Ēka janė Religjionet
Profetike?
Karakteristikat dalluese,
Besimet dhe Zbatimi
Religjioni Profetikėshtė
fort i lidhur me Religjionin e Shpallur dhe ka momente kur kėto dy terme
mund tė pėrdoren kėmbyeshėm, por nuk janė saktėsisht tė njėjtė.
Nė religjionet profetike, nė
shpalljet e shenjta roli i profetėve ėshtė nė njė status tė veēantė.
Profetėt janė pėr tė udhėhequr dhe pėr tė kėshilluar shoqėrinė kur tė jetė
nė ngecje kėshtu, ata luajnė rolin e vepruesit dhe rolin dinamik ku teksti
statik i shpalljes nuk mund ti arrijė lehtė.
Ka disa mospajtime nė pikėn
e fundit. Disa shkollarė sugjerojnė se roli historik i profetėve ėshtė i
mjaftueshėm pėr njė religjion ta kualifikojė atė si religjion profetik, bile
edhe nėse nė tė nuk ka mė rol veprues pėr tė. Nga kjo, Judaizmi shpesh quhet
religjion profetik edhe pse koha e profetėve ēifut ėshtė shumė e hershme.
Nė kuptimin mė tė ngushtė tė
religjionit profetik, Judaizmi nuk do tė kualifikohej nė kėtė lloj. Shembull
i kėtij religjioni ėshtė Mormonizmi. Anėtarėt e Kishės sė Jezu Krishtit tė
Ditėve tė Fundit besojnė se udhėheqėsi i kishės sė tyre ėshtė njė profet
aktiv i Zotit dhe ėshtė i aftė pėr pranimin e shpalljeve tė reja pėr atė se
ēfar don Zoti nga njerėzimi.
Nė religjionet profetike,
fokusimi qendror ėshtė shoqėria dhe veprimet njerėzore ato qė manifestojnė
dėshirėn dhe prezencėn e hyjnores. Kėshtu, njė person qė kėrkon hyjnoren do
tė shikojė nė natyrėn e shoqėrisė dhe rrugėn e historisė sė njerėzimit pėr
shembull, ngritjen dhe rėnien e perandorive tė mėdha. Dėshira e hyjnores
shihet nė ngjarje tė kėtilla, nė marrje tė asaj se gjėrat e mira nė
historinė e njerėzimit reflektojnė lumturinė e hyjnores derisa ngjarjet e
kėqija zemėrimin e hyjnores.
Kjo don tė thotė se njė
vėmendje e afėrt drejt hyjnores ėshtė e domosdoshme sepse askush nuk don tė
prodhojė zemėrim. Si pasojė, bindja pėr hyjnoren luan njė rol tė rėndėsishėm
nė religjionet profetike e qė zakonisht shpjegohet si Besim. Ky theks nė
sjellje tė duhura ēon religjionet profetike tė vėnė mė shumė theks nė
orthopraksė (orthopraxy sjellje tė drejtė) sesa nė orthodoksi (besim i
drejtė).
Kjo nuk don tė thotė se
religjionet e kėtilla nuk kan dert se ēfar besojnė njerėzit. Besimet e
drejta nuk janė tė mjaftueshme pėr njerėzit tė deklarohen se janė tė mirė.
Nė tė vėrtetė, ata duhet qė drejtė tė mbėshteten nė pritjet e sjelljeve qė
janė tė transmetuara nga Zoti pėrmes profetėve.
Nėse i kuptojmė religjionet
profetike se janė cilido religjion ku profeti ka luajtur njė rol tė
rėnėsishėm, madje nėse tani nuk ėshtė rasti pėr tė, ne gjithashtu do tė
kuptojmė se religjionet profetike kanė njė profet tė vetėm, unik i cili
ishte krijues i atij religjioni. Ky profet besohet tė ketė transmetuar
shpallje unike dhe authoritative, shpesh duke krijuar njė religjion tė ri,
jasht nga traditat e religjioneve paraekzistuese.
Ēka janė Religjionet Mistike?
