Murgu xhain nuk mund
ta prek njė femėr, nė fakt femra nuk duhet ti afrohet murgut xhain mė tepėr
se tetė hapa. Murgu budist nuk guxon ta prekė femrėn. Ka fe tė cilat nuk
lejojnė gratė tė hyjnė nė vendet e tyre fetare, apo ata kanė njė pjesė tė
ndarė: mashkulli ka pjesėn qendrore, gruaja ka njė cep tė vogėl - por tė
ndarė. Burrat nuk mund ti shohin ato, takim ėshtė i pamundur.
Shumė religjione, si
islami, kanė mbuluar fytyrat e grave tė tyre. Fytyrat e grave tė myslimanėve
janė bėrė tė bardha, sepse ato kurrė nuk e shohin dritėn e diellit. I gjithė
trupi i tyre ėshtė i mbuluar; fytyra e tyre ėshtė e mbuluar. Nė ēdo mėnyrė
tė mundshme
Gruaja nuk ėshtė e arsimuar, sepse arsimimi i jep njerėzve
lloje tė ēuditshme tė tė menduarit. Njerėzit fillojnė tė mendojnė, njerėzit
fillojnė tė argumentojnė.
Femrės nuk iu lejua tė
ketė asnjė karrierė tė paguar sepse kjo nėnkupton pavarėsi. Kėshtu qė ajo
ėshtė e shkėputur nga ēdo vend dhe kėnd i sigurt: dhe vetėm pėr kėtė arsye
tė thjesht qė ju tė jeni tė sigurt se djali juaj me tė vėrtetė ėshtė djali
juaj. Ata qė ishin me tė vėrtetė tė pushtetshėm pėr shembull mbretėrit
kishin nėpunės meshkuj tė kastruar, sepse ata lėviznin nėpėr pallat,
punonin, shėrbenin. Ata duhej tė ishin tė kastruar, pėrndryshe, ishte
rrezik
Dhe ishte rrezik, sepse ēdo perandor kishte njėmijė gra, shumė prej
tyre ai kur si kishte parė. Natyrisht ato do tė bien nė dashuri me dikė
por vetėm burrave tė kastruar iu ėshtė lejuar tė hynė nė pallat, kėshtu qė
edhe nėse ato janė dashuruar ato nuk kanė mundur tė lindin fėmijė. Kjo ishte
gjėja themelore.
Familja duhet tė
zhduket dhe ti jep vend komunės. Njė komunė do tė thotė se ne kemi
grumbulluara tė gjitha energjitė tona, tė gjitha paratė tona, ēdo gjė nė njė
pishinė tė vetme - e cilat ka pėr tu kujdesur pėr tė gjithė njerėzit.
Fėmijėt do t'i takojnė komunės, kėshtu qė nuk ka pyetje tė trashėgimisė
individuale.
Dhe ėshtė kaq
ekonomike... Unė kam parė nė komunat e mia: pesė mijė vetė ishin aty, qė do
tė thotė se do tė duheshin 2500 kuzhina nė qoftė se ata do tė kishin jetuar
ndaras dhe 2500 gra do ta kishin shpenzuar jetėn e tyre nė kuzhinė.
Aty ishte vetėm njė
kuzhinė pėr pesė mijė njerėz. Dhe vetėm pesėmbėdhjetė njerėz punonin aty.
Dhe mos harroni, ēdo grua nuk ėshtė njė kuzhiniere e mirė! Nė fakt,
gjellėbėrėsit mė tė mira janė gjithmonė burrat. Tė gjitha librat mbi gatimin
janė shkruar nga burrat, dhe nė tė gjitha hotelet e njohur qė ju do tė
gjeni, burrat janė gatuesit mė tė mirė.
Dy mijė e pesėqind
njerėz nuk janė nė gjendje tė bėjnė gatim tė mirė veē e veē, por pesė
kuzhinier pėr njėmijė njerėz nė komunė janė nė gjendje tė bėjnė ushqime mė
tė mira. Ajo mund ti lejoj mjekėt pėr tė parė nėse ajo qė ata hanė janė
hedhurina apo ushqime - shumica e njerėzve hanė hedhurina.
Pėr kualitetin e
ushqimit duhet tė vendosin mjekėt. Nė komunėn time pesėmbėdhjetė njerėz e
pėrgatisnin ushqimin, mjekėt e kontrollonin atė, higjienėn e tij, pastėrtinė
dhe vlerėn kalorike tė tij. Ai ėshtė ushqim qė duhet tė vlerėsohej. Salca
ėshtė njė gjė e vogėl, qė mund ti shtohet ēdo lloj tė ushqimit sa pėr shije
tė mirė. Ju nuk duhet tė hani hedhurina veē sa pėr shije dhe nėse hani
hedhurina, herėt a vonė ju do tė bėheni hedhurinė. Ka aq shumė hedhurina
rreth e pėrqark. Nėse shihni nė kokat e tyre ju do tė gjeni akullore, asgjė
tjetėr ... shpageta!
