Pyetja e tretė
Ēfarė ėshtė aq
specifike pėr atė qė ju mėsoni, nėse harrohen pothuajse tė gjitha format e
vetėshprehjes?
E para, askush nė tėrė
historinė e njerėzimit nuk e ka lejuar lirinė e plotė tė natyrės sė njeriut;
ajo gjithmonė ka qenė e kushtėzuar. Natyra e njeriut kurrė ska qenė e
pranuar me dashuri, ajo ėshtė dėnuar si mėkat. Tė gjitha religjionet kanė
kryer kėtė vepėr kriminal tė dėnimit tė natyrės sė njeriut. Duke e dėnuar,
ju nuk mund ta ndryshoni natyrėn e njeriut, vetėm mund ta helmoni atė.
Ata e kanė helmuar
atė, kėshtu qė njeriu ėshtė duke jetuar nė njė lloj harrese. As s'mund tė
jetė ai natyror - sepse atėherė tė gjitha mėsimet morale nė mendjen e tij e
shqetėsojnė atė, duke thėnė: Ju keni bėrė mėkat e ai as nuk mund ti
ndjek mėsimet morale. Natyra e ka mėnyrėn e vet, joshja e saj, pesha e saj
ėshtė e madhe.
Njeriu ėshtė i
pėrēarė.
Tė gjitha fetė kanė
krijuar njė njerėzim skizofrenik, i ndarė rreth ēdo gjėje. Pėr shembull, nė
Indi Mahatma Gandi nė ashramin e tij kishte pesė parimet e madhe. Parimi i
parė s'kishte asnjė shije: hani, por mos shijoni. Tani ju jeni duke krijuar
probleme tė panevojshme pėr njerėzit e varfėr: nėse ata hanė, ata do ta
shijojnė, e nėse ata e shijojnė, ajo ėshtė mėkat, e nėse ata nuk hanė, ata
do tė vdesin nga uria. Pėr tė shkatėrruar shijen e tyre, Gandi ka pėrdorur
gjethet e njė peme tė caktuar, pemėn nim (sanskrisht: nimbah -
Pemė gjithmonė e gjelbėruar) e cila ėshtė mė e hidhura. Ai ka dashtė qė
ēdokush tė ha gjethet nim me ushqimin e tij, kėshtu shija ėshtė shkatėrruar
dhe ēdo gjė bėhet e hidhur. Kjo ėshtė menduar tė jetė shpirtėrore!
Por kjo ide e pa
shijes nuk ėshtė e re: budizmi e pason kėtė, xhainizmi e pason, hinduaizmi e
pason. Kėshtu qė pėr mijėra vjet ajo ka qenė atje. Unė nuk shoh se nėse ju
hani me plotė shije se ju mund tė bėni krim. Vetėm mos hani shumė - vetėm
mos u bėni amerikan tipik!
Nė Amerikė ka
tridhjetė milion njerėz nėpėr spitale, vdesin nga ngrėnia e tepėrt, dhe nė
rrugė ka pikėrisht tridhjetė milion qė vdesin nga uria. Tani, ēdo person
inteligjent mund vetėm ti lejoj kėta njerėz tė takohen dhe tė tregojnė
historitė e tyre me njėri-tjetrin... Gjashtėdhjetė milionė njerėz mund tė
kursehen nga vdekja pa humbur para, asgjė, vetėm pak mirėkuptim pėr
njėri-tjetrin.
Tė gjitha religjionet
kanė qenė dėnuese pėr tė gjitha shqisat e njeriut: pėr trupin e tij, pėr
dashurinė e tij. Ato e kanė prishur jetėn e njeriut dhe gėzimin e saj; ato e
kanė shkatėrruar Zorb-ėn nė juve. Dhe ky ėshtė dallimi esencial i imi: unė
dua ta ngjallė Zorb-ėn brenda jush, me dinjitet dhe respekt. Pėr mendimin
tim, derisa nuk bėheni Zorba autentik ju kurrė sdo tė mund tė bėheni Buda:
nėse ju nuk e jetoni plotėsisht jetėn nė trupin tuaj, ju nuk do tė keni
kurrfarė themeli pėr jetėn shpirtėrore. Jeta e trupit bėhet themel i
tempullit tė jetės suaj shpirtėrore; ato janė bashkė, ato janė njė projekt.
