është makinë të cilën e lëvizin mbresat e jashtme është ide e vërtetë shkencore.

Ajo që shkenca nuk di është kjo si në vijim:

Si e para, se makina njerëzore nuk punon në harmoni me mundësitë e veta dhe se realisht punon dukshëm nën mundësitë e veta normale, do të thotë se nuk punon me tërë fuqinë dhe se nuk punojnë të gjitha pjesët e saj.

E dyta, se ajo përkundër shumë gabimeve është e aftë të zhvillohet dhe që vetvetes t’i krijojë mundësi krejtësisht të reja për pranimin e mbresave dhe veprimeve.

Tani do të flasim mbi kushtet që janë të domosdoshme për zhvillim, duke qenë se në mendje duhet të kihet se zhvillimi, megjithëse i mundur, njëkohësisht është edhe shumë i rrallë dhe kërkon numër të madh kushtesh të jashtme dhe të brendshme.

Cilat janë ato kushte?

I pari është ai që njeriu ta kuptojë pozitën e vet, vështirësitë e pozitës së vet dhe mundësitë që ka; ai duhet ose të ketë dëshirë tejet të fuqishme që nga gjendja e vet e tanishme të dalë, ose të jetë shumë i interesuar për gjendje të re, të panjohur, e cila duhet të pasojë së bashku me ndryshimin. Thënë shkurt, duhet tepër fuqimisht ta refuzojë gjendjen e tij të tanishme ose duhet tepër fuqimisht ta tërheqë gjendjen që do të mund të pasojë.

            Vazhdon...

  (2)      (3)