KAPITULLI 10
Papa polak ėshtė antikrishti!
22 shkurt 1986
paradite
Pyetja e parė
Muajin e kaluar,
Vatikani i ka sugjeruar mediat italiane katolike tė heshtin nė lidhje me
ekzistimin tuaj. Njė gjė e tillė nuk ka ndodhur as me terroristėt! Kjo
tregon se Papa ka frikė nga ju. Ju lutemi koment.
Papa dhe krerėt fetarė
tė tjera tė botės nuk kanė frikė prej terroristėve, por ata kanė frikė prej
meje. Arsyeja ėshtė se terroristėt nuk mund ti shkatėrrojnė shumė rrėnjėt e
tyre, nuk mund ta shkatėrrojnė shumė ekzistencėn e tyre. Ata mund tė vrasin
disa njerėz kėtu dhe atje, por ata nuk mund ti heqin interesat tėrėsisht.
Unė mund ta bėj kėtė.
Unė jam terrorist mė i
madhe pėr ta, edhe pse unė nuk jam terrorist. Unė jam absolutisht i
padhunshėm.
Frika e tyre ėshtė
kryesisht pėr shkak se ata janė duke qėndruar nė terren fiktiv. Ata nuk kanė
asnjė argument pėr tė ekzistuar, ata nuk mund tė japin ndonjė arsye pse ata
janė tė nevojshme. Dhe unė mund tė sigurojė ēdo arsyetim pse ekzistimi i
tyre ėshtė njė pengesė e madhe pėr progresin e njeriut, pėr ardhjen e njė
mbinjeriu. Ata i kanė frenuar njerėzit nė ēdo mėnyrė, me qėllim qė tė mund
ti shfrytėzojnė ata.
Dhe ata janė
shfrytėzuar pėr shekuj. Ata kanė pėrsėritur shpesh gėnjeshtrat e tyre nė
mėnyrė qė ato, pothuajse paraqiten si tė vėrteta.
Mendja e njeriut ėshtė
njė mekanizėm shumė misterioz: Nėse ju vazhdoni duke folur pėr diēka e cila
ėshtė absolutisht e pa bazė, e parė kjo nuk do tė dėgjohet, mandej do tė
qeshin nė lidhje me tė. Por nė qoftė se ju vazhdoni, duke mos u mėrzitur se
a qeshin nė lidhje me tė apo injorohet, sė shpejti ajo do tė bėhet serioze:
Nuk duhet tė ketė diēka nė tė nėse njeriu ėshtė aq kėmbėngulės. Dhe nė
qoftė se kjo vazhdon pėr shekuj, ju plotėsisht harroni se fillimet e
religjionit burojnė nga frika.
Njeriu filloi ta
krijojė zotin nga frika - jo nga njohuria, jo nga dashuria. Ai ishte i
rrethuar nga kafshėt e egra ishte qenia mė e pafuqishme nė tokė. Gjatė
natės kur ishte errėsirė ai ishte vazhdimisht nė rrezik pėr tė qenė i
sulmuar. Kėshtu qė kur u zbulua zjarri pėr herė tė parė, ai u bė njė zot -
nė Indi ende e adhurojnė zjarrin - sepse atėherė njeriu mund tė bėjė njė
zjarr tė madh, njė hapėsirė tė ndezur, dhe tė qėndrojė afėr zjarrit. Kafshėt
kishin frikė nga zjarri, ishte i ngrohtė, kishte dritė, mė nuk kishte frikė
shtazėt nuk mund tė afroheshin, nuk mund tė vinin pranė - natyrisht,
zjarri u bė njė zot.
Nė librin mė tė vjetėr
nė botė, RIGVEDA, lutjet mė tė shumta iu janė kushtuar zotit tė zjarrit se
ndonjė zoti tjetėr. Dalėngadalė, gjithnjė e mė shumė perėnditė janė futur
brenda. Nėse doni tė shihni gjithė skenėn e zotave, ju duhet tė shikoni nė
historinė - dhjetė mijė vjeēare tė zhvillimit tė religjionit nė Indi, pėr
shkak se ėshtė vendi ku feja e parė filloi.
