ushqimiopt5

Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

Vegëza

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Shkencë - Ushqimi optimal (5)

Shkruan: Nijazi BASHA

USHQIMI OPTIMAL (5)

Shumica e perimeve përmbajnë sasi të madhe të ujit, dhe sasi të mëdha të mineraleve ose vitaminave, që mund të jenë si materie ushqyese të tepërta për njeriun. Nuk është mirë për organizmin tonë që, pa nevojë, ta ngarkojmë me materie ushqyese që janë tepricë dhe të mundimshme për organizmin. Përse ta ngarkojmë organizmin për së tepërmi? Gjithçka që është e tepërm, në vend se të na bëjë mirë, do të na bëjë dëm, madje shumë të madh.

KARBOHIDRATE – PO, POR SA?

Karbohidratet janë lidhje kimike ku një e treta është karbon dhe dy të tretat janë ujë. Teknikisht ky lloj djegieje energjetike nuk kishte me qenë e mirë as për lokomotivën. 1 gramë hidrogjen, gjatë djegies, liron energji 34,3 kcal. 1 gram karbon liron 7.87 kcal, dhe 1 gram karbohidrat (glukozë) liron 3,73 kcal – pra, dukshëm dhe qartë, del energjia e ulët e karbohidratit.

Nëse nuk i japim organizmit karbohidrate, vetvetiu riprodhohen karbohidratet nga glicerina dhe albuminat. Për të mos e munduar trupin, është mirë që organizmit t’i japim aq sa i duhen karbohidrate – e kjo sasi është rreth 50 gramë. Nëse i japim më tepër se 50 gramë, organizmi do të mundohet. Karbohidratet i marrim nga drithërat, pemët dhe perimet. Për 1 kg peshë trupore, mjaftojnë 0,8 gramë karbohidrate. Me parimin e ushqimit optimal - 100 gramë janë shumë, kurse 150 gramë janë tepër shumë, dhe shumë të rrezikshme për shëndetin.

Në 100 gramë bukë ka 53% karbohidrate dhe në 100 gramë patate ka 15 gramë. Për një person, në ditë, mjafton me i ngrënë 100 gramë bukë, ose 300 gramë patate; e në këtë mënyrë i konsumojmë 50 gramë karbohidrate në ditë. Karbohidratet më të mira dhe më të lehta janë të drithërave, më të këqijat janë të pemëve, të rrepave të sheqerit si dhe të ëmbëlsirave të ndryshme. 1 gramë glukozë liron 4,2 kcal; sheqeri i rrepës: 1 gram ka 3,91 kcal; 1 gram fruktozë ka 3,73 kcal.

Kur njeriu përdorë shumë karbohidrate, trupi detyrohet që 50 - 90 % t’i shndërrojë në yndyrë. Ky proces kërkon shpenzime të larta të albuminave, vitaminave, mineraleve dhe energjisë, si dhe ndërtimin e kompleksit të tërë të enzimave. Nuk është mirë që me këtë mënyrë të ushqimit ta mundojmë organizmin. Më së miri është të hahen yndyrat e gatshme shtazore. Prej yndyrave nuk ndërtohen karbohidratet, kurse prej karbohidrateve ndërtohen shpejt yndyrat.

BUKA JONË E PËRDITSHME…

Drithërat janë bimë të kohës së zhvillimi të civilizimit njerëzor. Drithërat janë zbuluar gjatë disa mija vitesh; nga këto sot tërë civilizimi ushqehet në mënyrë masive. Prandaj është krijuar bindja se buka, orizi dhe patatet janë ushqim i domosdoshëm, gjë që nënkupton edhe një lloj varësie të domosdoshme. Për ushqimin optimal buka dhe drithërat janë ushqim i rrezikshëm për shëndetin e njeriut – nëse hahen mbi 100 apo150 gramë në ditë. Buka dhe drithërat është më së miri të mos përdoren fare, sepse 100 gramë bukë kanë në vete rreth 45% karbohidrate (KH). Bukën mund ta hamë nëse dikush do, por assesi nuk bën ta teprojmë me sasitë e karbohidrateve, sepse, siç kemi theksuar më lart, njeriu nuk është mirë të ha më shumë se 50 gramë karbohidrate. Bukën dhe brumërat jo vetëm se nuk është mirë me i ngrënë, por jetohet shumë mirë pa bukë e pa brumëra.