Karakteristikat dalluese,
Besimet dhe Zbatimi
Religjion Mistik ėshtė ai nė
tė cilin pėrvojat mistike luajnė rolin mė tė rėndėsishėm nė kuptimin e
natyrės, tė mėsuarit pėr hyjnoren dhe tė jesh njė person i devotshėm dhe
fetar.
Nė ekstrem, pėrjashton tė
gjitha ēėshtjet me jetėn, shoqėrinė dhe besimtarėt e tjerė nuk ėshtė pra
surprizė qė religjionet mistike nuk kanė njė jetė tė gjatė nė traditėn e
religjioneve.
Sistemi i religjionit mistik
ėshtė i pėrafėrt me pėrshkrimin e Maks Veberit pėr autoritetin karizmatik,
njė lloj autoriteti qė ėshtė nė besnikėrinė e njė personi dinamik dhe tė
fuqishėm. Kur ai person vdes, struktura shoqėore e krijuar nga ai autoritet
do tė bie pėrveē atėherė kur njė autoritet i ri e merr pėrsipėr atė ose vetė
sistemi transformohet pėr tė pėrfshirė elemente tė tjera tė autoritetit
racional (kierarkisė racionale) pse autoriteti tradicional (shenjtėria e
traditės).
E vėrtetė te religjionet
mistike ėshtė se: pėrvoja mistike e njė ose disave nuk rezulton nė traditėn
fetare qė mbetet koherent dhe jetėgjatė pėrveē nė tekstet e shkruara ku
traditat janė tė shtuara nė pėrzierje. Kjo ėshtė e vėshtirė tė arrihet sepse
religjionet mistike kryesisht u shmangen ritualeve, kungatave, ēėshtjeve
materiale dhe traditave.
Kontakti me hyjnoren mund tė
ndihmohet me rituale tė veēanta, por ato nuk janė tė varura dhe qėllimi
kryesor ėshtė tė jenė si mbėshtetėse.
Njė pasqyrim i veēantė e
prirjes pėr religjiozitetin mistik nuk ėshtė pėrmes njė religjioni tė
pavarur, por shpesh si njė alternativė Brenda disa traditave tė religjioneve
tė tjera. Shumė religjione ofrojnė njė rrugėdalje shumė specifike pėr
impulsin mistik; misticizmi ėshtė i kanalizuar dhe udhėhequr nė mėnyrė qė
ėshtė i qėndrueshėm me doktrinat e traditave dominante.
Kjo ėshtė e rėndėsishme
sepse misticizmi ėshtė i vėshtirė tė parashikohet dhe kontrollohet. Ēdokush
mund tė ketė ndonjė lloj pėrvoje dhe tė dalė me njė lloj mprehtėsie,
inspirim apo porosi.
Kjo mund tė rezultojė ne
idetė qė janė nė kundėrshtim me idetė e religjioneve dominante; edhe mė keq,
idetė mund tė pėrfitojnė pėrcjellės dhe jenė njė sfidė e autoriteteve
fetare.
Duke kontrolluar kontekstin
dhe tė mėsuarit e njė misticizmi tė autorizuar, religjioni dominues mund
tė ketė njė ndikim tė madh mbi llojet e njerėzve me pėrvoja tė tilla fetare
ku ato interpretohen.
Ēka janė religjionet Fisnore?
Karakteristikat dalluese,
Besimet dhe Zbatimi
Religjioni Fisnor mė mirė do
tė kuptohet me atė se ēka nuk ėshtė: nuk ėshtė njė qė ka mesazh fetar pėr
gjithė njerėzimin, nuk ofron ndonjė shpėtim tė pėrgjithshėm, nuk ka kuptimin
e pasjes sė njė mprehtėsie unike nė dėshirėn e ndonjė zoti, dhe nuk pret nga
tė tjerėt tė kujdesen pėr atė se ēfarė do tė thuhet.
Religjionet fisnore janė
tradita fetare tė njė grupi shoqėror qė kanė ekzistuar nė njė kohė dhe vend
tė caktuar. Religjionet fisnore shėrbejnė si depo pėr menēurinė
e mbledhur, historinė dhe besimet e atij fisi.
