Tė humburit e dorės
Nė kuadėr tė njė seminari qė e kam themeluar
vetė, nė Londėr, nė ēdo dy-tre vjet mbaj ligjėrata. Me rastin e njė prej
qėndrimeve tė mia, dr. Evelin Flit, drejtoreshė e seminarit, ma rrėfeu njė
artikull tė njė gazete angleze rreth forcės sė sugjestionit. Njė njeri mė
shumė se dy vjet, pandėrprerė, ia drejtonte ndėrdijes sė vet sugjestionin
vijues: "Do ta jepja krahun e djathtė pėr ta shėruar time bijė". Fėmija i
tij ishte i sėmurė nga njė lloj i rėndė i artritisit dhe nga njė sėmundje e
pashėrueshme, por e lehtė e lėkurės. Meqenėse mjekėve nuk u shkonte pėr dore
qė t'ia lehtėsonin gjendje e saj, babanė ė dėrmonte dhembshuria e fortė, e
pėrcjellė me dėshirė tė papėrshkruar pėr shėrim tė fėmijės sė vet, tė cilin
ai e shprehte nėpėrmjet sugjestionit tė cekur. Nė artikullin e gazetės mė
tej thuhej se, njė ditė, kjo familje pati fatkeqėsi komunikacioni. Dhe,
babait, i cili e drejtonte automobilin, ia amputuan krahun e djathtė mu nė
shpatull. Tė nesėrmen tė gjitha simptomat e sėmundjes iu zhdukėn, sė bijės.
Kini kujdes qė ndėrdijes suaj t'i jepni vetėm
sugjestione frymėzuese, shėruese dhe qetėsuese. Mbani mend se me ndėrdije
nuk guxojmė tė mahitemi, sepse ajo gjithnjė na kupton tekstualisht.
Si ta zhdukim frikėn me anė tė autosugjestionit?
Autosugjestioni ėshtė proces ku individi
vetvetes ia imponon njė mendim, tė caktuar. Herbert Parkin, nė doracakun e
vet tė shkėlqyeshėm mbi sugjestionin, e shėnon ngjarjen interesante dhe
humoristike me sa vijon: "Njė banor i Nju Jorkut me aeroplan arrin nė
Ēikago. Shikon orėn (njė orė mė tepėr nė krahasim me kohėn ēikagase) dhe i
thotė shokut tė vet ēikagas se ishte mesdita. Nikoqiri nga Ēikagoja, duke
harruar dallimin e kohės ndėrmjet Nju Jorkut dhe qytetit tė vet, Ēikagos,
njujorkasit i thotė se ishte shumė i uritur dhe se domosdo duhej tė shkonte
pėr tė drekuar".
Autosugjestioni, nė mėnyrė tė ngjashme, mund tė
pėrdoret nė luftė kundėr frikės dhe gjendjeve tė tjera negative tė mendjes.
Njė kėngėtare e re ishte ftuar nė audicion. Ishte gėzuar pa masė pėr rastin
e ri qė i ishte dhėnė. Mirėpo, tri herė me radhė kishte dėshtuar nga frika.
Edhe pse kishte zė tepėr tė mirė, pandėrprerė i thoshte vetes: "Ndoshta nuk
do t'u pėlqejė kėndimi im. Do tė bėj ēmos, por me siguri nuk do tė mė
pranojnė". Ndėrdija e saj mishėrohet me autosugjestionin negativ, e kupton
atė si urdhėr dhe shndėrrohet nė pėrjetim tė drejtpėrdrejtė. Mirėpo,
megjithatė, kėngėtarja problemin e vet e kishte zgjidhur me ndihmėn e kėsaj
teknike:
Tri herė nė ditė tėrhiqej nė dhomėn e vet.
Vendosej me komoditet nė kolltuk. Qetėsohej thellė dhe i mbyllte sytė.