Ju nevojitet njė sasi
proporcionale, bilanc i llogaritur i ushqimit pėr tu plotėsuar tė gjitha
nevojat e juaja plotėsisht, ushqim qė e ndihmon vetėdijen tė rritet, ushqim
qė ju bėn mė tė dashur, mė tė qetė, ushqim qė shkatėrron zemėrimin tuaj,
urrejtjen tuaj. Ėshtė kimi e juaj se ndryshimi i ushqimit, dhe tė gjitha
kėto gjėra - zemėrim, urrejtje, dashuri, dhembshuri - janė tė lidhura me
kiminė tuaj. Aty duhet tė jetė njė kimist ta shoh se ēfarė lloj ushqimi
ėshtė duke iu dhėnė njerėzve.
Nėse i grumbulloni tė
gjitha energjitė tuaja, tė gjitha paratė tuaja dhe tė gjitha burimet tuaja,
ēdo komunė mund tė jetė e pasur dhe ēdo komunė mund tė kėnaqet nė jetė nė
mėnyrė tė barabartė.
Me rritjen e
individėve ritet edhe komuna krah pėr krah, shoqėria do tė zhduket, dhe me
shoqėri tė gjitha tė kėqijat e shoqėrisė janė krijuar.
Unė do tju jap njė
shembull. Vetėm nė Kinė ishte njė hap revolucionar i jashtėzakonshme i bėrė
para dy mijė vjetėsh. Mjeku duhej tė paguhej nga pacienti vetėm nėse
shėrohej, nėse pacienti mbetej i sėmurė, atėherė mjeku nuk paguhej. Kjo
duket shumė e ēuditshme. Ne e paguajmė mjekun kur jemi tė sėmurė, dhe ai na
bėn tė shėndosh pėrsėri.
Por kjo ėshtė e
rrezikshme, pėr shkak se ju jeni duke bėrė mjeku tė varur nga sėmundjet e
juaja. Sėmundja bėhet interes i tij: sa mė shumė njerėz qė janė tė sėmurė,
aq mė shumė ai mund tė fitojė. Interesi e tij nuk do tė bėhet shėndetit,
por sėmundja. Nėse tė gjithė mbeten tė shėndosh, atėherė mjeku do tė jetė i
vetmi qė do tė jetė i sėmurė.
Ata bėnė njė ide
revolucionare, praktike, qė ēdo njeri ta ketė mjekun e tij, dhe ndėrsa ai
mbetet i shėndetshėm ai ka pėr tė paguar mjekun ēdo muaj. Ėshtė detyrė e
mjekut pėr tė mbajtur atė tė shėndosh - dhe natyrisht ai do ta mbajė atė tė
shėndoshė, sepse ai ėshtė duke e paguar atė. Nėse ai bie i sėmurė, ai i
humbė paratė. Kur ka epidemi mjeku falimenton.
Tash pėr tash ajo
ėshtė vetėm e kundėrta. Mjeku kam dėgjuar tregimin kishte ardhė tek
Nasradin Hoxha dhe i kishte thėnė: Ti nuk ke paguar e unė pėrsėri e pėrsėri
po vij pėr ta pėrkujtuar se unė po e shėroj fėmijėn tėnd nga lija, e ti nuk
po dėgjon.
Nasradini i thotė: Ti
dėgjo mė mirė, pėrndryshe do tė padisė nė gjyq.
Mjeku i tha: Kjo
ėshtė e ēuditshme
unė po e shėroj fėmijėn tėnd.
Nasradini i tha: Po,
e di kėtė por kush e pėrhapi epideminė nėpėr tėrė qytetin? Fėmija im
atėherė tė gjitha parat qė i ke fituar duhet ti ndash me mua.
Ai kishte tė drejtė.
Fėmija e tij kishte bėrė njė punė tė madhe, dhe qė nga ajo ditė mjeku nuk u
kthyen pėrsėri pėr tė kėrkuar tė holla pėr trajtimin qė ia kishte bėrė
fėmijės. Kjo ishte e drejtė, dhe argumenti i Nasradinit ishte i saktė. Mjeku
kishte fituar mjaft nga epidemia.
Por ky ėshtė njė
sistem shumė i gabuar. Komuna duhet ta paguaj mjekun pėr ta mbajtur komunėn
tė shėndosh, dhe nėse dikush sėmuret nė komunė paga e mjekut shkurtohet.
Kėshtu shėndeti ėshtė biznes i doktorit, jo sėmundja. Dhe ju mund tė shihni
ndryshimin: nė Perėndim biznesi i mjekut quhet medicinė, i cili lidhet me
sėmundje. Nė Lindje ajo quhet ayurveda, qė do tė thotė shkencė mbi jetėn
jo mbi sėmundjen.
