A mundet pushteti ta prishė njė njeri tė
fuqishėm? Kurrė! pasi qė njeriu pėrplot fuqi edhe ashtu ėshtė i
pushtetshėm. Nėse pushteti mund ta prishė, atėherė ai kaherė e ka prishur.
Pushteti e prishė njeriun vetėm kur ėshtė i dobėt, dhe nėse mirėsia e tij
buron nga dobėsia e tij.
Lordi Ekton ka shkruar diku: Pushteti i prish
tė gjithė, dhe atė absolutisht. Por, unė kėsaj ia kisha shtuar njė gjė tė
vogėl, pasi qė kjo deklaratė nuk mund tė jetė as e pakushtėzuar e as
kategorike. Me fjalė tė tjera, pushteti prish vetėm nėse mirėsia buron nga
dobėsia. Nuk ka aso pushteti i cili do ta prishte njeriun qė ėshtė i mirė
shkaku se ėshtė i fuqishėm. E si do tė mundej? meqė ju atė fuqi veēse
kaherė e njihni nė vete, ajo ėshtė aty. Por, tė mos mashtrohemi, ėshtė shumė
vėshtirė tia gjejmė burimin prej nga po vjen ajo mirėsi juaja?
Nė qoftė se nuk jeni bėrė hajn shkaku se jeni
frikėsuar se kanė pėr tė ju zėnė, po atė ditė kur do tė jeni tė bindur se
nuk kanė pėr tė ju privuar nga liria, keni pėr tu bėrė hajn se kush mund
tė ju pengojė atėherė? Frika juaj e mėparme ju ka penguar. Nuk dėshironi ti
vrisni armiqtė tuaj shkaku se e dini se kanė pėr tė ju zėnė dhe kanė pėr tė
ju privuar nga liria herėt apo vonė. Por, nėse situata ėshtė e tillė qė tė
mund ti kryeni vrasjet e tė mos ju dėnojnė, ju po atė moment keni pėr tu
bėrė vrasės. Domethėnė, tė mirė jeni pėr shkak tė dobėsisė, e jo pėr asgjė
tjetėr.
Por si mundet mirėsia tė mbijė nga dobėsia? Pėr
mirėsinė ėshtė e nevojshme njė energji e madhe, se mirėsia ėshtė luks, kėtė
mos e harroni. Edhe shenjtėria ėshtė luks edhe ajo vjen nga tejbegatia e
brendshme. Kur tė keni shumė energji, aq energji sa ajo thjesht tė ju
vėrshojė, filloni tė ndani. Atėherė nuk jeni nė gjendje tė shfrytėzoni,
sepse pėr kėtė nuk ka kurrfarė nevoje. E jepni nga zemra, pasi qė edhe ashtu
keni mė tepėr sesa duhet, pėr atė se gati jeni tė rėnduar me begati. Ah, ju
kėshtu do tė kishit dėshiruar qė nga ēdo gjė tė hiqni dorė e qė vetėm tė
ndani, tė shpėrndani ēdo gjė rreth vetes, por siē mendoni ju, kjo thjesht
ėshtė e pamundur.
Kur vėrtet keni diēka, ju atėherė dėshironi ta
jepni mbajeni nė mend kėtė ligj: lidheni vetėm pėr atė tė cilėn nė esencė
nuk e posedoni; nėse diēka vėrtet ėshtė juaja, mund ta jepni. Vetėm nėse
jeni nė gjendje qė diēka tė gėzueshme ti dorėzoni dikujt tjetėr nė dorė,
keni qenė pronar. Po qe se diku nė vete akoma jeni tė lidhur me gjėnė e
caktuar, kjo ėshtė vetėm shkaku i asaj se e dini qė nuk jeni pronari i saj.
Ju disi e ndieni se ajo nuk ju pėrket juve, siē e parandieni se ēdo gjė, pak
nga pak, do tė ju merret. Pėr kėtė nuk jeni nė gjendje qė tė ndani. Pėr kėtė
ėshtė argumenti mė i mirė se njeriu e do atė moment kur e dhuron dashurinė e
vet, dhe vetėm kur tėrė jetėn e vet ia dorėzon ēfarėdoqoftė, ai ėshtė
vėrtet gjallė. Nuk ka mėnyrė tjetėr qė tė dihet sesi qėndrojnė gjėrat.