Pastaj e qetėsonte mendjen, por edhe trupin. Palėvizshmėria fizike ėshtė e
pėrshtatshme pėr pasivitetin mendor, me ē'rast mendjen e njeriut e fut nėn
ndikim mė tė plotė tė sugjestionit. Kjo vajzė mė tej pandėrprerė pėrsėriste:
"Jam e qetė, e drejtpeshuar, e sigurt. Zėri im ėshtė i bukur dhe stabil".
Kėto fjali, lehtas i pėrsėriste pesė deri nė dhjetė herė. Tėrė veprimin e
kryente, siē u tha, tri herė nė ditė, ndėrsa njė herė mu para se tė binte nė
gjumė. Kah fundi i javės e ktheu sigurinė dhe vetėbesimin, kėshtu qė nė
audicionin pasues, interpretimi i saj ishte fenomenal.
Pėrsėritja e aftėsisė sė kujtesės
Njė grua, 75-vjeēare, kishte shprehi t'i thoshte
vetes: "Po e humb kujtesėn". Sipas kėshillės sė njė dashamiri, filloi tė
ushtronte i ashtuquajturin sugjestion tė indukuar, gjegjėsisht tė pėrsėriste
disa herė: "Kujtesa ime qė nga dita e sotme dukshėm ėshtė pėrmirėsuar. Nė
ēdo ēast dhe nė ēdo vend do tė jem nė gjendje tė rikujtoj ēdo gjė qė mė
nevojitet. Pėrjetimet e reja do t'i kem tė qarta dhe tė pėrcaktuara, si dhe
lehtė do t'i mbaj mend. Sa herė qė do tė provoj ta thėrras tė kujtuarit, ai
do tė lajmėrohet nė formė tė rregullt e tė patjetėrsuar. Ēdo ditė vėrej
pėrparim tė dukshėm dhe sė shpejti kujtesėn do ta kem mė tė mirė se kurrė
deri mė tash". Pas tri javėsh kujtesa dhe disponimi i saj ishin plotėsisht
tė pėrtėrirė.
Si tė tejkalohen vetitė e kėqija tė karakterit?
Shumė prej nesh nė ēastet kur jemi tė ngacmuar
ose kur jemi tė padisponuar, vėrejmė se kėsofarė gjendjesh janė tejet tė
pėrshtatshme pėr autosugjestion. Po qė se gjatė gjithė muajit fjalia vijuese
vėrtet pėrsėritet tri ose katėr herė nė ditė: nė mėngjes, nė drekė, para
mbrėmjes, si dhe mu para fjetjes, arrihen rezultate mahnitėse: "Nga ky
moment do tė jem mė i disponuar. Lumturia, kėnaqėsia dhe gėzimi po bėhen
gjendje normale tė mendjes sime. Nga dita nė ditė, gjithnjė e mė tepėr ndjej
mirėkuptim dhe dashuri ndaj tė afėrmve. Qė nga ky ēast do tė jem i
disponuar, ndėrkaq njerėzit qė mė rrethojnė do tė nxiten nga ky disponim
imi".
Fuqia konstruktive dhe rrėnuese e sugjestionit
Disa shembuj dhe vėrejtje nė lidhje me
heterosugjestionin. Heterosugjestioni ėshtė sugjestion i ushtruar nga dikush
tjetėr. Fuqia e sugjestionit gjithmonė ka pasur rol tė rėndėsishėm anembanė
botės, ndėrsa nė disa vise paraqet bazėn e religjionit.
Sugjestioni mund tė pėrdoret pėr vendosjen e
kontrollit dhe tė mbikėqyrjes sė vetvetes. Bile, madje edhe kontrollin e
plotė tė tė gjithė atyre qė nuk i njohin ligjet e mendjes sė njeriut. Nė
formėn e vet konstruktive, sugjestioni ėshtė mahnitės dhe jep rezultate tė
shkėlqyeshme. Nė aspektin e tij negativ, ai paraqet formulėn mė rrėnuese tė
mendjes sė njeriut, e cila si pasojė ka mbarimin total, mjerimin, vuajtjen,
sėmundjen dhe fatkeqėsinė.