Askush nuk ka lejuar
qė njeriu tė jetė plotėsisht i lirė, i shprehshėm. Ka pasur gjithmonė
ideologji represive, me emra tė ndryshėm, por diēka ka qenė e shtypur. Asnjė
religjion nuk e ka pranuar kėtė botė si tė shenjtė, kėtė jetė si tė shenjtė.
Tė gjitha religjionet janė nė favor tė botės tjetėr - dhe ju duhet ta
sakrifikoni kėtė botė dhe kėtė jetė pėr tė arritur jetėn e botės tjetėr. Dhe
se bota tjetėr ėshtė vetėm njė ide, nuk ekziston asnjė dėshmi pėr tė.
Njerėzit kanė
sakrifikuar jetėn e kėsaj bote, dhe ata nuk kanė fituar asgjė.
Unė them: Kjo jetė
ėshtė e shenjtė.
Ky trup ėshtė i
shenjtė.
Kjo botė ėshtė e
shenjtė - dhe nuk ka botė tjetėr. Bota tjetėr ėshtė e fshehur nė kėtė botė.
Sa ma thellė qė shkoni nė tė ... ju do ta gjeni atė. Lėvizin mė thellė nė
kėtė dhe pas disa ditėsh ju do ta kaloni kufirin e kėsaj dhe tė hyni nė atė.
Por kjo do tė ndodhė kėtu, tani.
Ky ėshtė njė vizion
krejtėsisht i ndryshėm shpirtėror. Kjo ėshtė gjithashtu edhe unike... sepse
unė nuk jam zot, unė nuk jam shpėtimtar, unė nuk jam profet, unė nuk jam i
dėrguar - Unė jam vetėm njė njeri si ju.
Tė gjitha religjionet
tuaja janė krijuar nga njerėz tė cilėt ishin nė njė farė mėnyre apo nė
tjetėr megaloman, tė cilėt ishin nė njė farė mėnyre apo nė tjetrėn
superegoist, ata pretendonin tė jenė shumė tė veēantė: i vetėm i lindur biri
i Zotit, personifikim i Perėndisė, i dėrguari i Zotit. .. Ata nuk ishin
persona nė mesin tuaj! Ju keni qenė shumė larg nė luginat e errėt, e ata
ishin shumė larg nė kreshtat e ndriēuar nga dielli - ju mund vetėm ti
adhuroni ata.
Natyrisht, njerėzimi
ka mbetur nė errėsirė, sepse mendonin tė gjithė: Ėshtė pėrtej nesh, ne nuk
jemi bij tė Perėndisė, ne nuk jemi inkernim i Perėndisė, ne nuk jemi
profetė, ne nuk jemi tė dėrguarit e... Ata ishin njerėz tė veēantė. Nė qoftė
se ata mund tė arrijnė tė bėjnė diēka ... ishte e mundur pėr ta, por ne jemi
qenie tė zakonshme njerėzore. Mjerimit ėshtė fati ynė. Ne duhet tė rrojmė nė
mėnyrėn siē po ekzistojmė; errėsira ėshtė fati ynė.
Pikėpamja ime e
veēantė ėshtė se askush nuk ishte i dėrguar askush nuk ishte profet, askush
nuk ishte inkernim personifikim i Zotit, sepse nuk ka Zot si tė tillė. Tė
gjithė ata ishin qenie njerėzore, pretendues, qesharak, duke u pėrpjekur tė
jenė mė tė veēantė se ju, mė tė lartė se ju, mė tė shenjėt e ju dhe ata
kanė prishur jetėt e miliona njerėzve.