Religjionet fisnore mund tė
pranojnė konvertim nė rrethana tė veēanta, por ajo shpesh ėshtė e shkurajuar
dhe gati asnjėherė e inkurajuar. Aty nuk ka rol ndėrrimi. Anėtarėsimi nė
kėtė religjion arrihet nėse lind nė atė fis. Ata tė cilėt nuk janė aq me fat
tė linden nė atė fis nuk pritet qė ndonjėherė tė kuptojnė ose vėrtetė ta
besojnė atė bile edhe nėse ato kalojnė pėrmes disa riteve tė veēanta
konvertimi.
Religjionet fisnore kanė
zakonisht specialist tė cilėt shėrbejnė si autoritete fetare pėr fisin. Kėta
specialist interpretojnė historinė e fesė dhe traditėn e njerėzve se si ata
duhet a aplikojnė atė nė situate tė reja. Specialisti ėshtė kryesisht njeriu
i njejtė i cili ėshtė pėrgjegjės pėr interpretimin e shenjave nga natyra si
dėshira tė zotėrave ose shpirtėrave pėr shembull tė pėrcaktojnė aprovimin
apo mosaprovimin pėr luftė ose shpėrngulje.
Nėse fisi ėshtėi vogėl,
specialisti fetar ėshtė i vetėm ose me dy bashkėpunėtor (nxėnės). Nėse fisi
ėshtė i madh, kierarkia fetare mund tė zhvillohet me qėllim qė tė ketė njė
sistem racional pėr pėrcaktimin e asaj se kush ka autoritet dhe trajnim pėr
tė interpretuar traditėn dhe shenjat nga zotėrat.
Njėri prej religjioneve mė
tė mėdha nė botė, Hinduizmi, mendohet tė jetė religjion fisnor sepse
fokusohet nė shprehjen e vlerave kulturore dhe historike Indiane. Ata
mendojnė se tė jesh njė Hindu, do me thėnė tė jesh pjesė e shoqėrisė
Indiane.
VENDI DHE FUNKSIONI I RELIGJIONIT NĖ SHOQĖRI
Nė formėn e vet mė tė thjeshtė ēdo religjion mund tė shihet si
njė sistem besimi. Ky sistem mund tė ndikojė nė vlera, ligje, zakone,
rituale dhe modelet e pergjithshme tė sjelljes.
Religjioni mund tė ndikojė
nė individin, grupin, shoqėrinė ose kombin. Mund tė luajė njė rol periferik
ose integral mbrenda shoqėrisė. Struktura e tij mund tė jetė komplekse si
ēdo organizatė e madhe byrokratike ose e thjeshtė si njė marėdhėnie dy-kahėshe
nė mes njė personi ose njė objekt/subjekti tė njė pune.
Funksioni i religjionit nė
njė shoqėri ėshtė shpesh i sqaruar njerėzve si origjinė primare, natyrė e
jetės, funksion, qėllim i jetės dhe arsye pėr tė jetuar. Pėr ta bėrė mė tė
thjeshtė, i pėrgjigjemi pyetjes Pse jam kėtu.
Nė tė kaluarėn religjioni
ėshtė pėrdorė si mekanizėm kontrolli, mėnyrė e tė arriturit tė urdhėrit, si
dhe delegimit tė roleve dhe pėrgjegjėsive. Nga pikėpamja sociologjike
Dhjetė Urdhėrat tė dhėnuna Musa-s janė njė grup rregullash tė sjelljes tė
cilat mund tė sjellin rend dhe harmoni nė shoqėri, tė cilat do ti
mundėsonin shoqėrisė funksionim nė njė mėnyrė tė organizuar dhe sistematike.
Religjioni mund tė diktojė
njė grup tė pranueshėm standardesh dhe ata tė cilėt duan tė mbeten nė atė
shoqėri duhet ti mbėshteten kėtyre standardeve, mbrenda kufijve tė
pranueshmėrisė. Pėr ata tė cilėt nuk mund ta bėjnė kėtė, prej ēfarė do lloj
arsyeje, ėshtė opcioni i lėshimit tė shoqėrisė ose fillimit/marrjes pjesė nė
njė religjion tjetėr.