Puna kryesore e mjekut
duhet tė jetė qė njerėzit ti bėj tė jetojnė mė gjatė, ti bėj tė jetojnė tė
shėndetshėm, tė tėrė, dhe ai duhet tė paguhet pėr kėtė. Pra, ēdo komunė mund
ta pėrballojė shumė lehtė mbajtjen e mjekut, hidraulikut, inxhinierit - ēka
ėshtė e nevojshme. Kjo ėshtė pėrgjegjėsi e komunės tė kujdeset pėr ta - dhe
njerėzit qė i shėrbejnė komunės duhet tė jenė rotativ kėshtu qė nuk ka
pushtet qė lartėsohet pėrsėri.
Komiteti i komunės
duhet tė jetė rotativ, ēdo vit njerėzit e ri vijnė dhe tė vjetrit shkojnė,
nė kėtė mėnyrė askush nuk bėhet i droguar pėr pushtet. Pushteti ėshtė droga
mė e keqe pėr njerėzit kur iu bėhet varėsi; ajo duhet tė jepet, por nė doza
shumė tė vogla dhe jo pėr njė kohė tė gjatė. Le tė jetė rritja individuale
dhe le tė rritet komuna dhe harroni tė gjitha rreth shoqėrisė; mos luftoni
me tė. Mos thuani asgjė, Ne po krijojmė njė shoqėri alternative
Ne nuk kemi tė bėjmė
asgjė me shoqėrinė, le tė mbetet shoqėria ashtu siē ėshtė. Nė qoftė se
dėshiron tė jetojė do tė duhet ta ndryshojė mėnyrėn e vet, formėn e saj,
strukturėn e saj, dhe ajo do tė duhet tė bėhet njė komunė. Nė qoftė se do tė
vdesė, le tė vdesė. Nuk ka kurrfarė dėmi. Bota ėshtė e mbi populluar, ajo ka
nevojė vetėm pėr njė tė katėrtėn e popullsisė sė saj. Kėshtu qė kokat e
vjetra tė kalbura tė cilat nuk mund tė konceptojnė asgjė tė re, tė cilėt
janė absolutisht tė verbėr dhe nuk mund tė shohin se atė qė ata bėjnė ėshtė
e dėmshme dhe helmuese. Nė qoftė se ata kanė vendosur tė vdesin, atėherė le
tė vdesin nė heshtje. Mos i shqetėsoni ata.
Unė nuk ju mėsoj tė
bėheni rebel dhe revolucionarė. Unė dua qė ju tė bėheni shumė tė heshtur,
pothuajse transformues nėntokėsorė. Pėr shkak se tė gjitha revolucionet kanė
dėshtuar ... tani e vetmja mėnyrė e mundshme ėshtė qė ne tė bėjmė atė nė
mėnyrė tė heshtur dhe nė mėnyrė paqėsore se kjo mund tė ndodhė.
Ka gjėra qė ndodhin
vetėm nė heshtje. Pėr shembull, nėse i doni pemėt, ju nuk duhet tė shkulni
shkurre trėndafili pėr ēdo ditė pėr ti parė rrėnjėt e saj, pėrndryshe ju do
ta vrisni atė. Ato rrėnjė duhet tė mbeten tė fshehura. Ato heshturazi
vazhdojnė ta bėjnė punėn e tyre.
Njerėzit e mi kanė pėr
tė qenė vetėm si rrėnjėt: heshturazi do tė vazhdojnė tė bėjnė punė, duke
ndryshuar veten tuaj, do tė ndryshojė ēdokush qė ėshtė i interesuar; duke
pėrhapė metoda tė cilat mund tju ndryshojnė, krijoni oaza tė vogla, grupe
tė vogla, komuna tė vogla dhe komuna tė mėdha kudo qė ka mundėsi pėr to. Por
le tė ndodhin tė gjitha kėto gjėra shumė heshtur, pa krijuar ndonjė
pėrmbytje.
Individualiteti mund
tė ekzistojė vetėm nėse shoqėria vdes, ata nuk mund tė bashkėjetojnė. Ėshtė
koha qė shoqėria tė vdes, dhe ne do tė gjejmė mėnyra tė reja tė
bashkėjetesės e cila nuk do tė jetė formale, e cila do tė jetė mė e
pėrzemėrt. Familja e pengon kėtė, familjen e vizaton njė vijė kufitare rreth
ēdo fėmije. Ai thotė: Unė jam babai yt, kėshtu qė duhet tė mė duash. Unė
jam nėna jote, kėshtu qė duhet tė mė duash. Nėse ka nevojė, sakrifikoje
veten tėnde pėr familje.