Nga dobėsia buron mirėsia, por ajo ėshtė si
monedhė e rrejshme, lule artificiale. Kur pema tė lulėzojė ajo kėtė e bėn
vetėm shkaku se ėshtė pėrmbushur me energji. Lulja nė pemė paraqet tejbegati
tė pastėr ajo shfaqet vetėm kur pema ėshtė nė gjendje qė vetvetes tia
lejojė njė gjė tė tillė. Nėse ujė nuk ka pasur mjaft, nėse pleh nuk ka pasur
aq sa duhet apo nėse toka ka qenė jopjellore, atėherė nė pemė mund tė ēelin
disa gjethe, por ajo thjesht nuk do tė mund tė lulėzojė.
Nė krejt kėtė ekziston kierarkia: ajo mė e larta
mund tė ekzistojė vetėm nėse ka mjaft energji qė tė realizohet maja. Nėse
nuk jeni mjaft tė majmė, inteligjenca e para ka pėr tu zhdukur, se ajo
ėshtė begati e pastėr, lulėzim i njeriut. Nė vendet e varfėra nuk ėshtė
varfėri e trupit ajo qė manifestohet, por mungesė inteligjence para sė
gjithash. Kur tė gjitha nevojat e trupit janė tė kėnaqura, energjia lėviz
telart, por nėse kjo nė radhė tė parė nuk ėshtė e realizuar, atėherė
energjia lėviz nė kėtė drejtim qė mungesa tė zvogėlohet. Baza gjithmonė
duhet tė mbrohet: rrėnjėt, domethėnė trupi. Nėse rrėnja zihet asgjė,
lulėzimi nuk mund tė pritet. Nėse trupi ėshtė i hedhur nė plan tė dytė, si
ka pėr tu shfaqur inteligjenca atėherė? Kurse dhembshuria ndodhet edhe
pėrmbi vetė inteligjencėn, meditimi po ashtu.
Nė Indi, Buda dhe Mahaviri janė lajmėruar kur
vendi vėrtet ka qenė i pasur. Prej asaj kohe e gjithnjė deri mė sot kemi
shenjtorė, por jo edhe ndonjė qenie tė ngjashme me Budėn vėshtirė, tepėr
vėshtirė! Meqė, lulėzimi i tillė ėshtė i mundshėm vetėm kur nė pemė ekziston
ENERGJIA E PADOBISHME dhe vetėm atėherė, po ajo e njėjta energji zė ta
kėnaqė vetveten. Kėshtu krijohet kthesa e brendshme, meditimi, kurse prej
tij vjen ekstaza, lind Buda.
Mos u qitni, ta zėmė, rrėnjve ujė... sė pari kanė pėr tu
zhdukur lulet, pastaj gjethet, mandej degėt, dhe mė nė fund rrėnjėt pasi
qė me rrėnjėt janė tė mundshme rilindjet, prandaj druri nė radhė tė parė i
mbron rrėnjėt. E ato janė mė tė ulėtat, por, jo: tė tilla janė shkaku se
janė themeli i tėrė drurit. Kur tė vjen koha e volitshme, periudha me shira,
rrėnja pėrsėri ka pėr tė gufuar telart me forcė tė re; gjethet kanė pėr tu
gjelbėruar, ashtu qė nė fund do tė vie edhe gjer tek lulėzimi. E njėta
kierarki ekziston edhe pėrbrenda teje.
Jini tė mirė nga forca juaj, e jo nga dobėsia e
frika. Shikoni, unė nuk ju them tė jini tė kėqij se si i dobėti do tė jetė
i keq? E keqja kėrkon energji sa edhe mirėsia. Nuk mund tė jeni tė kėqij pa
energji, nuk mund tė jeni tė mirė pa energji meqė qė tė dya gjendjet janė
reale. E ēfarė, pra, mund tė jeni pa kėto forcat burimore? Mund tė bartni
fytyrė tė rrejshme; nuk keni pėr tė qenė kurrgjė tjetėr pos fasadė e hollė,
mashtrim, hije njeriu, fanitje dhe farsė. Kjo ėshtė ajo e cila qė nga kohėt
e lashta ndodh. Atėherė keni pėr ta treguar mirėsinė e rrejshme, shenjtėrinė
e pavėrtetė. Mendoni se jeni shenjtorė shkaku se nuk e keni bėrė as edhe njė
mėkat tė vetėm, e jo shkaku i asaj se vėrtet e keni realizuar natyrėn tuaj
hyjnore.