Kryesorja e gjithė
religjioneve ėshtė koncepti i njė marėdhėnie. Marėdhėnia mund tė pėrfshijė
njė apo mė tepėr njerėz, mund tė jetė fizike apo shpirtėrore, dinamike apo
statike, reale apo imagjinative.
Mbrenda kufijve tė kėsaj
marėdhėnie janė tė pėrdorura fjalėt sikurse pėrkushtim, ndriēim i mendjes,
rrespekt, besim, shenjtėrim, i shenjtė, adhurim, ngushėllim, sakrificė
mistike dhe karizmatike.
Kanalet e komunikimit mund
tė jenė formale dhe tė organizuara nėpėrmjet priftit/priftėreshės,
magjistar/shamanit, ku ka tė caktuar kohėn dhe vendin ku mund tė mbahen
aktivitetet fetare. Komunikimi mund tė jetė jo formal ku individi ka linjė
direkte nė ēdo kohė dhe nė ēdo vend. Nė shembullin e fundit tė besimit nė
objektet fetare(figura, statuja, tempuj ose vizatime) rėndėsia e tyre mund
tė mos jetė esenciale.
Besimi dhe vlerat e mbajtura
tė shoqėrisė janė shpesh tė inkorporuara nė shoqėri. Kolektivisht ato mund
tė formojnė moralin e shoqėrisė. Ligjet dhe rregullat tė cilat udhėheqin
shoqėrinė mund tė reflektojnė kėtė moral. Kontrolli dhe sistemi i ndėshkimit
mund tė thurret nė ndėrtimin e religjionit dhe nė disa shoqėri kanė rol
dominues.
Ndėshkimi mund tė jetė i
menjėhershėm dhe i ashpėr duke kėrkuar legitimacion nėpėr vite ose mund tė
jetė i shtyrė deri pas vdekjes kur ashpėrsia ėshtė e lartėsuar nga
misticizmi dhe imagjinata. Alternativė e ndėshkimit mund tė jetė kontrolli
nėpėrmes faljes dhe pendimit, mėshira ėshtė kualitet i mirė dhe shumica e
shoqėrive e pranojnė vlerėn dhe ndikimin e saj.
Religjioni mund tė shihet si
njė process shoqėror nė mes shumė proceseve shoqėrore. Ėshtė prodhim i
mendjes sė njeriut , entitet kompleks shoqėror i cili ka kaluar nėpėr
gjenerata.
Si njė prodhim i shoqėrisė
ėshtė nė mėnyrė tė pazgjidhur i lidhur me produktet tjera shoqėrore sikurse
politka, ekonomia, ligji, muzika dhe arti. Ka njė lloj energjie nė vete,
njėherė e lindur mund tė zhvillojė dhe ndėrrojė nė pajtueshmėri me vetvetėn,
mund tė nxjerr rregulla tė veta.
Nė pėrgjithėsi ėshtė
domethėnėse vetėm pėr ata tė cilėt i takojnė kulturės nga e cila religjioni
ka dalur. Religjioni mund tė pėrcillet nga njė kulturė nė tjetrėn, por
zakonisht me vėshtirėsi dhe sukses tė pasigurt.
Religjioni mund tė jetė i
larmishėm sikurse kulturat e ndryshme nga e cila ajo del. Lista e
religjioneve mė tė rėndėsishme botėrore ėshtė me sa vijon:
- Shinto nga Japonia
- Islamizmi, dominuese nė
Lindjen e Mesme dhe pjesė tė Azisė, nga e cila janė dy degė, Suni dhe
Shiizėm.
- Hinduizmi nė Indi dhe
Indonezi.
- Budizmi nė Azinė
Jug-Lindore e cila zhvillohet nė dy besime, Mjeti i Madh Mahayana dhe
Mjeti i Vogėl Hinayana.
- Religjioni Kinez Taoizmi
dhe Konfucianizmi.