Ata kanė tridhjetė e
tre milion zota. Ēdo gjė qė ishte mbrojtėse u shndėrrua nė njė zot. Ēdo
gjėje qė ata iu frikėsoni, kanė bėrė njė zot nga ajo - si njė mitosje. Ata
filluan ti adhurojnė retė, ata filluan ti adhurojnė lumenjtė - pėr shkak
se lumenjtė janė tė rrezikshme; pėrmbytjet do tė vijnė. Nė qoftė se ata i
adhurojnė lumenjtė, atėherė ndoshta pėrmbytjet nuk do tė vijnė. Ata filluan
ta adhuronin diellin, sepse ata zbuluan se dielli ju jep ngrohtėsi, jetė, ju
zgjon nga nata. Natė kishte qenė njė terror pėr miliona vjet.
Origjina e religjionit
ėshtė nė frikė.
Nuk ėshtė koincidencė
qė India ėshtė vendi mė i lashtė religjioz - dhe mė frikacaku, pėr dy mijė
vjet ata kanė qenė skllevėr. Ēfarė mund tė bėjnė njerėzit qė janė kaq
frikacak dhe qė kanė nevojė pėr tridhjetė e tre milion zota pėr ti mbrojtur
ata? Grupe tė vogla njerėzish e pushtuan njė vend kaq tė madh, i cili ėshtė
pothuajse njė kontinent, pa asnjė rezistencė. Frika ishte e madhe.
E vėrteta e njėjtė
kishte ngjarė edhe me religjionet e tjera qė kanė ardhur mė vonė: ato
bazohen nė frikė.
Njeriu e krijon Zotin
sipas shėmbėlltyrės sė tij. Edhe pse Bibla thotė se Zoti e krijoi njeriun nė
imazhin e tij, vetėm e kundėrta ėshtė e vėrtetė. Dhe kjo ėshtė aq e qartė:
nė qoftė se Zoti e krijoi njeriun nė imazhin e tij, a mendoni se njeriu ka
ndonjė gjė qė mund tė provojnė se ai ėshtė imazhi i Zotit? Zoti ėshtė i
plotfuqishėm, Zoti ėshtė kudo i pranishėm, Zoti ėshtė e gjithė - njohuria e
ditur - e shkuara, e tashmja, e ardhmja. Ēfarė kualiteti keni ju?
Jo, vetė ideja ėshtė e
gabuar.
Realiteti ėshtė,
njeriu i krijoi Perėndinė sipas shėmbėlltyrės sė vet.
Kjo ėshtė arsyeja pse
zoti kinez do tė ketė njė fytyrė kineze; zoti hindu do tė ketė njė fytyrė
hindu, ngjyrė hindu; zoti japoneze do tė duket japonez, flet japonisht.
Unė kam dėgjuar... pas
luftės sė dytė botėrore, njė gjeneral gjerman dhe njė gjeneral anglez ishin
takua rastėsisht nė njė plazh ku ata kishin qenė nė njė pushime. Ata u bėnė
miq - ata ishin nė tė njėjtin profesion prej kasapėve dhe vrasėsve.
Gjenerali gjerman e
kishte pyetur: Vetėm njė gjė qė nuk po mund ta kuptoj: pse ne ishim mundur?
Ne ishim mė tė fortė se ju.
Gjenerali anglez qeshi
dhe tha: Unė do tju tregoj arsyen. Ne iu lutėm Zotit pėr fitore.
Gjermani qeshi; ai i
tha: Kjo ėshtė absurde, sepse edhe ne iu kemi lutur Zotit pėr fitore
gjithashtu.
Anglezi i tha: Nė
cilėn gjuhė? Zoti kupton vetėm anglisht dhe ju duhet tė ketė qenė se i jeni
lutur gjermanisht. Kjo e tregon arsyen pse keni humbur!
Papa ėshtė sigurisht i
frikėsuar. Ky nuk ėshtė kualitet i njė njeriu religjioz - tė informojė
mediat, lajmet se ata nuk duhet tė shkruajnė as pėr mua ose kundėr meje, as
pozitivisht as negativisht, se ata nuk duhet pėrmendin as emrin tim as
praninė time. A mendon ai se unė kam nevojė pėr lajme media qė prania ime tė
ndjehet? Frika e tij ėshtė dėshmi se prania ime ėshtė tashmė duke u ndjerė,
edhe pse unė nuk jam atje.
