|
I ka mbytur nëntëqind e nëntëdhjetë e nëntë
njerëz. Askush nuk ka pasur guxim të kalojë nëpër zonën ku ka jetuar
Angulimala. Posa që dikush do të lajmëronte se vrasësi i krisur ka zbritur
në qytet, komunikacioni automatikisht do të ndalej. Për këtë ai e kishte
shumë vështirë ta gjente atë njënjeriun e mbetur – e vetëm një i është
dashur.
Kur Buda ka kaluar nëpër pyllin e afërt,
njerëzit e panikosur të qytetit e kanë takuar: “Mos shko më tutje! Mos shko
më tutje, të lutemi. Angulimala është në afërsi, ai vrasësi i çmendur. Ai
nuk mendon shumë – vetëm vret. Për atë as nuk ka rëndësi se kush jeni ju; i
nevojitet vetëm gishti juaj. Mos shkoni kësaj rruge nëpër pyll. Nisuni
cilësdoqoftë, por kësaj mos ia mbani assesi!”
“Nëse unë nuk kaloj këtej”, u tha Buda, “kush do
të kalojë? Dhe meqë ai e pret vetëm një njeri, do të shkoj unë.”
Kurse Angulimala gati e kishte përmbushur
betimin e vet – ka qenë njeri energjik, dhe e tërë shoqëria është dridhur
nga frika para tij. Mëkëmbësit e mbretit i janë frikësuar, edhe gjeneralët –
një njeri ua ka marrë jetën qindëra njerëzve – edhe qeveria, edhe
ligjdhënësit, edhe policia. Të gjithë kanë qenë të pafuqishëm të bënin diçka
për ta ndalur Angulimalin. Por Buda iu drejtua njerëzve të stërfrikësuar:
“Edhe ai është njeri, ndaj, natyrisht, edhe ai na duhet. Duhet të rrezikoj –
ose ai do të më vrasë mua, ose unë kam për ta vrarë atë – në një kuptim
tjetër.”
Kjo është ajo që secili Budë e bën: rrezikon, do
t’i fitojë të gjitha ose të humbë çdo gjë. Madje edhe ata nxënës që kishin
folur se do ta pasonin në hap filluan të dridheshin – meqë vetëm ideja për
të kish zënë të marrë tiparet e rrezikut!
Në çastin kur Buda ishte në rrëzën e kodrinës
mbi majën e së cilës ndodhej Angulimala, as një nxënës i vetëm nuk kishte
mbetur me të – ishte plotësisht i vetmuar. Nxënësit “e patrembshëm” janë
zhdukur pa gjurmë. Angulimala e ka vënë re Budën që nga largësia, dhe ky
njeri i është dukur skajshmërisht i shkujdesur, miturak, i ngjashëm me
fëmijën, ashtu që edhe vrasësi i çmendur ndjeu përdëllim të sinqertë për të.
Angulimala mendoi: “Ky njeri siç duket është plotësisht i pavetëdijshëm për
faktin se ndodhem në afërsi – se askush i shëndoshë dhe i tërë nuk do të
gjykonte që të kalonte këtejpari.”
Buda është dukur ashtu i bukur dhe i pastër,
saqë madje edhe një kriminel i rrënjosur ka menduar me veten: “Nuk është
mirë ta vras këtë njeri. Këtë do ta lë të jetojë – edhe ashtu mund ta gjejë
një tjetër në vend të tij.”
Kur Buda është ofruar, Angulimala i tha: “Ndal!
Kthehu në çast andej nga ke ardhur – asnjë hap përpara! Nuk di a je i
njoftuar se unë jam Angulimala, vrasës që kam vrarë nëntëqind e nëntëdhjetë
e nëntë herë gjatë jetës sime. Këto që po sheh rreth qafës sime janë
gishtërinjtë e njerëzve. Më nevojitet vetëm edhe një gisht i vetëm për t’i
plotësuar tespihet gjer në fund – por edhe që me këtë ta përmbush betimin
tim. Bile edhe nëna ime të kalonte tash këtej, nuk do të hamendesha – gishti
është gisht, qoftë edhe nga nëna. Ndaj po ta përsëris: mos m’u ofro! Jam
shumë i rrezikshëm, dhe nuk besoj në kurrfarë shpirti, religjioni, e çka di
unë. Unë as që e kam dert se kush je ti. Mund të jesh edhe murg, shenjtor,
por, jo: mua më intereson vetëm gishti, dhe asgjë më shumë – gishti yt,
gishti i ndokujt tjetër, për mua është pa rëndësi. Prandaj, mos m’u ofro,
përndryshe, gati je, po të them seriozisht. Ndalohu!”