A e keni pėrfituar ndonjėrin prej kėtyre
sugjestioneve?
Secili prej nesh, qė nga fėmijėria mė e hershme,
kemi qenė ose jemi nėn sulmin e sugjestioneve tė shumta negative. Duke mos
ditur si t'i qėrojmė hesapet me to, mė sė shpeshti ato i pranojmė nė
heshtje. Ja disa prej sugjestione tė tilla negative: "Nuk je i aftė pėr
kėtė! Ti kurrė nuk do tė bėhesh njeri! Nuk guxon. Do tė mbarosh! Nuk ke
kurrfarė tiparesh! Nuk ke tė drejtė! Nuk ka efekt! Nuk ėshtė e rėndėsishme
se ēka di, por kė e njeh! Nuk ka efekt edhe ashtu pėr askė nuk ka rėndėsi!
Tashmė je shumė i plakur! Jeta ėshtė gjithnjė e mė e vėshtirė! Jeta ėshtė
vuajtje e paskajshme! Dashuria ėshtė marrėzi e zbrazėt! Tėrhiqu, sepse kurrė
nuk do tė kesh sukses! Sė shpejti do tė mbetesh pa para! Ruaju, do ta fitosh
ndonjė virus! Askujt nuk mund t'i zihet besė..."
Nė kėtė mėnyrė pėrshtypjet e fituara gjatė
fėmijėrisė krijojnė shembuj tė sjelljeve qė mė vonė na shkaktojnė mossuksese
tė shumta nė jetėn tonė personale e shoqėrore. Mėnyra e vetme pėr t'u
shėruar nga kėto ėshtė pėrdorimi i sugjestionit si metodė terapike,
gjegjėsisht si mjet pėr shkatėrrimin e prangave verbale tė kushtėzimit, si
hapje e rrugėve tė zhvillimit tė shprehive pozitive.
Secili ėshtė i aftė ta mposhtė sugjestionin
negativ
Nė gazeta pėr ēdo ditė paraqiten artikuj tė
shumtė qė mbjellin frikė, shtrėngim, mėrzi, shqetėsim, si dhe kob. Po qe se
i pranoni kėto mendime mund t'ju shkatėrrojnė ēdo dėshirė tė jetės. Mirėpo,
tė armatosur me njohuri tė autosugjestionit krijimtar, konstruktiv, me
lehtėsi do tė mund ta pėrballoni ēdo rrezik.
Pandėrprerė shqyrtojeni secilin sugjestion
negativ qė mund t'jua drejtojė ndonjėri nga tė afėrmit tuaj. Askush nuk
duhet pranuar sugjestionin rrėnues. Secili prej nesh gjatė fėmijėrisė dhe
gjatė rinisė mjaft ka pasur kėso qėndrimesh. Nėse e shikoni tė kaluarėn
tuaj, atėherė do ta keni tė qartė se prindėrit, dashamirėt, arsimtarėt dhe
kolegėt tuaj me tė gjitha forcat janė pėrpjekur qė me sukses ta zhvillojnė
betejėn e futjes nėn ndikim tė sugjestioneve negative. Mjafton qė sė paku
vetėm njė ēast tė thelloheni nė ato qė ju kanė thėnė nė mėnyrė qė ta kuptoni
thelbin e tyre. Duke ju frikėsuar, ata kanė pėr qėllim qė t'ju mbajnė nėn
kontrollin e tyre.
Si mund ta mbysė njeriun sugjestioni?
Ja njė shembull: "Kushėriri im, gjatė qėndrimit
tė tij nė Indi, Vizitoi njė njeri qė merrej me parashikime telepatike. Ai,
duke shikuar nė sferėn e qelqit, ia zbuloi njė sėmundje tė zemrės dhe ia
parashikoi vdekjen gjatė kohės sa do tė qėndrojė hėna e re e ardhshme.