Ai ishte nė Indi: unė
e pėrshėndeta atė, dhe unė i kundėrshtova shovinistėt hindu qė ishin kundėr
tij nė mėnyrė tė shėmtuar politike: marshime proteste, parulla, duke hedhur
gurė, parandalimin e takimeve tė tij, pengimin e takimeve tė tij. Unė isha i
vetmi person nė Indi qė publikisht i kundėrshtova shovinistėt hindu. Unė iu
thashė: Ju jeni duke bėrė diēka tė shėmtuar. Nėse papa nuk ka tė drejtė,
ftojeni atė nė ēdo qytet qe ai e viziton, respektojeni, ai ėshtė mysafiri
ynė. Dėshironi mirėseardhje, dhe sfidojeni pėr diskutim pėr ēėshtjet
fondamentale tė fesė. Kjo do tė jetė shumė mė njerėzore, shumė mė
inteligjente. Dhe dėshmojani se ai ėshtė gabim. Gurėt e juaj nuk mund tė
dėshmojnė se ai ėshtė gabim, protestat e juaja nuk mund tė dėshmojnė se ai
ėshtė gabim. Gurėt dhe protestat e juaja vetėm dėshmojnė se ju po
frikėsoheni.
Shpresoj se papa do tė
jetė bujar.
Ai duhet tė sillet me
mua, nė mėnyrėn se si unė jam sjellė me tė. Por ai tashmė ka filluar tė
sillet keq. Ai ėshtė dashtė ti thotė tė gjitha mediave: Tė jeni tė
pranishėm, se ne do ti diskutojmė ēėshtjet fondamentale. Kjo ėshtė njė
ēėshtje qė duhet hulumtuar, hetuar e vėrteta. Kjo nuk ėshtė ēėshtje e
fitores sime personale apo fitores sė ti personale ne jemi tė
parėndėsishėm. Realiteti ėshtė se e vėrteta duhet tė jetė e ditur, se
njerėzit duhet tė vijnė pėr ta kuptuar se ēfarė ėshtė e rreme dhe ajo qė nuk
ėshtė e rreme. Le ti ftojė njerėzit.
Kjo ėshtė thjesht
politikė e shėmtuar pėr tju thėnė mediave... e nė Itali pothuajse e tėrė
media ėshtė katolik. Por mos tė shqetėsohet, mediat do tė duhet tė marrin
njė qėndrim ose pėr ose kundėr - askush nuk mund tė lihen nė mes. Dhe tashmė
ajo ka ndodhur ....
Para se Papa ti
kishte informuar mediat, kompania televizive nga Italia erdhi nė Katmandu
pėr tė marrė intervistėn time. Ata kanė bėrė fragmentin mė tė gjatė
ndonjėherė, nėntėdhjetė minuta intervistė, dhe drejtori mė tha: Unė kurrė
nuk kam parė nė jetėn time njė pėrgjigje tė tillė. Trembėdhjetė milion
njerėz e kanė shikuar intervistėn nė televizion, dhe i gjithė vendi ėshtė e
ndarė nė dy pjesė. Njerėzit janė duke luftuar nė rrugė - pėr dhe kundėr - nė
restorante, kudo.
Ai mė pyeti: A jeni
njė lloj katastrofe? - Sepse vetėm kur ndodh ndonjė katastrofė e mėdha
ngjanė qė shumė njerėz ta shikojnė televizionin, nė tė kundėrtėn, kush
mėrzitet pėr religjionin?
Unė jam sigurisht njė
katastrofė katastrofė pėr tė gjitha fetė qė ekzistojnė, sepse unė dua ti
jap njė dimension krejtėsisht tė ri religjionit.
Unė dua qė religjioni
tė jetė absolutisht i paorganizuar.
Kjo ėshtė ēėshtje
personale e individit.
Dhe vetėm pėrmes
kėrkimit tuaj personal ju mund ta njihni tė vėrtetėn e jetės suaj,
ekzistencėn tuaj ... dhe kuptimin.
Nuk ka nevojė pėr
ndonjė prift pėr tė qėndruar nė mes jush dhe ekzistencės. Unė nuk dua qė
njeriu tė krijojė trillime, unė dua qė ai tė jetė mė shkencor, pėr tė
kėrkuar realitetin.