Dua tė them se unė jam
vetėm njė nė mesin tuaj, dhe nėse unė mund tė arrijė nė dritėn time tė
brendshme, nėse unė mund tė arrijė tek qenia ime e pėrjetshme, ajo ėshtė
dėshmi se edhe ju mund ta arrini. Ju jeni tė aftė, si e plotė tė potencialit
si unė jam. Nuk ka asnjė ndryshim. Ju jeni tė aftė, pėrplot me potencial siē
jam unė. Nuk ka asnjė ndryshim.
Unė nuk jam duke iu
folur nga ndonjė vend i lartė, unė jam vetėm midis jush, kėshtu qė unė nuk
do tju quaj dishepujt e mi, do tju quaj miqtė e mi. Dhe kjo ėshtė vetėm
ēėshtje kohe... Sot ju jeni nė gjumė, nesėr ju mund tė zgjoheni.
Dje isha nė gjumė, sot
unė jam i zgjuar!
Ky nuk ėshtė dallim i
madh.
Pyetja e katėrt
Pse mėsimet e
juaja pėr pasuesit tuaj janė aq atraktive, dhe pse janė atraktive,
veēanėrisht pėr femra?
Vėrtetė ka njė fuqi
magnetike nė tė. Ajo gjithmonė tėrheq, sidomos ata qė janė tė rinj dhe tė
freskėt, sidomos ata qė nuk janė tė ngarkuar me mbeturina tė vjetra dhe
plehra dhe hedhurina, tė cilėt janė tė hapur, tė aftė pėr tė shikuar, tė
kuptuar. Kjo ėshtė arsyeja pse kaq shumė njerėz, pa ndonjė pėrpjekje tė
veēantė nga ana ime pėr joshjen e tyre, kanė ardhur pranė meje. Fillova
udhėtimin i vetmuar, dhe mė pas njerėzit filluan tė vijnė dhe karvani u bė i
madhe e mė i madh. Tani ky e rrethon tėrė planetin.
Ju mė pyetėt pėrse pėr
femra ėshtė mė atraktive.
Tė gjitha religjionet
e kanė dėnuar femrėn.
Unė jam njeriu i parė
i cili ėshtė duke u pėrpjekur ta kompensoj atė qė ka shkaktuar dėm dhe plagė
nga e shkuara e tė ashtuquajturve - njerėzit fetarė.
Respekti pėr gratė
ėshtė i barabartė me respektin tim pėr burrat.
Kjo nuk ka qenė rasti
nė tė kaluarėn. Gautam Buda, njė njeri qė e respektoj, e dua - por kjo nuk
do tė thotė se unė jam dakord me atė nė ēdo pikė ai e ka mohuar me vite
rishtarinė pėr gratė. Ai nuk ishte i gatshėm ti rishtrojė gratė, por vetėm
burrat. Pse? Gruaja nuk ėshtė aq shpirtėrore. Ēuditshėm
tė njėjtit njerėz
tė cilėt predikojnė se shpirti nuk ėshtė as burrė as grua, nė anėn tjetėr
predikojnė se gruaja ėshtė mė pak shpirtėrore se burri.
Vetėm trupat janė tė
ndryshėm; shpirtrat nuk mund tė jenė tė ndryshėm. Dhe tani ne kemi mė shumė
njohuri shkencore, burri mund tė ndryshohet nė grua me kirurgji plastike.
Atėherė ēfarė do tė bėjė Buda? A do ta rishtrojė mashkullin apo jo? - Sepse
ai ėshtė njė grua... Por kirurgjia plastike nuk mund tė bėjnė ndonjė dėm tė
shpirtit.
Shumė gra po
ndryshojnė nė burra. Ēfarė do tė bėnte Buda? Nė fakt, ai kurrė nuk do tė
jetė nė gjendje tė vendosė: a ėshtė kjo grua me tė vėrtetė njė grua apo
vetėm njė rast i kirurgjisė plastike?