SUPAT NË USHQIMIN OPTIMAL

Edhe supat në ushqimin optimal janë të rëndësishme, dhe është me rëndësi të dimë se supat po ashtu duhet të përgatiten me yndyra të pastra të shtazëve. Thjesht përgatiten sipas dëshirave individuale.

E VËRTETA MBI VLERAT USHQYESE TË PEMËVE DHE PERIMEVE

Pemët edhe perimet gjithmonë dhe gjithkund përmenden se janë shumë të shëndosha. I tërë njerëzimi është bërë i varur nga këta fruta. Mos, vallë, ndoshta mund të jetë edhe e kundërta!? Pemët dhe perimet më së miri është që të përdoren vetëm si fruta shërues dhe jo patjetër si fruta për ushqim. Nuk është e domosdoshme që të ngopemi duke ngrënë e as t’i përdorim për t’i shijuar, sepse sa më shumë që i hamë ato, aq më shumë do të bëhet njeriu i varur dhe shëndetit mund t’i kanoset rreziku shumë shpejt; gjithçka që teprohet është e dëmshme. Pemët, sidomos ato që janë shumë të ëmbla, jo vetëm që janë të shijshme, por edha përmbajnë sasi të mëdha të sheqernave (karbohidrateve), mu për këtë pemët mund të jenë ngarkesë e madhe për organizmin e njeriut. Në 100 gramë mollë ka rreth 12 gramë sheqerna, në 100 gramë banane ka 24 gramë sheqerna etj.

Më së miri është që pemët dhe perime t’i përdorim me doza të kufizuara, për tretjen e ushqimit si dhe për efekte mjekësore – shëndetësore.

Pemët dhe perimet përmbajnë 75% - 90% ujë, karbohidrate dhe materie tjera ushqyese. Ujin më së miri është ta pimë dhe ta shijojmë si ujë të freskët, nuk është mirë organizmin ta ngarkojmë pa nevojë me pemë e perime. Nuk ka nevojë të hamë më tepër sesa na duhet, sepse e ngarkojmë edhe jashtëqitjen.

Sheqeri i pemëve absorbohet lehtë dhe shpejt. Fruktoza e pemëve, kur e marrim, shumë shpejt bën rritjen e sheqerit në gjak, ku pankreasi nxitet për të prodhuar më shumë insulinë. Nëse organizmi nuk mund të prodhojë insulinë të mjaftueshme, fillon të paraqitet diabeti – sëmundja e sheqerit. Askush nuk ndien dhimbje kur është duke u dëmtuar pankreasi. Ata të cilët hanë shumë gjëra të ëmbla, përmes ëmbëlsirave, pemëve dhe brumërave, vazhdimisht e dëmtojnë pankreasin. Thamë ma herët se dobësia e pankreasit është se ai nuk ndien kurrfarë dhimbjeje, kurse nga të tepruarit me karbohidrate dhe sheqerna të ndryshme, ai veç dëmtohet në njëfarë mënyre pa u hetuar ky rrezik. Sa më shumë që dëmtohet pankreasi, rreziku është më i madh për organizmin, sepse pa ndihmën e qelizave B të pankreasit, organizmi i njeriut nuk ka mundësi ta bëjë tretjen e sheqernave. Sa më shumë sheqer që mbetet në organizëm, pa u tretur, ose pa u përpunuar në yndyrë, organizmi aq më shumë ndjen nevojë për sheqer; disi, në njëfarë mënyre, organizmi nuk di të ngopet. Sheqeri i tepërt në organizëm mbetet në gjak në formë të shurupit. Shurup në gjak do të thotë sëmundje e cila bën dëme katastrofale në shëndetin e njeriut. Shurupi i fur qelizat dhe ua pengon mundësinë për t’u furnizuar me oksigjen. Qelizat B vdesin njëra pas tjetrës, kurse qelizat B janë organet më të rëndësishme që e prodhojnë hormonin e insulinës dhe vetëm hormonet e insulinës e bëjnë shndërrimin e sheqerit në energji.