Por Buda ka vijuar t’i ofrohet, duke mos u ndalur.
“Ky njeri është ose i çmendur ose plotësisht i
shurdhër”, ka menduar Angulimala. “More ndalohu njëherë” klithi ai
drejt Budës. “Ndalohu!”
“Unë”, i tha buda devotshmërisht, “kaherë jam
ndalur – ti je ai që lëviz. Lëvizjet e mia kanë pushuar atë moment kur
motivet më janë zhdukur. Unë nuk kam kurrfarë qëllimi, dhe meqë të gjitha i
kam realizuar, pse do të kisha lëvizur? Ti je ai që lëviz, prandaj po ta
përsëris: TI ndalu!”
Angulimala thjesht ka qenë i hutuar, por pas pak
sekondash ka filluar të qeshej si bubullimë. “Paj ti vërtet qenke rast i
çuditshëm”, i tha ai, sinqerisht i habitur. “Qe, unë këtu po rri, nuk po
lëvizi as një centimetër, kurse ti, që po bën hapa të mëdhenj, MUA po më
thua që të ndalem. Mandej, po më thua se je ndalur që moti. Paj ti vërtet
qenke i paimagjinueshëm. Kush je ti – a je i çmendur apo torollak, vërtet
nuk e kam të qartë.”
Kur i është ofruar krejt afër, Buda i tha: “Kam
dëgjuar se po të nevojitet vetëm edhe një gisht i vetëm, dhe, sa më përket
mua, meqë i kam realizuar të gjitha që duhet, për mua ky trup është i
padobishëm. Kur do të vdes, njerëzit kanë për ta ndezur, por atëherë për
askë nuk do të jetë i dobishëm. Ti mund ta përdorësh trupin tim për ta
përmbushur betimin tënd; ma prej gishtin lirisht. Kam ardhur tek ti thjesht
me këtë qëllim, meqë kjo ndoshta është rasti i fundit që trupi im për dikë
të jetë i dobishëm. Njerëzit edhe ashtu së frikti kanë për ta ndezur.”
“Ç’thua?!” u habit Angulimala. “Po unë kam
menduar se jam i krisuri i vetëm në këtë kodër... të lutem, mos shit mend,
se jam vërtet i rrezikshëm, dhe mund të të vras si duke u mahitur.”
I patrazuar, Buda qetësisht e luti: “Para se të
vrasësh, unë të lus sinqerisht të ma plotësosh dëshirën e fundit. Merre
shpatën në dorën tënde dhe preje degën e këtij druri.”
Në po atë moment, shpata u ndodh në dorën e
Angulimalës, dhe degëza me dridhërimë ra në tokë.
“Të lus vetëm edhe një gjë”, shtoi Buda në
nxitim. “Tash këtë degë të njëjtë ta kthesh përsëri në dru.”
“Tash e kam përsosmërisht të qartë”, e ngriti
vrasësi dorën e tij, “se qenke plotësisht i krisur – unë jam në gjendje të
ndaj, por jo edhe të bashkoj.”
Tash Buda qeshi në kupë të qiellit: “Kur mundesh
vetëm të shkatërrosh, por jo edhe të krijosh, atëherë shkatërrimi yt nuk
është i jashtëzakonshëm. Këtë munden edhe fëmijët e vegjël – kurrfarë guximi
nuk ka në këtë. Rëndom edhe fëmija është në gjendje ta këpusë degën nga
lisi, por nevojitet i urti që degën përsëri ta kthejë në vendin e vjetër.
Nëse nuk je në gjendje që një degëz ta kthesh në trung, pse atëherë
lavdërohesh me vrasjet e tua? A ke menduar ndonjëherë për këtë?”
Si i magjepsur nga fjalët e Budës, Angulimala i
ka mbyllur sytë dhe me zë rrëqethës është lutur: “Udhëhiqmë!” Ka qenë
pothuajse i zgjuar nga ajo që ka dëgjuar.
Që ditën tjetër është bërë bikhu, lypsar i
shenjtë. Ka filluar të lypë si edhe çdo murg tjetër budist, por kurdo që
lëshohej në qytet, të gjitha shitoret mbylleshin, çepengat lëshoheshin nëpër
dritaret e shtëpive, kurse nëpër rrugë nuk kishte as njeri të gjallë.