Njė nga sanjasinėt
e mi me emrin Swami Leeladhar i cili ėshtė doktor i njohur i kirurgjisė
plastike ka ndryshuar shumė burra nė gra dhe shumė gra nė burra. Sė fundi ai
u ngop me kėto ndryshime. Ai mė pyeti: Unė po e ushtroj kėtė veprimtari me
sanjasinėt, por ju mė thoni ēfarė tė bėj? - sepse nė qoftė se njerėzit duan
tė ndryshojnė, se ėshtė e drejtė e tyre dhe ata duhet tė jenė tė ndihmuar,
pse duhet ata tė presin pėr njė jetė mė shumė? Dhe nė jetėn tjetėr ndoshta -
dhe qė ėshtė gjithmonė njė ndoshta - ata pėrsėri mund tė bėhen gra, ose
sėrish tė bėhen burra.
Edhe Buda e mohoi,
Mahavira mohoi se ēdokush mund tė arrijnė ndritjen nga trupi i njė gruaje.
Unė nuk shoh logjikė nė tėrė kėtė. Mahavira ishte shumė i logjikshėm, por
unė e shoh mendjen e njė mashkulli shovinist qė fshihet pas kėsaj. Nuk ka nė
tėrė kėtė kurrfarė logjike pėrse njė grua nuk mund tė bėhet e ndritur. Ai
tha se ēdo femėr sė pari duhet ta praktikojė disiplinėn religjioze nė mėnyrė
qė nė jetėn pasuese tė mund tė lindė si mashkull; mandej fillon rritja drejt
ndritjes! E njėjta gjė ėshtė e vėrtetė pėr tė gjitha religjionet.
Unė ju them se kjo
fare nuk ėshtė e rėndėsishme se a jeni mashkull apo femėr. Ajo qė ka rėndėsi
ėshtė nėse jeni tė pėrqendruar nė veten tuaj, heshtur, nėse jeni tė aftė pėr
tu bėrė dėshmitar i mendimit tuaja dhe emocioneve, disponimit. Ska rėndėsi
se ēfarė ėshtė trupi juaj mashkull apo femėr; nuk ka dallim tė madh nė mes
trupit tė mashkullit dhe trupit tė femrės dallimet janė shumė tė vogla,
dhe kjo ska tė bėj asgjė me shpirtėroren.
Unė kam pranuar gratė
pėr herė tė parė mbi njė bazė tė barabartė me burrat. Unė jam nė favor tė
ēlirimit tė grave, sepse unė e di se nėse gratė nuk janė tė ēliruar, burrat
nuk do tė ēlirohen. Ēlirimi i tyre ėshtė i mundur sė bashku, sepse ata janė
tė dy anėt e tė njėjtės monedhė. Natyrisht shumė gra tė tjera kanė ardhur,
sepse pėr shekuj me radhė ato ishin mohuar, ato ishin tė ofenduara, ato nuk
ishin tė pranuara si tė barabartė me burrat. Natyrisht, gratė mė shumė e mė
shumė do tė vijnė - dhe vetėm ata burra tė cilėt do tė jenė tė gatshėm ti
pranojnė gratė si tė barabarta me ta do tė jenė kėtu.
Asnjė burrė shovinist
nuk mund tė qėndroj pranė meje.
Kjo ėshtė njė familje
njerėzish tė barabartė, me dinjitet tė barabartė.
Po tė kishin qenė
femrat tė respektuar nė tė shkuarėn, njerėzimi nuk do tė kishte qenė nė njė
rrėmujė tė tillė siē ėshtė sot - sepse gratė janė gjysma e njerėzimit.
Gjysma e njerėzimit ka mbetur i padenjė, i paarsimuar, i privuar nga tė
gjitha liritė, tė gjitha lėvizjet. Ne kemi penguar, kemi hendikepuar veten
tonė. Ne e kemi shkatėrruar gjysma e vetes sonė, dhe nė qoftė se ne jemi nė
mjerim atėherė kush do tė fajėsohet?