Pemët dhe perimet përmbajnë në vete celulozë, e cila është shumë e vështirë për t’u tretur në organizmin e njeriut; shtazët e kanë aftësinë për ta bërë tretjen e celulozës. Vlen të përmendet se shumicën e pemëve ose perimeve të cilat njeriu i konsumon, shtazët nuk kanë shije për t’i ngrënë ato. Njeriu në njëfarë mënyre është stërngrënës i gjithçkahit. Shihni për shembull se çfarë hanë kinezët, dhe disa popuj tjerë – nuk ka çfarë nuk hanë! Sëmundja e stërngrënies tek shumë njerëz është bërë si lloj fobie.

Njerëzimi është mësuar për të ngrënë sa ma shumë pemë dhe perime, kinse na qenka e shëndetshme kjo; kurse, përkundrazi, njerëzit janë gjithnjë e më të sëmurë. Me të ushqyerit optimal përdoret gjalpi, tëlyeni, djathi, veza etj. Vitaminat që gjenden në gjalpë apo djathë janë të tretshme dhe të mjaftueshme. Një porcion i vogël, afro 100 gramë mëlçi e zezë, na furnizon me vitamina të rëndësishme për 10 ditë rresht, kurse një kg pemë apo perime nuk mjafton as për së afërmi.

Për ushqimin optimal preferohen, në një far mase, t’i përdorim pemët e yndyrshme: arrat dhe lajthitë. Pemët tjera më të preferuara janë: qershizat, manaferrat, dredhëzat në veçanti dhe mitrat. Nga perimet preferohen: lakrat, trangujt, me masë: domatet, specat etj. Më së miri është të bëhen turshi, me ç’rast janë më të lehta për tretje.

Pemët e ndryshme janë më të lehta për t’i ngrënë nëse i bëjmë marmelatë, kuptohet të hahen vetëm me masë jo të tepruar. Mos të harrojmë se pemë biologjike kanë materie ushqyese më shumë dhe janë më të shëndosha.

TË PIRËT DHE PIJET

Uji i thjeshtë është mbreti i të gjitha pijeve që ekzistojnë. Ushqimi optimal përdor pije pa ëmbëlsime, dhe kjo nuk është e kufizuar. Çaji pihet pa sheqer, kafja gjithashtu etj. Qumështi ka përbëje të sheqernave të laktozës. Më së miri është të pimë në masë jo të tepruar: një gotë është e mjaftueshme. Qumështi me kajmak 35% është më i preferuari për shëndet dhe plotëson nevojat energjetike e vitaminoze.

Pijet tjera si vera, alkooli apo birra do të ishin të dobishme vetëm nëse nuk e teprojmë me pirjen e tyre; p.sh. bën të pimë 20 gramë alkool në ditë, një gotë verë ose një gotë birrë në ditë, dhe atë gjatë ushqimit.

Duhet t’jua kujtoj se pijet e sotit, të cilat dita-ditës sa shkojnë e shtohen, të gjitha ato kanë sasi të tepruar të sheqerit dhe të koncentrateve kimike. Asnjë pije industriale nuk është e shëndoshë. Të gjitha pijet janë të dëmshme. Këtë e di gati se çdokush, por ato i përdorin sepse iu jepet mundësia, harrojnë se janë duke e rrezikuar shëndetin. Industritë e pijeve kanë përfitime shumë të mëdha, kurse njerëzimi pëson humbje katastrofale.