Njerëzit në frikë pëshpërisnin: “Atij njeriu nuk i besohet as kur vjen me
çininë e lypsarit.” Angulimala gati vuante urie, meqë të gjithë hezitonin
t’i ofronte mëshirë. Njerëzit qëndronin nëpër ballkone dhe nga lart i
hidhnin gurë. Vështirë mund të gjendej në qytet familje që nuk kishte
dëgjuar për të, ndaj të gjithë ishin të pezmatuar.
Njëherë kur gati e mbytën me gurë, Buda kaloi
pranë tij. Angulimala qëndronte shtrirë në gjak dhe trupin e kishte me
plagë. “Si po ndihesh?” e pyeti Buda. Me të kishte edhe disa nxënës.
“Aq shumë të falënderohem”, belbëzoi Angulimala
duke i hapur sytë; “gurët e tyre po depërtojnë vetëm deri tek trupi im, por
jo edhe deri tek unë – kurse unë kam jetuar aq shumë vite e kurrë nuk e kam
njohur këtë fakt të thjeshtë.”
Buda atëher iu drejtohet pasuesve të vet më të
afërt: “Angulimala është zgjuar, është bërë Bramin, njohës.”
Kjo mund të ndodhë në moment – po qe se ekziston
mjaft energji për diçka të këtillë. Çështja bëhet e vështirë, në të vërtetë
e pamundshme, vetëm nëse energjia nuk është e pranishme. I tërë sistemi i
Yogës ka vetëm një qëllim: të krijohet energji e mjaftueshme për
transformim. Po ashtu, edhe ushtrimet tantrike dinamike e dëshirojnë vetëm
një gjë: të krijojnë tepricë energjitike, ashtu që fuqia e brendshme të
bëhet vërshimë. Vetëm pas kësaj, ju bëheni ose vërtet të mirë ose vërtet të
këqij.
Isai tha: “Njëra prej tyre e ka devijuar rrugën,
dhe atë mu ajo më e madhja.”
Vetëm ata që janë të mëdhenj, që janë më të
mirët, njëherë kanë për të devijuar nga rruga. Mëkatarët janë njerëzit më të
bukur në botë, edhe pse, natyrisht, kanë shkuar në kahjen e kundërt. Por,
jo: ata mund të bëhen shenjtorë kur të duan, gati si në lojë. Tejet të bukur
janë edhe shenjtorët edhe mëkatarët, gjersa shëmtia u takon vetëm atyre të
mesit. Dobësia është i vetmi objekt turpi që ekziston: kur nuk keni kurrfarë
energjie në vete, kur jeni barrë e vdekur, kufomë që lëvizë dosido...
Por pse mu ata më të mirët duhet të devijojnë
nga rruga? Pse mu ata e humbasin rrugën? Këtu ekziston një fshehtësi e vogël
që duhet të kuptohet. Procesi i rritjes është i tillë që ju në radhë të parë
duhet të realizoni ego tejet unike. Po qe se egoja juaj nuk është në plotni
e dendësuar, përkushtimi nuk është i mundur. Duket paradoksale, por kështu
qëndrojnë gjërat. Së pari duhet të keni diçka – që të mund t’i jepni dikujt.
Kurrë nuk keni për të arritur gjer tek përkushtimi nëse nuk keni realizuar
diçka që është e denjë të jepet. Por edhe si kishit për të dhënë diçka që
nuk e keni?
Pasaniku mund të hjek dorë nga pasuria e tij,
por çfarë lypsari do të mund të bënte? Çfarë ai mund të hedh nga vetja?
Dijetari i madh mund ta hedhë diturinë e tij intelektuale, por çfarë një i
topitur kishte për të dorëzuar? Si ka për ta hedhur ai atë që s’e ka? Nëse
keni dituri, ju atë mund ta hidhni dhe të bëheni të përunjur, por nëse jeni
të paditur, çfarë keni për të mohuar?
Sokrati mund të thotë: “Unë nuk di asgjë”. Kjo
është ajo pjesa e dytë e së vërtetës: së pari ka ditur aq shumë, por: më në
fund e ka kuptuar kotësinë e diturisë. Por kjo njohje iu vjen vetëm njerëzve
të madhësisë së Sokratit. Intelekti duhet të ushtrohet, njeriu duhet të
arrijë dituri dhe ego që është plotësisht e kristalizuar – prej kësaj
përbëhet pjesa e parë e jetës. Kur të gjitha i keni mbërritur, atëherë
mohojini. Vetëm atëherë jeni në gjendje që diçka të hidhni nga vetja. E
dallimi është vërtet i madh.