Zoti ėshtė trillim
ekzistenca ėshtė realitet.
Pėr mua nuk ka zot
tjetėr pėrveē ekzistencės, pėrveē jetės, pėrveē vetėdijes. E ju nuk duhet tė
qėndroni nė platformėn e rreme qė qėndron mbi gėnjeshtra. Sė pari ju e
krijoni Zotin, sepse ju keni bėrė njė pyetje tė marrė: Kush e krijoi botėn?
Pyetja ėshtė e marrė, sepse kushdo qė e krijoi atė, pyetje do tė mbetet
pėrsėri e njėjtė. Kush e krijoi ATĖ personalitet? Kėshtu Zoti numėr njė e
krijoi botėn, Zoti Numėr Dy e krijoi Zotin numėr njė, Zoti Numėr Tre e
krijoi Zotin Numėr dy.... Ky ėshtė njė regres i pafund, ju kurrė nuk mund tė
adhuroni njė pikė ku mund tė gjeni atė qė i krijoi tė gjitha.
Askush nuk e ka parė
Perėndinė - tė gjitha pėrkufizimet janė shpikje. Nė qoftė se kuajt do ta
kishin definuar Zotin ai do tė ishte njė kalė, njė kalė arab i mirė. Ai nuk
mund tė jetė njė njeri, sigurisht jo njė njeri, sepse njeriu i tillė ka qenė
njė dhimbje nė qafė pėr tė gjithė kuajt se ato janė tė ngopur, ata nuk mund
tė pranojė njeriun si njė zot.
Mė kujtohet njė fėmijė
i vogėl qė e kishte shprehi tė shkonte me tė atin nė park nė shėtitjen e
mėngjesit. Aty ishte njė statujė e Napoleon Bonapartit i ulur mbi kalin e
tij, dhe fėmija ishte i magjepsur gjithmonė. Ai shikonte lart, dhe pyeti:
Ēfarė ėshtė kjo?
Babai i shpjegoi se ai
ishte Napoleon Bonaparti, njė nga heronjtė e historisė.
Sė shpejti babait iu
dashtė tė transferohet nė njė tjetėr qytet. Djali tha se: Para se tė
shkojmė, kisha dashur ta shoh Napoleon Bonapartin. Babai e mori me vete
atje. Me lot nė sytė, djali i tha babait tė tij: O Atė, unė mund ta kuptoj
se Napoleon Bonaparti ėshtė njė hero i madh - por kush ėshtė ai njeri i ulur
nė tė? Ky budalla, vazhdimisht, njėzet e katėr orė nė ditė, ėshtė i ulur mbi
Napoleon Bonapartin tim.
Babai nuk ka mundur tė
besoj se ai ishte duke menduar se kalė ishte Napoleon Bonaparti! Por fėmijėt
i kanė vetė vizionet e tyre, vetė idetė e tyre.
Ka treqind religjionet
nė botė, dhe ēdo fe e ka njė pėrkufizim tė ndryshme tė Perėndisė. Sigurisht,
treqind pėrkufizime nuk mund tė jetė tė vėrteta. Por, treqind pėrkufizime
mund tė jenė tė pavėrteta - dhe ata janė tė pavėrteta. Kjo ėshtė vetėm pėr
shkak se ju e pranuat Zotin si krijues tė cilin ju e keni fiksuar. Tash ju
duhet tė definoni Zotin; tash ju keni pėr tė thėnė, kur ai e krijoi botėn.
Tė krishterėt thonė se
ai e krijoi botėn katėr mijė vjet para lindjes sė Jezu Krishtit. Unė supozoj
se duhet tė ketė qenė e hėnė, njė janar. Por shtrohet pyetja: katėr mijė
vjet mė parė, pėr pėrjetėsinė, ēfarė ishte kjo Perėndi duke bėrė? Ai duket
tė ketė njė djalė me tė vėrtetė dembel! Ai e mori pėrjetėsi vetėm pėr tė
vendosur pėr ta krijuar botėn, e pastaj ai e krijoi kėtė rrėmujė!
Njė prej shokėve tė mi
kishte shkuar nė udhėtim. Ai kishte kėrkuar prej rrobaqepėsit ti bėj njė
pallto tė bukur dimri po afronte, dhe ai kishte qenė nė nxitim. Ai i
kishte thėnė rrobaqepėsit: Bėje kėtė pėr njė javė. Dhe mos tė jetė e
ndėrlikuar; mos provo tė gjesh ndonjė arsyetim. Ke kohė njė javė pėr ta bėrė
kėtė pallto.