- Krishterizmi i shpėrndarė
nėpėr Europe dhe Botėn e Re ( Amerikat ) nė formė tė Krishterizmit Ortodoks,
Katolicizmit Romak dhe Protestantėt.
- Judaizmi nė Izrael, shumė
religjione fisnore nė Afrikė, Azi dhe Amerikėn Jugore.
Ka shume religjione tė vogla
, disa me njė histori tė gjėrė dhe tė tjerat sapo tė krijuara.
Shumė religjione tentojnė tė fokusohen nė Figurėn e Zotit.
Disa religjione kanė mė
tepėr se njė Figurė Zoti( politeist ) si njė objekt/subjekt pėrkuljeje
ose pėrkushtimi. Besimi nė simbolet fetare , objektet e shenjta ėshtė i
pėrbashkėt pėr tė gjitha religjionet sikurse ėshtė besimi i sigurtė nė
rimėshirim ose jetė pas vdekjes.
Shumėllojshmėria e
religjioneve ushtron njė qėndrueshmėri me njė larmi kulturash dhe kufizim
rrugėsh tė cilat njerėzve u japin kuptim nė botėn e tyre. Kėtyre praktikave
fetare u ėshtė dhėnė legjitimitet dhe besim nė dokumente tė shkruara tė
cilat nė vetvete mund tė ofrojnė njė rrugė tė ndritshme pėr ndjekėsin e saj.
Tė krishterėt e kanė Biblėn
e tyre, Hindusėt mėsojnė Vedas-in, Hebrejėt lexojnė Talmud-in, Muslimanėt
gjejnė ndriēim tė mendjes nė Kuran dhe Kinezėt mund tė mėsojnė tė shkruarat
e Konfuēies-it.
Shumė religjione
ballafaqohen me paradoksin e prezencės sė njė krijuesi hyjnor i cili ėshtė i
dėlirė, i mirė dhe dashamirės nė botėn ekzistuese tė sė keqės, vuajtjes,
shkatrrimit dhe dhimbjes. Si mundet njė qenie qė ėshtė i dėlirė dhe i mirė
tė krijojė tė keqėn?
Religjionet kanė tentuar tė
e tejkalojnė kėtė problem duke paraqitur njė qenie tė keqe, njė kundėrshtar
ose kundėr-zot. Ky anti-zot duke poseduar fuqi tė madhe, ėshtė i prirė nga
rėnja e njeriut dhe shkatrrimit tė shoqėrisė. Tė Krishterėt e Judas e kanė Satan-ėn,
nė Hinduizėm ėshtė Ahi dhe Shiva, nė Budizėm ėshtė Mara dhe nė disa
religjione Afrikane figura djallesh sikurse marimanga Anansi e njohur pėr
njerėzit Ashanti tė Ganės Qendrore.
Nė vendet e larta tė Guinesė
sė Re ka shumė shpirtėra tė djallėzuar tė cilat kanė veti sėmundjesh, apo
humbje nė beteja. Nė Afrikė dhe Melanezi veprat e kėqija janė tė drejtuara
nėpėrmes aktiviteteve tė shtrigave dhe shamanėve.
Rėndėsia e vdekjes dhe
varrimit ėshtė evidente nė shumicėn e religjioneve nė botė. Njerėzit
dallojnė gjerėsisht nė trajtimin praktik dhe tė kuptuarit e ketij fenomeni
universal. Megjithėse vdesim vetėm shumica e shoqėrive dhe religjioneve e
paraqesin vdekjen si njė ngjarje tė rėndėsishme shoqėrore.
Janė tė themeluara adete
familjare, njė strukturė e pranuar e sjelljeve tė shokėve dhe fqinjėve.
Njerėzit Bask e shohin si detyrė tė tyre tė vizitojnė tė vdekurin, edhe nėse
mund tė jetė farefis apo qė kurrė nuk e kanė parė mė parė. Kjo detyrė
ėshtė shumė e zakonshme, vetėm se nė shoqėritė urbane dhe ato tė pėrparuara
industrialisht tė vdekurit ndonjėherė lihen vetėm nė spitale apo shtėpi tė
pleqve.