Edhe skamnori në rrugë edhe Buda në rrugë janë
lypsarë, por kualiteti i tyre dallon: Buda është lypsar sipas vullnetit të
tij personal. Askush nuk e ka detyruar për këtë – kjo është liria e tij. Ai
i ka shijuar të gjitha, ka provuar shumëçka, e ka ndier aromën e pasurisë,
dhe në fund e ka njohur fuqinë e tillë sesa e cekët dhe e pakuptimtë është.
Ai është lypsar shkaku se e ka kuptuar idiotizmin e kësaj bote, marrëzinë e
mbretërive tokësore. Lypësia e tij posedon pasuri të pamarrur me mend në
vete – në krahasim me Budën, asnjë mbret nuk është ashtu i pasur, meqë
secili akoma është në gjysmë të rrugës, gjersa Buda e ka mbyllur rrethin e
vet.
Kurse lypsari nga rruga kurrë nuk e ka shijuar
pasurinë, dhe lypësia e tij është bosh. Si ai mund të heqë dorë nga dëshirat
të cilat kurrë nuk kanë qenë të plotësuara? Si ai mund të pohojë se pallatet
janë të pakuptimta, se pushteti është i padobishëm? – kur lypsari nuk ka
përvojë kur në pyetje janë këto gjëra. Prej nga atij guximi që të thotë sesi
gratë e bukura janë teveqele? Ai nuk ka lidhje sesi gjërat qëndrojnë. Vetëm
përvoja e drejtpërdrejtë mund t’i ndihmojë të mbledhë guxim dhe të heqë dorë
nga të gjitha. Pa përvojë, ju vetëm mund të ngushëlloheni me racionalizime –
shumë lypsarë këtë e bëjnë, lypsarë në kuptimin bukfal dhe figurativ.
Po qe se nuk keni qenë me ndonjë grua të bukur,
prej nga tek ju guximi të pohoni: “Trupi është vetëm trup dhe asgjë më
tepër. Ai është i vdekshëm dhe ka për t’u thërrmuar herët a vonë!” Sakaq,
thellë në ju, dëshira edhe më tej gjallon. Vetëm pas përvojës, dëshira zë të
zbehet. Pa njohje – krejt çka i thoni vetes është ngushëllim dhe asgjë më
tepër. Lypsari dhe skamnori mund ta bindin veten se nuk ka gjë prej
pallateve, por sidoqoftë, ata e dinë se diçka në krejt këtë megjithatë
ekziston - përndryshe, përse të gjithë do të ngjiteshin pas pasurisë si
mizat në mjaltë? Lypsari është gati i çmendur pas gjërave të tila: në
ëndrrat e veta ai e sheh veten se si shëtit nëpër pallatet madhështore, se
si rri në fron dhe me lëvizjen e dorës i lumturon apo i fatkeqëson masat e
gjera popullore. Por, jo: posa të zgjohet, fytyra ndryshon, dhe dëgjohet
zëri që lajmëron: “Unë nuk kam dert, çfarë dreq pasurie – unë kam hequr dorë
nga të gjitha!” Ngushëllimet e tilla e të ngjashme jo që janë vetëm të
padobishme; lirisht mund të thuhet se ato fshehin rrezik të paparë në
vetvete.
Në pjesën e parë të jetës një person i pjekur
duhet ta realizojë egon, kurse në pjesën e dytë - vetëm kur rrethi të jetë
skicuar - ai duhet të hedhë krejt çka ka arritur.
Fëmija rritet vetëm kur i kundërvihet ndikimit ë
prindërve, kur iu del nga dora, kur e ngreh zërin e vet përkundër vullnetit
të tyre – me të gjitha këto mënyra, fëmija e arrin pjekurinë,
individualitetin dhe fortësinë e egos. Nëse vazhdon të jetë i varur nga
prindërit dhe të qëndrojë nën banrrën e tyre, ai kurrë nuk ka për t’u bërë
qenie e pavarur. Ai duhet që në një momet të devijojë nga rruga, të humbasë.