Unė jam i tėri nė
favor tė ēlirimit tė grave - por jo nė mėnyrė e lėvizjes ēlirimtare nė tė
cilėn femra po shkon. Ajo ėshtė duke marrė njė qėndrim reaksionar, ky nuk
ėshtė njė revolucion i vėrtetė. Ajo ėshtė duke u pėrpjekur ta imitojė
burrin. Dhe mbani mend, imitim nuk ju bėn tė barabartė; imitimi do tė ju
bėjė kopje - por origjinali ėshtė origjinal.
Tash gruaja pinė
cigare si burrė, vishet si burrė, pėrdorė fjalė tė pista prej katėr
shkronjave si burrė; progres i madh! Njė ditė do tė fillojė tė urinojė si
burrė! Kjo do tė jetė liria pėrfundimtare e femrave. Por kjo ėshtė idiotike.
Kur flas pėr lirin e
femrave, mendimi im personal ėshtė, mendoj se femra duhet tė mbes femėr,
duhet ta ruaj dallimin e saj tė qartė, distancat e saja tė qarta, sepse sa
ma shumė dallime qė ka femra nga mashkulli, mė joshės bėhen njeri pėr
tjetrin.
Polariteti duhet tė
jetė sa mė larg qė ėshtė e mundur, atėherė tensionimi ėshtė mė i madh dhe
tėrheqja mė e madhe. Nė qoftė se ato bėhen tė barabarta ata do tė humbasin
tėrheqjen. Shoqėria njerėzore do tė bėhet e rrafshėt. Nuk do tė ketė
romanca, nuk do tė ketė poezi, nuk do tė ketė asgjė aventureske nė
marrėdhėniet njerėzore.
Barazia ėshtė njė gjė;
ngjashmėri ėshtė krejtėsisht e ndryshme. A nuk bėjnė ata tė njėjtėn kur
thonė: mos u mundoni tė jeni tė ngjashėm me njeriun. Mundėsi e barabartė
ėshtė pėr rritjen tuaj - por kjo do tė thotė qė ju do tė mbeteni unik dhe tė
pangjashėm. Ju nuk jeni njė burrė, dhe ju nuk duhet tė mbeteni njė burrė,
sepse burri ska asgjė tė veēantė.
Ju te dytė jeni unik,
dhe te dytė jeni tė veēantė.
Dhe sa i pėrket
rritjes shpirtėrore ėshtė shqetėsuese, frika e Gautam Buda nuk ishte femra,
por represioni seksual. Murgjit e tij ishin tė gjitha tė shtypura
seksualisht, dhe frika ishte se nėse gratė rishtrohen atėherė murgjit dhe
gratė do tė jenė aq tė afėrt se kishte frikė se murgjit do ta humbin
beqarinė e tyre.
Nėse beqaria mbetet
diēka shpirtėrore, atėherė mashkulli dhe femra nuk mund tė jenė bashkė nė
rrugėn shpirtėrore. Por celibati ėshtė e panatyrshme dhe absolutisht ēon nė
perversion. Burrė dhe grua duhet tė jetė sė bashku, duhet tė jetė nė dashuri
tė thellė, duhet ta ndihmojnė njėri-tjetrin pėr tu rritur. Ndihma e tyre do
tė jetė njė ushqim i madh.
Ky ėshtė eksperimenti
im. Tė gjitha eksperimentet e vjetra kanė dėshtuar, dhe unė mund tė shoh pse
ata kanė dėshtuar: ata kanė pėrgėnjeshtruar gjysmėn e njerėzimit. Ky
eksperiment nuk mund tė dėshtojė, sepse ne nuk jemi duke mohuar askėnd, ne
nuk jemi duke mohuar asgjė, ne nuk jemi duke shtypur asgjė.
Ne po pėrpiqemi pėr tė
krijuar njė orkestėr me tė gjitha instrumentet, duke krijuar njė unitet
organik tė gjitha instinkteve - trupore, mendore, shpirtėrore, tė burrit, tė
gruas - dhe duke e bėrė atė njė fenomen absolutisht natyrore.
Vazhdon...
(1)
(3)
(4)
(5)
(6)
|