Rrobaqepėsi i kishte
thėnė: Unė mund ta bėj kėtė pėr njė ditė por vetėm shiko jashtė: Zoti e
krijoi botėn pėr gjashtė ditė, dhe ēfarė ėshtė bota? - Kjo ėshtė njė rrėmujė
totale! Nėse e bėjė pallton pėr njė javė, do tė jetė njė rrėmujė e plotė.
Kjo do tė jetė pėrgjegjėsia juaj. Unė jam njė rrobaqepės i varfėr, nėse
Perėndia nuk mund ta udhėheqė, si mund ta udhėheqė unė? Mė jepni kohė!
Palltoja do tė jetė gati, kur ju tė ktheheni nga udhėtimi, atėherė ajo do tė
jetė e pėrkryer.
Njė gėnjeshtėr duhet
tė mbėshtetet nga njė tjetėr gėnjeshtėr. Pėr sa ditė Zoti e ka krijuar
botėn? Pėr gjashtė ditė, sepse ditėn e shtatė ai u lodhur - Zot i madh! I
aftė pėr gjithēka, Zoti i gjithė-fuqishėm lodhėt pėr gjashtė ditė u
shpenzua, pėrfundoi! Qė atėherė ne nuk kemi dėgjuar asgjė rreth tij. Qė
atėherė ai ka qenė nė pushim, e diela nuk pėrfundoi kurrė.
Dhe tė gjitha kėto
gjėra janė kundėr gjurmimeve shkencore. Kjo tokė vetė ėshtė tė paktėn tre
milion vjet e vjetėr, pa thėnė asgjė rreth universit. Universi ėshtė i
pėrjetshėm, ai ka qenė gjithmonė aty, duke ndryshuar nė forma tė reja. Ēdo
ditė lindin yje tė reja, ēdo ditė yjet e vjetra vdesin. Nuk ka fillim dhe
nuk ka fund; kėshtu qė pyetja e ndonjė kreatori nuk ka rrjedhė kurrė.
Por ju krijuat njė
gėnjeshtėr; krijuat kisha dhe tempujt dhe sinagogat rreth kėsaj gėnjeshtre;
keni bėrė peshkopė, kryepeshkopė, papė, tė jenė ndėrmjetėsues nė mes jush
dhe gėnjeshtrės, dhe ju shpenzuat jetėn tuaj duke ju lutur diēkaje qė kurrė
nuk ka ekzistuar.
Tė gjitha fetė kanė
qenė destruktive pėr besimin tuaj. Ato kanė qenė shkatėrruese pėr kėrkimin
tuaj pėr tė vėrtetėn. Ato ju kanė mėsuar tė besoni, e jo tė pyetni. Ato ju
kanė dhėnė formula tė gatshme nė mėnyrė qė ju tė mos brengoseni rreth ndonjė
kėrkimi individual.
Leo Tolstoj ka njė
tregim, tregim tė mrekullueshėm, pėr tre fshatar tė paarsimuar, tė
paedukuar. Ata jetonin nė bregun e njė liqeni nė izolim total, nėn njė pemė.
Ata bėheshin shumė e mė shumė tė famshėm si shenjtorė.
Kryepeshkop i kishės
ortodokse ruse natyrisht ishte i zemėruar, sepse nė krishterim ju mund tė
jeni shenjtorė vetėm nėse jeni tė certifikuara nga Papa. Kjo ėshtė qesharake
qė njė i shenjt duhet tė jetė i certifikuar - sikur ėshtė ky njė titull, njė
shkallė nderit qė duhet tė akordohet nga njeriu. Fjala shenjt nė anglisht
vjen nga sanksion; ai ka pėr tu sanksionuar, certifikuar.
Kėta tre njerėz nuk
janė certifikuar dhe ata ishin bėrė tė shenjtė. Me mijėra njerėz shkoni tek
ata dhe nuk shkonin te kryepeshkopi. Ai nė tė vėrtetė ishte bėrė sekondar.
Vazhdon...
(1)
(2)
(3)
(5)
(6)
|