Kur e realizoni hyjnoren, ajo ėshtė atėherė
realizim i energjisė pozitive, e atėherė jeni me Zotin tė ngjashėm. Por, nė
kėtė nuk ka pėrpjekje zhvillimi rrjedh spontanisht. Mund ta kundėrshtoni,
por ajo ėshtė dukuri negatie. Nėse kundėrveproni, ajo ėshtė shenjė e sigurt
se diku nė ju ėshtė e pranishme dėshira. Nėse ajo dėshirė qė tė bėni keq
ėshtė nė ju, atėherė ajo ėshtė mėkati, e nėse po ajo e njėjta energji
materializohet, atėherė kemi tė bėjmė me krimin. Nga kjo pėrbėhet i tėrė
dallimi nė mes tė krimit dhe mėkatit.
Mėkati ėshtė vepėr, por ju mundeni edhe tė
mendoni asnjė gjyq nuk ka pėr tė ju dėnuar pėr tė gjitha ato ēmenduri
mentale, pasi qė asnjė gjyq nuk e ka nė kompetencat e veta sferėn e mendjes.
Me trupin dhe me veprat tė cilat janė tė lidhura me ekzistencėn fizike gjyqi
di ēfarė tė bėjė. Unė mundem hollėsisht tė mendoj sesi po e vras mbarė
njerėzimin: mundem madje edhe tė kėnaqem me kėtė, e askush nuk mund tė mė
gjykojė shkaku i mendimit. Dorėn nė zemėr, kėnaqem vėrtet, por askė
bukfalisht nuk e kam vrarė. Veprimet dalin nė gjyq, e jo mendimet.
Mėkati ėshtė mėkat, pavarėsisht se a zhvillohet
nė nivelin fizik apo mental, pavarėsish se a ėshtė vepėr apo mendim. Ju
mendoni pėr kėtė dhe kjo ėshtė fara; se a ka pėr tė mbirė kjo nė aksion
konkret nuk ka fare rėndėsi. Nėse mendimi tejrritet nė trup, ai bėhet krim,
pra: po qe se e keni vetėm mendimin, mėkati ėshtė i bėrė pėr hyjnoren kjo
ėshtė shenjė e mjaftueshme se keni devijuar nga rruga. Por, njė gjė ėshtė
tepėr vėshtirė ta kuptojmė: se ata qė kanė dalur nga binarėt janė shumė mė
tė fuqishėm sesa ata qė e pasojnė turmėn nė hap
Ata qė kanė devijuar nga rruga pėrherė janė mė
tė mirėt. Dilni pak nėpėr ēmendina dhe vini mendjen: janė ēmendur vetėm
njerėzit mė inteligjentė. Nė shtatėdhjetė vitet e fundit asnjė nuk ėshtė
ēmendur kanė shkalluar pa dyshim vetėm mė inteligjentėt. Niēeja ėshtė
ēmendur njė nga njerėzit mė mendjemprehtė tė cilin kjo botė ndonjėherė e
ka parė dhe atė sepse ka pasur begati energjitike e cila nuk ka mundur tė
pėrmbahet, andaj energjia persoanle thjesht edhe e ka gllabėruar. Ju atė as
rastėsisht nuk mund ta zbutni - ajo energji ta pėrkujton oqeanin e egėrsuar.
Njizhinski ėshtė ēmendur, edhe Niēe, dhe plot tė tjerė. Nė shtatėdhjetė
vjetėt e fundit elitėn intelektuale keni pėr ta gjetur jo jashtė, nė botė,
por nėpėr ēmendina. Mediokritetet janė gjithmonė tė shėndosha, dhe gjithmonė
janė nė liri.
E tėrė kjo duket tepėr absurde: ata mesatarėt
janė tė shėndoshė, kurse mbimesatarėt pėrherė shkallojnė. Pėrse ai njeriu mė
i zakonshėm kurrė nuk shkallon? Pėrse? Sepse nuk ka mjaft energji qė tė
devijojė nga rruga. Fėmija bėhet problem shkaku se ėshtė mė i egėr sesa
forca e egėr tė cilėn e ndien nė vete ai me tė diēka duhet tė bėjė. Vetėm
fėmijėt e pagjak mbeten tė qetė e tė padėgjuar nė qoshen e tyre. Po qe se
gjysmėtėvdekurit tė tillė i thuani: Ulu aty dhe pėrsėrite Ram, Ram, Ram,
ai do tė fillojė ti numėrojė kokrrat posa tia hidhni tespihet. Por, jo: po
qe se fėmija ėshtė vėrtetė i gjallėrishėm, ai ka pėr ti hedhur tespihet si
edhe lojėrat tjera, dhe ka pėr tė thėnė: Po kjo ėshtė marrėzi! Shkova unė
tė luaj e tė kacavirrem nėpėr drunj, tė bėj diēka, nuk ka as rėndėsi ēfarė.