Nė shumė religjione ka njė
mbėshtetje shumė tė madhe pėr tė afėrmit e tė vdekurit. Dhimbja e tyre mund
tė bėhet mė e lehtė nga intervenimet shpirtėrore tė priftėrinjėve
shamanėve ose figura tjera fetare ose me komunikim direkt me hyjninė
madhore.
Eshtė zakon pėr pėrcjellėsit
e tė vdekurit tė identifikohen nė mėnyrė qė shoqėria ti rrespektojė dhe
kujdeset pėr kalimin e dhimbjes. Ne Europė dhe Amerikė pėrcjellėsit e tė
vdekurit vishen me tė zeza, nė Kinė ata vishen me tė bardha, nė Indi ata i
qethin kokat e tyre dhe nė Madagaskar ata nuk i krehin flokėt e tyre.
Koncepti i varrimit tė duhur ėshtė kryesor nė tė gjitha shoqėritė edhe pse
mund tė ndryshojė mjaft nga pozita shoqėrore e tė vdekurit.
Vdekja trajtohet ndryshe tek
Hindusėt tė cilėt besojnė se pas vdekjes pason ringjallja. Ėshtė praktikė
Hinduse tė kremoset i vdekuri, kėshtu duke i lejuar shpirtit tė jetė i lirė,
e jo i burgosur nė varr. Nė traditėn Krishtere Judiste individėt kanė vetėm
njė shpirtė, kurse tek fiset Indiane dhe Afrikane individėt kanė 5 shpirtėra
tė shumėfishta.
Dajakėt e Bornesė besojnė se
njeriu i vdekur nuk e humb shpirtin menjėherė. Shpirti ka fuqinė tė
shkaktojė dėm nė tė gjallin prandaj trupi trajtohet me njė rrespekt tė madh
derisa mishi tė jetė komplet i kalbur duke i lejuar shpirtit tė ndahet nė
paqė.
Mosha e tė vdekurit mund
gjithashtu tė ndikojė nė praktikėn e varrimit: shumė rite varrimi tė
krishterėve janė tė rezervuara pėr ata qė kanė qenė Baptist. Ėshtė njė
shprehi e pėrgjithshme nė shumė religjione tė konsiderohet vdekja si njė
ndėshkim pėr keqbėrjet e njeriut.
Tė krishterėt shpjegojnė se
vdekja vjen nė botė si rezultat i rrugėve tė kėqija tė njeriut. Shumė njerėz
tentojnė tė pėrjetėsojnė vetveten pėrtej vdekjes mbrenda strukturės dhe
domethėnies sė religjionit tė tyre. Besimi nė jetėn pas vdekjes nga mėnyra
ose e ringjalljes ose tė njė shpirti tė pavdekshėm ėshtė ndoshta njė nga
komponentat mė magnetike dhe mė mistike tė tė gjitha religjioneve.
RELIGJIONI NGA PIKĖPAMJA KONFLIKTUOZE
Pėrkundėr funksioneve tė dobishme tė religjionit pėr shoqėrinė,
ai mund tė implikohet gjithashtu edhe nė konfliktet e ndryshme shoqėrore.
Karl Marksi njihet si sociologu qė ka shkruajtur pėr aspektin konfliktuoz tė
religjionit. Spas tij, religjioni ėshtė njė vetėdije falso dhe njė mjet qė
njerėzit e fortė e pėrdorin nė betejat mes klasave tė shoqėrisė.
Marksi ka deklaruar se
religjioni dominues nė shoqėri ėshtė i klasės dominante nė aspektin ekonomik
dhe politik dhe gjithmonė jep justifike pėr barazinė dhe padrejtėsitė e
kėsaj klase. Ai thotė: Njeriu e formon religjionin jo religjioni
njeriun
Vuajtja religjioze ėshtė nė tė njėjtėn kohė shprehje e vuajtjes
reale edhe protestė ndaj saj.