TË ËMBLAT –MOS T’I ËMBËLSOJMË

Pijet aktuale janë shumë të ëmbëlsuara. Të ëmbëlsuara edhe me sheqerna të dëmshme, sheqerna të cilat janë të njohura me emrin kimik aspartam. Ky përbëhet prej tri lidhjeve helmuese: Acid aspartik, Methanol dhe Phenylalanin. Personat që konsumojnë pije dhe gjëra të ndryshme me këtë lloj sheqeri sëmuren nga shumë sëmundje të rrezikshme, si p.sh.: tumori në tru, pakinsoni, altsheimeri, multipleskleroza, epilepsia, diabeti etj.

Aspartami përdoret në sakëza, brumëra, bonbone, torta, gurabia, kafe, keçap, jogurt, prodhime të qumështit – thuaja në çdo lloj produkti industrial.

Sakarina përdoret sot gjithkund me arsyen se është sheqer i lehtë për diabetikët. Ajo kinse është me zero-kalori, por në të njëjtën kohë është shumë e dëmshme për shëndetin. Ata që hanë ushqim optimal nuk kanë kurrfarë rreziku nga sheqernat helmuese, sepse ashtu-kështu nuk përdorin kurrfarë lloji të sheqernave.

USHQIMET E PËRBASHKËTA TË DUHURA PËR DIETËN OPTIMALE

Ushqimi optimal nuk është dietë, edhe pse po përmendet shpesh në këta artikuj.

Prodhimet e preferuara:

1) Dhjami i shtazëve, gjalpi, yndyra e eshtrave, pershuta, suxhuku etj;

2) Veza e pulës;

3) Të gjitha llojet e gjizës dhe djathërave, sa ma të yndyrshme, aq më mirë;

4) Kajmaku-tëlyeni, sa më i yndyrshëm aq më mirë;

5) Çdo lloj i mishit;

6) Organet e brendshme të shtazëve;

7) Peshqit me gjalpë si dhe peshqit në konserva etj.

Ushqimet tjera që hahen në një masë më të vogël se këto që u përmendën më sipër:

1) Margarina, vaji i ullirit dhe vaji i lule diellit;

2) Qumështi i përzier me rreth 35% kajmak (sa më shumë yndyrë aq më mirë);

3) Shumë lloje perimesh të fërguara me gjalpë;

4) Pemët e vogla me sa më pak ëmbëlsim (manat, mitrat, dredhëzat dhe qershizat); këto bën të pasurohen me kajmak ose shllag të blerë;

5) Arrat, lajthitë, farërat e kungullit, farërat e lulediellit etj.;

6) Majoneza;

7) Kafeja, çaji, supa me erëza të ndryshme, por kurrsesi me sheqerna të ndryshme.

Prodhime të papërshtatshme për ne:

1) Sheqernat dhe të gjitha llojet e ëmbëlsirave ;

2) Mjalti nuk bën të hahet shumë, por me masë dhe jo si ushqim, por si materie shëruese;

3) Marmelatat, reçelrat, pestili nuk bën të ëmbëlsohen me sheqerna;

4) Orizi dhe fasulet;

5) Buka dhe të gjitha llojet tjera të brumërave;

6) Shpagetat dhe makaronat e ndryshme;

7) Pemët dhe perimet – sa më të ëmbla, aq më të këqija janë;

8) Pudingu, gurabitë dhe produktet tjera që janë të përziera me miell;

9) Të gjitha llojet e pijeve të koncentruara me ngjyra dhe sheqerna të ndryshme;

10) Të gjitha llojet e bimëve që janë të ëmbla;

11) Pak kripëra, jo të teprohen.

Vazhdon...

(1) (2) (3) (4) (6) (7)