Jeta ėshtė energji. Vetėm njė mendje anemike ka
pėr tė mbetur nė rrugėn e drejtė, meqė mendja e tillė nuk ka mjaft forcė
madje as pėr tė humbur, pėr tė devijuar nė tė paprekshmen, pėr tė rėnė nė
greminė. Por, ata qė kanė ndėrmarrė njė hap tė tillė - nėse fare ka tė
tillė kanė pėr tu bėrė buda. Po qe se Niēe ndonjėherė ka pėr tė hyrė nė
meditim, nga i krisuri ka pėr tu bėrė edhe njė qenie e pėrndritur. Ai ka
mjaft energji pėr ēmendje, e mjaft ka edhe pėr pėrndritje. Buda do tė ishte
ēmendur po tė kishte shkuar nė kahjen e kundėrt sepse energjia
domosdoshmėrisht duhet tė lėvizė. Nėse nuk mund tė jeni kreativė, atėherė
energjia tė cilėn e posedoni ka pėr tė rrėnuar ēdo gjė. Shkoni nėpėr
ēmendina, seriozisht po ju them; do ti gjeni njerėzit mė inteligjentė nė
to. Ata njerėz janė tė ēmendur shkaku se nuk janė mesatarė, shkaku se shohin
shumė mė thellė sesa ju, e kur vėshtrimi ėshtė ashtu i thellė, atėherė tėra
iluzionet zhduken.
E tėrė jeta ėshtė gjė aq enigmatike, saqė po tė
hyni vėrtetė nė thellėsi, do ta keni mjaft vėshtirė qė tė mbeteni shėndosh.
Njerėzit nuk janė tė ēmendur vetėm shkaku se tė gjithė shohin cektėsisht:
shihni vetėm dy pėr qind, gjersa nėntėdhjetė e tetė pėr qind, nė kuptimin
psikologjik, sytė i keni tė mbyllur. Po qe se i ekspozoheni tė tėrės, ka pėr
tė qenė ajo njė derdhazė e tillė saqė mendja nuk ka pėr tė qenė e aftė ta
pėrmbajė ekuilibrin mė se tė nevojshėm do tė ēmendeni, kjo ėshtė krejt e
sigurt.
Tash shumė psikologė, tė cilėt tejet larg kanė
shkuar nė studimin e njerėzve R. D. Leng e tė tjerėt kanė hasur nė fakte
tė caktuara. Njėri nga faktet ėshtė edhe ky: njerėzit tė cilėt janė tė
ēmendur janė ndoshta edhe mė tė mirėt, derisa ata qė bėjnė krime janė
ndoshta mė tė rebeluarit. Shumė prej tyre bėhen edhe mendimtarė tė mėdhenj,
siē nė Indi ishte rasti me Valmikun.
Valmiku ka qenė kriminel, vrasės, dhe ka jetuar
nga vrasjet e rrėmbimet. I ka ndodhur zgjimi mė nė fund nė njė moment tė
vetėm.
Njė i urtė ka kaluar pyllit, dhe Valmiku nga
pusia i ėshtė hedhur.
Ēfarė ke pėr tė mė bėrė tash?, e ka pyetur i
urti pa trohė frike.
Valmiku i ka thėnė se do tia merrte tė gjitha
qė kishte.
Nėse mund ta bėsh kėtė, ka qeshur i urti, unė
atėherė do tė jem tepėr i lumtur, meqė ajo qė posedoj ėshtė plotėsisht e
brendshme pėr kėtė arsye me tėrė fuqinė pėrshėndes vendimin tėnd qė tė mė
robėrosh.
Valmiku nuk ka arritur ta kuptojė kėtė. Nuk po
tė kuptoj, i ka thėnė. Mua mė interesojnė vetėm gjėrat e jashtme.