Religjioni ėshtė ofshamė e
krijesave tė shtypura, sentiment i botės pa zemėr dhe shpirt i gjendjeve jo
shpirtėrore. Ai ėshtė opium i njerėzimit.
Raste tė pabarazisė nė emėr
tė religjionit kemi pasur nė Egjipt ku faraonėt janė konsideruar si zotėra
dhe tė gjithė njerėzit iu janė pėrmbajtur urdhėrave tė tyre. Ata janė
konsideruar si tė shenjtė dhe tė mbinatyrshėm. Pastaj kemi teorinė indiane
apo hinduse qė i kėrcėnon individėt qė ndryshojnė statusin e tyre se do tė
konsiderohen si kafshė.
Religjioni gjithashtu mund
tė legjitimojė ndryshimet qė favorizojnė mė tė fortin apo tė pasurin.
Religjioni shihet edhe si objekt i shumė luftėrave dhe kolonizimeve. Rast e
kemi Krishterimin i cili si religjion i Perandorisė Romake u pėrhap mė pas
nga kjo perandori nė shumė vende tė tjera me anė tė kolonializimit apo
pushtimit.
Pikpamja e Marksit pėr
religjionin si opium i njerėzimit mund tė shifet si shumė e ngushtė sepse
religjioni mund tė kyēet nė konfliktet shoqėrore nė aspekte tjera gjithashtu
duke pėrfshirė mėnyrat qė sfidojnė status kuon.
Religjioni shpesh pėrdoret
si njė armė ideologjike duke justifikuar konfliktet me dallimet fetare qė
ekzistojnė mes njerėzve. Njė popull qė ėshtė nė luftė pa dyshim mendon se
Zoti ėshtė nė anėn e tyre gjė qė e favorizon religjioni i tyre. Nė kohėn e
sotme kemi rastin e konfliktit mes Izraelitėve dhe Palestinezėve,
pėrkatėsisht hebrenjėve dhe muslimanėve, konflikt i cili ėshtė religjioz,
edhe pse pohohet se luftohet pėr atdhe.
Luftėrat tė cilat sot
ndodhin nė botė e qė zakonisht edhe quhen si kryqėzatat e reja tė
krishterėve ndryshe quhet edhe pėrplasja e qytetėrimeve pėr tė cilėt
shumė mendimtarė pohojnė se janė tė bazuar thjesht nė fe dhe nė doktrinat e
krishterimit pėr njė dominim nė tė gjithė botėn nė mėnyrė demokratike.
Ky ėshtė njė funksion tepėr
i rrezikshėm i religjionit nė botėn e sotme qė pėrdoret nga shumė njerėz dhe
qeveri pėr arritjen e shumė qėllimeve tė tyre personale e kolektive nė emėr
tė religjionit tė tyre.
PĖRFUNDIM
Religjioni si formė e vetėdijes shoqėrore, pėrkundėr ndikimeve
negative nė shoqėri, me forcimin e vetėdijes sė solidaritetit, me kontrollin
e shoqėrisė, afrimin e pėrgjigjeve pėr shumė pyetje dhe mistere, dhe me
ndihmėn psikologjike qė u jep njerėzve ka arritur tė mbijetojė dhe tė jetė
njė nga vlerat kryesore tė njerezimit.
Ka arritur tė bėhet pjesė e
kulturės sė shumė popujve dhe tė ketė ndikim nė moralin, mėnyrat e sjelljes
dhe vetėdijen e popujve.
Religjioni, nė kuptimin e
ngushtė sjell paqe, jep shpresė, iu jep njerėzve identitet dhe qėllim
jetėsor.
Njerėzit religjioz, dijnė se
pėr ēfar kanė ardhur nė kėtė botė, pse jetojnė dhe e dijnė se ēfarė kėrkon
ajo krijesė apo qenie e mbinatyrshme supreme dhe e shenjtė. Njerėzit
religjioz kanė familje mė tė qėndrueshme, janė mė tė pėrgjegjshėm pėr
komunitetin dhe pėr jetėn e tyre, dhe mbi tė gjitha, janė realist.
F U N D
Postuar nga Neo
(1)
(2)
|