Ideja e njėjtė ėshtė
projektuar nė njė shkallė mė tė madhe si komb: Ky ėshtė populli yt. Nėse ai
ka nevojė pėr ty, sakrifikoje veten.Kjo ėshtė shoqėria, familja, kombi ...
ajo ėshtė e njėjta ide qė bėhet e madhe e mė e madhe.
Pra sulmi im themelor
ėshtė nė familje. Familja ėshtė rrėnja e tė gjitha problemeve tona. Varfėria
jonė, sėmundja jonė, ēmenduria jonė, zbrazėtia jonė, padashuria jonė -
familja ėshtė shkaku. Dhe familja ėshtė shkaku i tė gjitha sjelljeve tona,
qė nga fillimi. Ajo fillon ta instrumentalizojė mendjen tuaj: ju jeni ēifut,
ju jeni krishterė, ju jeni hindu, ju jeni ky e ju jeni ai - dhe fėmija i
shkretė nuk e di se ēfarė tė pakuptimte jeni duke e thėnė.
Unė kam dėgjuar pėr
njė rabin dhe nje peshkop ...
Ata banonin pėrballė
njėri-tjetrit, dhe natyrisht ata ishin vazhdimisht nė konkurrencė rreth ēdo
gjėje. Kjo ishte njė ēėshtje e prestigjit tė fesė sė tyre.
Njė mėngjes rabini pa
peshkopin qė kishte marrė njė automobil tė ri. Ai e pyeti: Ēfarė po bėn?
Peshkopi e spėrkate me
ujė automobilin. Ai tha: Unė po e pagėzoj. Kam njė automobil tė ri njė
Kadillak.
Rabinit i plaste
zemra. Me sytė e tij e shikonte se si para derės sė tij automobili bėhej i
krishterė!
Tė nesėrmen, kur
peshkopi doli jashtė, ai u befasua. Ai e pyeti rabinin: Ēfarė po bėn?
Njė Rolls Rojs i bukur
qėndronte aty dhe rabini ia prente gypin e gazit. Ai tha: Po e bėj synet
Rolls Rojsin tim. Tash ai ėshtė ēifut!
Kjo ėshtė ajo qė ata
janė duke bėrė me ēdo fėmijė. Dhe ēdo fėmijė ėshtė aq i ēiltėr si njė
Kadillak dhe njė Rolls Rojs, ai nuk e di se ēfarė ėshtė bėrė me tė.
Familja ėshtė bazė e
tė gjitha sjelljeve, kjo ju jep si trashėgimi tė tėrė tė kaluarėn dhe bartė,
barrėn e tė gjitha atyre gjėrave qė janė dėshmuar si tė gabuara pėr qindra
vjet. Ju jeni tė ngarkuar me tė gjitha ato gjėra tė gabuar, dhe mendja juaj
ėshtė e mbyllur dhe e bllokuar dhe nuk mund tė marrė ndonjė gjė tė re qė
shkon kundėr saj. Mendja juaj ėshtė thjesht e mbushur plot me gjėra tė
gabuara.
Nėse fėmijėt janė nė
duart e komunės ... Unė kam eksperimentuar me kėtė dhe zbulova
jashtėzakonisht suksesshėm. Fėmijėt janė shumė tė lumtur pėr shkak se ata
janė shumė mė tė lirė. Nuk ka sjellje tė vulosur mbi ta; ata piqeshin mė
herėt, dhe pėr shkak se askush nuk ėshtė duke u pėrpjekur pėr ti bėrė ata
tė varur nė mėnyrė qė ata tė bėhen tė pavarur. Askush nuk po kufizon nga
rruga e tyre pėr ti ndihmuar ata, nė mėnyrė qė ata duhet tė mėsojnė se si
ta ndihmojnė veten e tyre.
Kjo sjell pjekuri,
qartėsi, njė forcė tė caktuara. Dhe ata janė tė gjithė nė meditim: meditimi
nuk ėshtė njė sjellje, por ėshtė thjesht qėndrim nė heshtje, duke mos bėrė
asgjė, vetėm duke gėzuar qetėsinė qetėsinė e natės, qetėsinė e mėngjesit
tė hershėm... dhe ngadalė, ngadalė ju njiheni me heshtjen qė pėrshkon qenien
tuaj tė brendshme. Pastaj pėr njė ēast i mbyllni sytė dhe bini nė liqenin e
heshtur, i cili ėshtė i pamatshėm. Dhe nga kjo heshtje ju jeni tė rinuar ēdo
moment.
Nga kjo qetėsi buron
dashuria juaj, buron bukuria juaj, shfaqet njė thellėsi e veēantė nė sytė
tuaj, njė aureolė i veēantė i qenies suaj, njė forcė e individualitetit
tuaj, dhe njė vetė-respekt.
Vazhdon...
(1)
(3)
(4)
(5)
(6)
|