Por gjėrat e tilla fare nuk do tė mund tė tė
ndihmojnė, duke buzėqeshur i ka thėnė i urti. E edhe tė tė pyes: Pse ti
fare e bėn kėtė?
Shkaku i familjes: i nėnės, gruas, fėmijėve
ata do tė mbesin tė uritur nėse e ndali kėtė punė. Pėrndryshe, kjo ėshtė
krejt ajo qė di tė bėj.
Kur e ka dėgjuar pėrgjigjen e Valmikut, i urti i
ka propozuar: A di ēfarė ti lidhmė mua pėr druri, kurse vetė kthehu nė
shtėpi dhe pyeti nėnėn, gruan e pasardhėsit e tu, vetėm njė gjė: a janė tė
gatshėm qė barabarėsisht ta ndajnė dėnimin pėr atė qė ti po bėn nė emrin e
tyre? Kur tė vijė Dita e Gjykimit pyeti lirisht se a janė nė
gjendje ti ndajnė baras gjithė mėkatet e tua? Meqė, ti tė gjitha po i bėn
pėr ta, siē po thua.
Pėr tė parėn herė nė jetėn e vet Valmiku ėshtė
menduar thellėsisht: Ndoshta vėrtet ke tė drejtė. Shkova tė shoh sesi
qėndrojnė gjėrat.
Kur ka shkuar nė shtėpi, aty sė pari e ka hasur
gruan. Kur ia ka shtruar pyetjen, ajo gati se e ka mahnitur: Unė ti ndaj
mėkatet E TUA? Pėr ēarsye? Unė nuk kam bėrė kurrfarė mėkati. Ti je
pėrgjegjės pėr ēdo vepėr tėnden askush tjetėr nuk mund ta ndajė fajin.
Nėna i tha: Pėrse unė do tė vuaja shkaku i
mbrapshtive tua? Unė tė kam lindur dhe e ke pėr borxh tė mė ushqesh e tė
kujdesesh pėr mua. Mua nuk mė intereson se nė ēmėnyrė ti vjen gjer tek
mjetet pėr jetė, por ėshtė pėrgjegjėsi jotja, jotja si im bir, qė tė
kujdesesh pėr jot ėmė.
Fėmijėt kanė qenė tė tė njėjtit mendim. Asnjėri
nuk ka qenė i gatshėm qė me Valmikun me pėrgjegjėsi tė plotė ti ndante
mėkatet. Nė momentin e parė ka qenė i habitur, por kur pakėz e ka marrė
veten, ėshtė kthyer tek i urti, me ballė i ka prekur kėmbėt e tij, dhe me
zemėr tė thyer e ka lutur: Tė lutem jepma atė begatinė e brendshme pėr tė
cilėn mė fole, meqė gjėrat e jashtme nuk mė interesojnė mė. Mė lejo qė tė
jem grabitės i botės sė brendshme, shkaku se pak mė parė e kam kuptuar se
jam vetėm, dhe se ēdo vepėr imja ėshtė vetėm pėrgjegjėsia ime askush nuk
dėshiron ta ndajė me mua atė qė unė po e bėj. Kam lindur i vetmuar, vetė kam
pėr tė vdekur, ndaj krejt ēfarė bėj ėshtė ekskluzivisht pėrgjegjėsia ime
individuale. Pėr kėtė ėshtė koha e fundit qė tė nisem kah brendėsia dhe ta
gjej se kush jam. Me marrėzira pėrfundoi!
Njeriu ka ndryshuar nė ēast.
Gati diēka identike i ka ndodhur njėherė edhe
Budės: njė njeri ka qenė plotėsisht i krisur, dhe ėshtė betuar se ka pėr ti
vrarė njė mijė njerėz as mė pak e as mė shumė meqė shoqėria nuk ėshtė
sjellė mirė ndaj tij. Pėr kėtė shkak ka vendosur qė tė hakmerrej dhe qė nė
shenjė hakmarrjeje ti likuidonte tė paktėn njė mijė njerėz. Po ashtu ka
vendosur qė ēdo tė vdekuri tia prente njė gisht qė nė atė mėnyrė tė
krijontė tespihet me njė mijė gishtėrinj njerėzish. Shkaku i kėtyre
dėshirave tė tij njerėzit e kanė quajtur Angulimala: njeri qė bart tespihet
nga gishtat e njerėzve.
Vazhdon...
(1)
(3)
(4)
|