Kushėriri u kthye nė shtėpi dhe tė gjithėve nė familje u tregoi pėr kėtė
parashikim, madje e kishte shkruar edhe testamentin. Sugjestioni i fuqishėm
ia pushtoi ndėrdijen, sepse ai iu dorėzua atij. Nė besim mu rrėfye se ky
parashikues posedonte aftėsi mbinatyrore, gjė qė njerėzve nga largėsia mund
t'u bėnte ndonjė tė mirė a ndonjė tė ligė.
Kushėriri vdiq ashtu siē i qe paralajmėruar,
duke mos ditur se ai vetvetes ia kishte shkaktuar vdekjen. Besoj se secili
prej nesh mund tė rrėfejė diē tė ngjashme e tė marrė pėr ata qė besojnė nė
besime tė kota.
Tė shikojmė se ēka ka ndodhur nė tė vėrtetė, por
nė dritėn e njohurive tė fituara pėr mėnyrėn e tė vepruarit tė ndėrdijes.
Pra, ndėrdija pa kurrfarė rezerve e pranon secilin besim qė ia pėrcjell
pjesa e vetėdijshme e mendjes dhe menjėherė vepron nė pajtim me tė.
Kushėriri, kur e vizitoi parashikuesin, ishte njeri i lumtur, i shėndoshė, i
lėvizshėm dhe i fortė. Ky, ndėrkaq, nė mendje ia futi njė sugjestion tepėr
negativ tė cilin plotėsisht e pranoi. Kushėririn e kaploi tmerri. Nė mendjen
e tij pandėrprerė e bartte vdekjen e vet tė paralajmėruar. Tė gjithėve u
rrėfente se ēka i kishte ngjarė dhe se pėrgatitej pėr fund. Aktiviteti
kryesor, pra, ėshtė zhvilluar nė mendjen e tij, kėshtu qė shkaku i vdekjes
sė tij ishte pikėrisht tė menduarit e tij ose thėnė mė mirė pėrmbajtja e
mendimeve tė tij. Duke u frikėsuar nga vdekja dhe duke pritur atė, e
shkatėrroi trupin e vet.
Parashikuesi, qė ia kishte paralajmėruar vdekjen
nuk posedon kurrfarė fuqie tė mrekullueshme dhe se pėr kėtė ėshtė i
barabartė me secilin gur dhe me secilėn bimė nė fushė. Sugjestioni i tij
vetė mė vete nuk ėshtė nė gjendje tė shkaktojė atė qė ia sugjeron. Po t'i
njihte kushėriri im ligjet e mendjes sė njeriut, ka mundur ta hedhė poshtė
plotėsisht atė sugjestion negativ, ashtu qė fjalėve tė parashikuesit nuk do
t'u jepte kurrfarė rėndėsie. Sepse, siē ėshtė e njohur, qenia e njeriut
udhėhiqet vetėm nga mendimet dhe nga ndjenjat e veta tė lindura. Po tė
kishte vepruar drejt, parashikimi, si ndonjė shigjetė e brishtė, do tė thyej
nė muret e mendjes sė tij, duke mos i shkaktuar kurrfarė dėmi.
Nga kjo shihet qartė se sugjestionet qė na i
ofrojnė tė tjerėt mund tė kenė fuqi ndaj nesh vetėm nėse i pranojmė ato si
tonat. Autosugjestioni, nė tė vėrtetė, e ka fuqinė e vet vepruese. Porse,
nevojitet pėlqimi ynė mendor, atėherė sugjestioni bėhet pjesė pėrbėrėse e
procesit tonė tė tė menduarit dhe fillon tė ndikojė te ne. Duhet pasur
ndėrmend se secili njeri ėshtė nė gjendje ta gjejė zgjidhjen. Prandaj,
zgjidheni jetėn! Zgjidheni dashurinė! Zgjidheni shėndetin!
Vazhdon...
(1)
(2)
(3)
(5)
|