Me fjalë të tjera, fëmija thjesht duhet të bëhet i pavarur, kurse dhembja
është pjesë përbërëse e asaj rritjeje. Këtu është lufta, e vetëm nëse
luftoni, ju e ndieni se JENI. Dhe kjo është ai rrethi për të cilin gjithë
kohën po ju flas: nëse e ndieni se jeni, kundërviheni me fuqi më të madhe,
dhe sa më e madhe të jetë fuqia, aq më shpejt bëheni, aq më thellë e ndieni
“UNË JAM”. Fëmija e arrin pjekurinë e plotë individuale vetëm pasi të jetë
liruar nga çdo varësi. Për këtë pavarësim ai vërtet duhet ta humbasë rrugën.
Ndoshta mëkatari kërkon pavarësi nga shoqëria,
nga nëna dhe babai – por ai të gjitha këto gjëra i dëshiron – pavarësinë,
individualitetin, egon dhe pjekurinë – në një mënyrë plotësisht të gabuar.
Edhe shenjtori kërkon pavarësi, por mënyra të cilën e ka zgjedhur është
plotësisht në rregull. Mënyrat janë të ndryshme, por ajo e gabuara gjithnjë
është shumë më e lehtë. Është vështirë të jesh shenjtor, meqë kjo do të
thotë se njeriu së pari duhet të bëhet mëkatar. Provoni ta fuqizoni aftësinë
tuaj të kuptimit: për t’u bërë mëkatarë nuk është e domosdoshme që së pari
të bëheni shenjtorë, por nëse dëshironi të jeni shenjtorë, atëherë në fillim
duhet të gaboni, të humbisni, të devijoni nga rruga. Nëse kjo rrugë hyrëse
nuk ekziston, shenjtëria juaj ka për të qenë shumë e varfër, e pagjak, e
hirtë – kurrfarë jete nuk do të ketë në të. Shenjtëria juaj do t’i ngjajë
një korite të thatë, e jo lumit që vërshon dhe kaltërson çdo gjë përreth.
“Njëra prej tyre e ka devijuar rrugën, dhe atë
mu ajo më e madhja.”
Sa jam i njoftuar lidhur me këto gjëra, fjala
“më e madhja” në botën e dhenve domethënë si edhe “më e mira”. Delja më e
madhe është delja më e mirë: ajo kushton më shumë, jep më shumë lesh, ka më
tepër mish, e të tjetra e të tjera. Nëse delen e tillë e shitni, keni për të
fituar shumë. Sa më e madhe aq më e mirë. Dhe vërtet, delja më e madhe
domethënë delja më e mirë – kurse më e madhja është arratisur. Simbolika
është e dukshme.
Bariu... “...i lë të nëntëdhjetë e nëntë
delet...” se ato nuk janë të vlefshme.
Pse Isai në tregimet e veta gjithmonë i përmend
bariun dhe delet. E veçanërisht – përse e përdorë këtë simbolikë në këtë
tregim? Tufa më e madhe e mendjeve mesatare jeton në kope – si dhentë.
Shikoni sesi lëvizin dhentë nëpër ndonjë livadh – do të ju duket se kanë tru
të përbashkët: sikur nuk kemi të bëjmë me jetëra individuale. Dhentë palohen
njëra për tjetrën, mbështeten, gjithmonë në frikë se mos po mbeten vetëm.
Për këtë, lëvizin ekskluzivisht nëpër tufa.
Njëherë kam dëgjuar: një mësues e ka pyetur
vogëlushin, babai i të cilit ishte bari: “Thuajmë, vogëlush... Nëse i ke
dhjetë dele, dhe nëse në ndonjë rrethanë njëra prej tyre kërcen në greminë,
sa dhen kanë për të mbetur në jetë?”
“Asnjë”, shkrepi vogëlushi si pushka e ngrehur.
“Po për çfarë po flet ti?” – u habit mësuesi.
“Ky është problem aritmetike. Shiko: i ke dhjetë dele, dhe vetëm njëra e
vetme kërcen – sa atëherë po mbesin?
“Asnjë”, e përsëriti djaloshi. “Ju ndoshta e
njihni aritmetikën, por nuk po i njihni dhentë. Ato gjithmonë lëvizin në
grigjë: nëse njëra hidhet në greminë, të gjitha kanë për të rënë në të.”
Bariu e ka lënë pas vetes tërë grigjën - nëntëdhjetë e nëntë
dele - dhe ka filluar kërkimin e asaj deles së ikur e cila vlen më së
shumti.
Vazhdon...
(1)
(2)
(4)
|
